Իրանը քաղաքական ասպարեզում կրկին պարտության մատնեց ԱՄՆ-ին

Օրերս Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանին, կառավարության նիստի ժամանակ դիմելով Իրանի ժողովրդին, ասաց իր հայրենակիցներին. «Ես նախապես շնորհավորում եմ Իրանի ժողովրդին՝ Իրանի առաջիկա շաբաթ և կիրակի օրերի հաղթանակների և Միացյալ Նահանգների նվաստացուցիչ պարտության կապակցությամբ»: Եվ, ըստ Tehran Times-ի, Վաշինգտոնի պարտությունները մեկը մյուսի հետևից են գալիս: Որքան հեռատես էր պարոն Ռոհանին, կարելի է զարմանալ, բայց իմանալով Իրանի դիվանագիտության և հետախուզական ծառայությունների գերազանց աշխատանքը` մենք առաջարկում ենք ոչնչից չզարմանալ: Այդպես էլ պետք է լինի, այդպես կլինի յուրաքանչյուրի հետ, ով փորձում է ստրկություն պարտադրել Իրանի ժողովրդին և իշխանություններին: Սեպտեմբերի 18-ին համաշխարհային ԶԼՄ-ները հաղորդեցին, որ «եվրոպական եռյակի» երկրները՝ Ֆրանսիան, Գերմանիան և Մեծ Բրիտանիան, մերժեցին ԱՄՆ վերջնագիրը և հրաժարվեցին աջակցել ամերիկացիներին՝ Իրան զենք վաճառելու էմբարգոն երկարաձգելու պահանջին:

Բայց ավելի վաղ հետաքրքիր իրադարձություններ են կատարվել: Սեպտեմբերի 15-ին Մոսկվայում Իրանի դեսպան Քազեմ Ջալալին և ՌԴ փոխարտգործնախարար Անդրեյ Ռուդենկոն քննարկել են տարածաշրջանային վերջին իրադարձությունները, ներառյալ իրավիճակը Կենտրոնական Ասիայի և Հարավային Կովկասի տարածաշրջաններում: Կողմերը անդրադարձել են Կենտրոնական Ասիայի և Հարավային Կովկասի ընթացիկ վիճակին, շեշտելով որ կողմերը պարբերաբար խորհրդակցություններ են անցկացնում այդ տարածաշրջաններում տիրող իրավիճակի վերաբերյալ, հաղորդում է IRNA-ն: Բացատրությունը պարզ է. Կովկասը և Միջին Ասիան առանձնահատուկ նշանակություն ունեն Միացյալ Նահանգների և եվրոպական տերությունների համար՝ իրենց աշխարհառազմավարական դիրքի և էներգետիկ պաշարների պատճառով: Խորհրդային Միության փլուզումից հետո տարածաշրջանում տեղի ունեցած իրադարձությունները դրդեցին տարածաշրջանային և արտատարածաշրջանային տերություններին՝ փորձել ազդել տարածաշրջանների անկախ երկրների վրա: Եվ Իրանն ու Ռուսաստանը փոխգործակցում են նշված տարածաշրջաններում կայունություն ապահովելու և Անդրկովկասում, Կասպից ծովում և Միջին Ասիայում տրանս-տարածաշրջանային խաղացողների ազդեցությունը կանխելու համար:

Նույն օրը պարոն Ջալալին հանդիպեց և բանակցություններ վարեց ՌԴ նախագահի ՇՀԿ գործերով հատուկ ներկայացուցիչ Բախտիոր Հաքիմովի հետ՝ Շանհայի համագործակցության կազմակերպության (ՇՀԿ) հետ Իրանի համագործակցության գործընթացի վերաբերյալ: Հանդիպման ընթացքում կողմերը քննարկել են Իրանի Իսլամական Հանրապետության և Շանհայի կազմակերպության միջև համագործակցությունը՝ և որպես դիտորդ, և եթե Իրանը կդառնա ՇՀԿ-ի ակտիվ անդամ-պետություն, հաղորդում է Mehr News-ը: Նրանք քննարկել են նաև ՇՀԿ-ում իրանական ավելի ակտիվ ներկայության տարբեր հիմքեր, և Հակիմովը հայտարարել է, որ Մոսկվան սատարում է այդ կազմակերպությանը Իրանի մշտական ​​անդամակցությանը: Այս առումով հիշեցնենք, որ մեր Հայաստանը ՇՀԿ-ի հետ դեռ միայն «երկխոսության գործընկերոջ» կարգավիճակում է… Իրանի դեսպան Ջալալիի բանակցություններից հետո, սեպտեմբերի 16-ին, Վիեննայում միջազգային կազմակերպություններում Ռուսաստանի մշտական ​​ներկայացուցիչ Միխայիլ Ուլյանովն ասաց. «ՄԱԳԱՏԷ-ի Կառավարիչների խորհուրդը սկսել է Իրանում ստուգման հաշվետվության քննարկումը`ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի 2231 բանաձևի լույսի ներքո: Տոնայնությունը դրական է: ԵՄ-ն էլ ավելի մեծ աջակցություն է հայտնել E-3 միջուկային գործարքին և կրկնել է իր բացասական դիրքորոշումը պատժամիջոցների վերադարձի վերաբերյալ: Քննարկումը շարունակվում է: ՄԱԳԱՏԷ-ի Կառավարիչների խորհրդի քննարկումները հաստատում են, որ գրեթե ոչ ոք լուրջ չի ընդունում ԱՄՆ-ի ծիծաղելի փորձերը`իրեն որպես JCPOA (Գործողությունների համատեղ համապարփակ նախագիծ, ԳՀՀՆ) մասնակիցների ինքնահռչակ մասնակից ներկայացնելու համար: Վաշինգտոնը կորցրեց այդ կարգավիճակը 2018-ին, երբ դուրս եկավ միջուկային էներգիայի գործարքից: ՄԱԳԱՏԷ-ի Կառավարիչների խորհրդում Իրանում ստուգման վերաբերյալ քննարկումը մեկ անգամ ևս ապացուցեց, որ այս հարցի շրջանակներում ԱՄՆ-ը միջազգային ասպարեզում համարյա ամբողջովին մեկուսացված է»:

Հասկանալի է, որ Մոսկվայում խորհրդակցություններից և Ուլյանովի հայտարարությունից հետո Իրանի ղեկավարությունը կասկած չուներ, որ նախապատրաստված ԱՄՆ գործողությունները ձախողվել են: Սեպտեմբերի 16-ին ՄԱԿ-ում Իրանի մշտական ​​ներկայացուցիչ Մաջիդ Թախտ Ռավանչին հրապարակեց ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիու Գուտիերեշին ուղղված իր նամակը, որում նա բողոքեց Իրանին ԱՄՆ նախագահի վերջին սպառնալիքների դեմ, հաղորդում է Mehr News-ը: Նա Թրամփի սպառնալիքը բնութագրեց որպես ՄԱԿ-ի կանոնադրության սկզբունքների խախտում, ներառյալ 2-րդ հոդվածը, որը հստակ արգելում է ուժի սպառնալիքը կամ ուժի կիրառումը: Անդրադառնալով Իրանի դեմ ԱՄՆ նախկին սպառնալիքներին և ԱՄՆ-ի կողմից գեներալ-լեյտենանտ Քասեմ Սոլեյմանիի սպանությանը, նա նաև կոչ արեց Անվտանգության խորհրդին՝ ստիպել Վաշինգտոնին դադարեցնել սպառնալիքները, այլ անօրինական գործողությունները և անպատասխանատու քաղաքականությունը: Զգուշացնելով, որ ԱՄՆ-ը պատասխանատու է Իրանի դեմ ցանկացած հնարավոր արկածի համար՝ Թախտ Ռավանչին շեշտեց, որ Թեհրանը ոչ մի պահ չի հապաղի իր ազգի, հողի և շահերի օրինական պաշտպանության հարցում: Իրանցի դիվանագետի նամակը՝ պատասխան է այն փաստի, որ վերջերս ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը սպառնացել է «1000 անգամ ավելի մեծ» հարված հասցնել Իրանին, ամերիկյան լրատվամիջոցների կեղծ հաղորդագրությունից հետո՝ ամերիկյան դիվանագետին սպանելու իբր «Իրանի ծրագրի» մասին: Վկայակոչելով ԱՄՆ-ի անանուն պաշտոնյաների, «Politica» թերթը գրեց, որ Իրանը, իբր, պատրաստվում էր սպանել Հարավային Աֆրիկայում ԱՄՆ դեսպան Լանա Մարկսին` ի պատասխան ԱՄՆ-ի կողմից գեներալ-լեյտենանտ Սոլեյմանիի սպանության: Բայց Թեհրանը սուտ է որակել այդ հաղորդագրությունը: Իրանի արտգործնախարարության խոսնակ Սաիդ Խատիբզոդան ամերիկացի պաշտոնյաներին կոչ է արել «դադարեցնել միջազգային ասպարեզում իրանատյաց մթնոլորտ ստեղծելու կոպիտ ու հնացած մեթոդների կիրառումը»:

Եվ արդեն սեպտեմբերի 17-ին Հաագայում, Միջազգային դատարանում սկսվեց Վաշինգտոնի դեմ իրանական հայցի երկրորդ լսումը`կապված ԱՄՆ կողմից 1955 թ. իրանա-ամերիկյան բարեկամության պայմանագրի խախտման հետ: Գործի այս փուլը տեղի կունենա չորս նստաշրջանում, իսկ երրորդ և չորրորդ նիստերը տեղի կունենան հաջորդ ուրբաթ և երկուշաբթի օրերին, հաղորդում է IRNA- ն: Նկատենք, որ ավելի վաղ ՄԱԿ-ի գլխավոր դատական ​​մարմինը միաձայն միջանկյալ միջոցներ էր արձակել Իրանի օգտին՝ ԱՄՆ կառավարության կողմից միակողմանի պատժամիջոցների ապօրինի վերականգնման դեմ, ինչը կարևոր ձեռքբերում է Իրանի ճշգրտությունը, ինչպես նաև ԱՄՆ պատժամիջոցների անօրինականությունն ու դաժանությունը ապացուցելու համար: Աշխարհը տեսնում է, որ Վաշինգտոնը շանս չունի պատժամիջոցների միջոցով կամ իրավական ճանապարհով «հաղթել» Իրանին միջազգային ասպարեզում: Մենք էլ ենք շնորհավորում Իրանի ժողովրդին՝ ամերիկյան գերիշխանության և ԱՄՆ ֆաշիստական ​​քաղաքականության նկատմամբ հերթական հաղթանակի առթիվ:

Սերգեյ Շաքարյանց