Լեռնահայաստանի Հանրապետության հռչակումը
1921 թ. Ապրիլ 26-27-ին Ինքնավար Սյունիքի խորհրդարանի դիվանի հրավերով Տաթևի վանքում կայացավ Լեռնահայաստանի հայ ազգաբնակչության արտակարգ համագումարը, ուր ներկա էին 64 գյուղերից 95 պատգամավորներ և սպարապետ Նժդեհը:
Նախագահը նիստը բաց հայտարարելով, բացատրում է ներկա համագումարի ավելի քան պատմական և եզակի նշանակությունը և Լեռնահայաստանի կատարելիք մեծ դերը:
Ապա խոսք է առնում Սպարապետ Նժդեհը:
Կառավարություն կազմելու ձևի առթիվ խոսք է հարուցվում և մի շարք ճառերից հետո հանգում են հետևյալ եզրակացությանը.
Քանի որ Սյունիք-Լեռնահայաստանի ամբողջ բախտը և հայ ազգաբնակչության ֆիզիկական գոյությունը հավատացել և վստահել են Սպարապետին, որն իր ամբողջ գործունեությամբ միշտ էլ հանդես է եկել որպես մի անձնազոհ, տոկուն և նախանձախնդիր ղեկավար, ապագա ընտրվելիք կառավարության կազմը ևս վերապահել նրան:
Ձայների մեծամասնությամբ որոշվում է`
- Ինքնավար Սյունիքը այսուհետև անվանել Լեռնահայաստան:
- Կառավարության անդամները` նախարարներ:
- Համագումարը հայտարարել որպես Լեռնահայաստանի խորհրդարան:
- Կառավարություն կազմելու համար վարչապետ ընտրել պ. Սպարապետին (Գարեգին Նժդեհին):
Հարց է ծագում Սպարապետ Նժդեհին տալ զորավարի աստիճան: Խորհրդարան-համագումարը մտքերի և կարծիքների փոխանակությունից հետո միաձայն որոշում է պ. սպարապետին տալ զորավարի աստիճան և պարգևատրել նրան «Խուստուփյան արծիվ» երկաթե շքանշանով:
Մի ժամով տրվում է ընդմիջում, որից հետո կարդացվում է ողջույնի հեռագիրը` ուղղված Լեռնահայաստանի Դավիթբեկյան զորքին և ղեկավարներին, հետևյալ բովանդակությամբ.
«Համազանգեզուրյան Տաթևի 2-րդ Խորհրդարանը սրտանց ողջունում է իր կուռ, անհաղթելի և տոկուն բանակի ռազմիկներին և լիահույս է, որ այդ անհաղթ բանակը, որ մինչև օրս իր փառապանծ հաղթանակներով աշխարհն է զարմացրել, այսուհետև էլ պատրաստ կլինի նոր հրաշքներ, նոր զարմանքներ ցուցադրելու քաղաքակիրթ աշխարհին, իր կատարյալ ու վերջնական հարվածը տալով հայ աշխատավորության թշնամիներին:
Կազմված է կառավարություն:
Մեր ինքնավար Սյունիքն այսուհետև կոչվելու է Լեռնահայաստան, որը իր քաջարի զորքով, իր անպարտ առյուծասիրտ մարտիկներով սպառնանք պետք է լինի մեր բոլոր թշնամիների համար:
Մեր ազատարար Սպարապետ Նժդեհին տրված է զորավարի տիտղոս և «Խուստուփյան արծիվ» շքանշան:
Այս սուրբ տաճարում նա ուխտեց և իր սրբազան խոսքն ասաց` Ձեզ հետ միասին, սև օրվա համար հայության բաժին համարված Սյունիքը դարձնել հայության վերածնության օրրան:
Աղբյուը՝ Սովորենք պատմությունից
