Լավրովն «ընդհատեց» Բրյուսելը և Եվրոպայի, Հայաստանի ու «կովկասի-թաթարստանի» հայտարարությունները

Ինչպես հայտնի է, ապրիլի 8-ին ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը Մոսկվայում հանդիպել և բանակցել է իր գործընկեր Արարատ Միրզոյանի հետ։

Մինչ այս հանդիպումը, Միրզոյանի «երևանյան տերը» անձամբ այցելեց Բրյուսել և դավաճանեց այս անգամ եթե ոչ Հայաստանին, ապա, վստահաբար, հայ ռազմագերիներին, որոնք շարունակում են տառապել կովկասյան թաթարների մոտ գերության մեջ, և առնվազն մեկ արցախյան գյուղի հայերին (Փառուխ), քանի որ Բրյուսելի եզրափակիչ հայտարարություններում ոչ մի խոսք չկա ո՛չ հայ ռազմագերիների, ո՛չ էլ օկուպացված Փառուխ գյուղի մասին։ ՌԴ նախարար Լավրովն այս ամենն արդեն գիտեր այն օրը, երբ ընդունեց Միրզոյանին ՌԴ ԱԳՆ-ում։ Այնուամենայնիվ, մեզ մտահոգում են պարոն Լավրովի մի քանի հայտարարությունները։

Նախ թերևս ամենագլխավորը, նա ասաց հետևյալը. «Ինչ վերաբերում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների եռյակի գործունեությանը կամ ապագային, ես չգիտեմ, թե ինչպիսին կլինի նրանց ապագան, որովհետև այս խմբի մեր ֆրանսիացի և ամերիկացի այսպես կոչված գործընկերները ռուսաֆոբ մոլեգնությամբ և Ռուսաստանի Դաշնությանը վերաբերվող ամեն ինչ «չեղարկելու» ցանկությամբ «չեղարկեցին» ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի երեք համանախագահներին՝ ասելով, որ նրանք մեզ հետ այս ձևաչափով չեն շփվի։ Սա նրանց իրավունքն է։ Եթե ​​նրանք պատրաստ են զոհաբերել կարգավորման շահերը Ղարաբաղում և ամբողջ Անդրկովկասում, եթե պատրաստ են զոհաբերել հայկական կողմի շահերն այս դեպքում, դա նրանց ընտրությունն է»։ Լավրովը նաև ընդգծել է, որ Արևմուտքը ոչ միայն այս հակամարտությունը, այլև մյուս բոլոր հակամարտություններն ու ճգնաժամերը դարձնում է իր ռուսաֆոբ քաղաքականության պատանդ՝ «բոլորին և ամեն ինչին ստիպելով դադարեցնել փոխգործակցությունը ցանկացած ձևաչափով, միայն թե ապացուցի բոլորին թելադրելու իր կարողությունը և իր միակողմանի կամքը»։ «Ես կարծում եմ, որ այս մոտեցումը բացարձակապես անպատասխանատու է։ Դա մեզ չի ստիպի շեղվել մեր ուղուց: Մենք հանձնառու ենք, ինչպես միշտ, նպաստել ղարաբաղյան իրավիճակի կարգավորմանը։ Մենք հավատարիմ ենք բոլոր այն պայմանավորվածությունների իրականացմանը, որոնք ձեռք են բերվել եռակողմ ձևաչափով Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների միջև»,- ընդգծել է նա։

Մի փոքր վերլուծենք Լավրովի ասածը: Նրա խոսքերը նշանակում են, որ հենց Արևմուտքն է ոչնչացրել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի (ՄԽ) մեխանիզմը, և որ այդ ձևաչափն այլևս չի օգտագործվի, համենայն դեպս Ռուսաստանի կողմից։ Նա նաև ասաց, որ Ռուսաստանը թքած ունի ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի վրա, բայց թույլ չի տա, որ ո՛չ հայերը, ո՛չ կովկասյան թաթարները թքեն Ռուսաստանի վրա՝ հույս տածելով, թե իրենց «կօգնի Արևմուտքը» (այսինքն՝ նաև Թուրքիան, որն ընդամենը Արևմուտքի գործիք է): Այսինքն՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը լուծարվել է Արևմուտքի կողմից, և հիմա նույնիսկ Միրզոյանը և նրա նմանները պարտավոր են հասկանալ, որ Մոսկվան շուտով կստեղծի և կառաջարկի անդրկովկասյան կողմերին այլ մեխանիզմներ, որոնցում տեղ չի կարող լինել և չի լինի՝ արևմտյան երկրներից որևէ մեկի համար: Իսկ ինչ կլինի հետո, պայմանավորված կլինի միայն նրանով, թե Հայաստանն ու «կովկասի-թաթարստանն» ինչպես կընկալեն աշխարհաքաղաքական նոր իրողությունը՝ արցախյան հիմնախնդրի կարգավորման շրջանակներում և ամբողջ Անդրկովկասում։

Երկրորդ՝ պատասխանելով Արցախի Հանրապետության Ասկերանի շրջանում տեղի ունեցող իրադարձությունների վերաբերյալ հարցին (համատեղ ամփոփիչ ասուլիսում), Լավրովն ասել է, (եթե ճիշտ ենք հասկանում նրա ակնարկները, ապա նա ասել է, որ ռուս զինվորականները և Մոսկվայի ղեկավարությունը խիստ կասկածում են Փաշինյանի կառավարության հաղորդումների իսկությանը՝ Փառուխ, Խրամորթ գյուղերում և Քարագլուխի բարձունքում զինված բախումների մասին). «Մարտի 24-ին տեղի ունեցած միջադեպի հենց սկզբից մենք հայտարարեցինք, որ մեր զինվորականները, մեր խաղաղապահ ուժերը հետաքննում են դեպքերի բոլոր հանգամանքները։ Այս մասին մենք այսօր խոսեցինք։ Այդ հանգամանքները մեզ այնտեղ լիովին պարզ չեն։ Ես չէի ցանկանա հիմա առաջ ընկնել և վերջնական դատողություններ անել։ Մենք համոզված ենք, որ մեր հայ ընկերները լիովին վստահում են ռուսական խաղաղապահ ուժերին»,- ասել է Լավրովը։ Նախարարը նաև հույս է հայտնել, որ «խաղաղապահներին պատասխանատվության ենթարկելու և ծառայողական հետաքննություն անցկացնելու» պարբերական կոչերը չեն արտացոլում հայ ժողովրդի և Հայաստանի ղեկավարության վերաբերմունքը ռազմական խաղաղապահ խմբի ունեցած հսկայական դերի նկատմամբ՝ տարածաշրջանում կայունության պահպանման գործում։ «Ուզում եմ ևս մեկ անգամ շեշտել, որ մենք կոնկրետ դեպք ենք ուսումնասիրում մեր զինվորականների միջոցով։ Կան բաներ, որոնք պահանջում են պարզաբանումներ»,- հավելել է Լավրովը։

Լավրովի այս խոսքերը ստիպեցին այլ կերպ գնահատել ՄՄՀՊԻ -ի միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետի դեկան, «Վալդայ» միջազգային քննարկումների ակումբի ծրագրերի տնօրեն Անդրեյ Սուշենցովի հարցադրումը, որն ի պատասխան Ռուս-Հայկական համալսարանի (ՌՀՀ) պրոֆեսոր Ազատ Եղիազարյանի՝ ապրիլի 6-ին հրապարակային դասախոսություն կարդաց ՌՀՀ-ում. «Եթե ​​թույլ կտաք, ի պատասխան ուղիղ հարց կտամ. «Իսկ ո՞ր կողմն էր Հայաստանը այս ճգնաժամի ժամանակ։ [Խոսքը կոնկրետ 2020 թվականին Արցախի դեմ թուրքերի պատերազմի մասին է…] Դուք ուղղակիորեն մոբիլիզացրե՞լ եք այստեղ՝ Հայաստանում։ Հայկական զինված ուժերը մտե՞լ են այս ճգնաժամի մեջ։ Կա՞ն արդյոք Հայաստանից եկած կամավորների ալիքներ այն մասշտաբով, ինչ 90-ականների սկզբին։ Մենք Ռուսաստանում հետևում էինք, թե ինչ էր կատարվում, և ես ձեզ վստահեցնում եմ, որ նախագահ Պուտինն այդ նոյեմբեր ամսին ավելի շատ է զբաղվել Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդիրներով, քան որևէ այլ հարցով՝ ռուսական բյուջե և այլն։ Նախ՝ այս հեռախոսազրույցներում, և երկրորդ՝ միջամտելու ռազմական վճռականության դրսևորում։ Այս ամբողջ ընթացքում դիտեք Ռուսաստանի զորավարժությունների քարտեզը Կասպից ծովում և Ադրբեջանի հետ սահմանին»…

Դեկան Սուշենցովը շարունակեց. «Մոսկվայում շատերի մոտ հարց էր ծագում. «Սա ի՞նչ սահմանափակ պատերազմ է։ Եթե ​​սա իսկապես հայրենական պատերազմ է Հայաստանի համար, ապա ո՞ր կողմում է Հայաստանը։ Ներողություն եմ խնդրում իմ անկեղծության համար, հասկանում եմ, որ հակամարտության պայմաններում, որտեղ զոհվեցին մի քանի հազար երիտասարդներ, սա մեծ տրավմա է երկրի համար, և սա մղեց ճգնաժամի մեջ, բայց մենք, կարծում եմ, պետք է մեր իսկ առջև հաշվետու լինենք։ Ի՞նչն է վտանգված: Որո՞նք են մեր շահերը: Ի՞նչ ռեսուրսներ ենք մենք պատրաստ պաշտպանել: Եվ ձեր հարցում ես տեսնում եմ այն ​​հարցի արձագանքը, որն ինձ տալիս են շատերը՝ հնարավո՞ր է արդյոք այնպես անել, որ մեկ ուրիշը, գերադասելիորեն ավելի ազդեցիկ, լուծի մեր խնդիրը մեր փոխարեն։»:

Այս տողերի հեղինակը, թեև տեսնում է դեկան Սուշենցովի որոշ «խորամանկությունը» (որովհետև ես անձամբ այլ հարց ունեմ Ռուսաստանին), այնուամենայնիվ, 100% -ով պաշտպանում է Սուշենցովի հարցադրումները, որոնք ուղղված էին ոչ միայն պրոֆեսոր Ա. Եղիազարյանին և ՌՀՀ դասախոսներին ու ուսանողներին, այլ Երևանում հնչեցին հարցեր, որոնք ուղղված էին թե՛ Հայաստանի ղեկավարությանը, թե՛ Հայաստանի ընդդիմությանը և թե՛ ողջ Հայությանը։ Արցախը դավաճանվեց համազգային մակարդակով․․․

Վերադառնանք Լավրովի հայտարարություններին: Երրորդ՝ Ռուսաստանը, ըստ Լավրովի, ի սկզբանե ելնում էր դրանից, որ առևտրային կապերի սահմանազատման և ապաշրջափակման նախապատրաստման, ինչպես նաև Երևանի և Բաքվի միջև հարաբերությունների կարգավորման ուղղությամբ տարվող աշխատանքները հիմնված են այն պայմանավորվածությունների վրա, որոնք ձեռք են բերվել Պուտինի և Անդրկովկասից իր գործընկերների հանդիպման ժամանակ: Այս առնչությամբ ռուսական կողմը հարցեր ունի սահմանազատման հանձնաժողովի ստեղծման խնդրով Բրյուսելում ձեռք բերված պայմանավորվածության վերաբերյալ։ «Ես հարցրի մեր [հայ] գործընկերոջը, թե դա ինչպես է համապատասխանում Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների պայմանավորվածություններին: Պատասխան ստացա, որ սա բացարձակապես նույն հունով է, և իրավիճակը զարգանում է։ Ես շատ կուզենայի, որ մեր եվրոպացի գործընկերները հասկանային, որ այս ալիքն արդեն ստեղծվել է 2020 և 2021 թվականներին երեք առաջնորդների կողմից, և որ նրանք որևէ խոչընդոտ, պատնեշ կամ որևէ այլ բան չստեղծեն այս հունի մեջ։ Սահմանազատման հանձնաժողովը երկկողմանի է լինելու՝ ռուսական կողմի խորհրդատվական մասնակցությամբ։ Ռուսաստանը հուսով է, որ մոտ ապագայում կստեղծվի սահմանազատման հանձնաժողով»,- հավելել է ՌԴ արտգործնախարարը։

Սա նշանակում է՝ արցախյան հիմնախնդրի կարգավորման հարցում «բրյուսելյան կաղամբ» չի լինելու, ինչ էլ ասեն-չասեն Փաշինյանն ու Ալիևը Բելգիայի մայրաքաղաքում։

Մեր կողմից հիշեցնենք նույն Լավրովին. օկուպացիայի պայմաններում ոչ մի տեղ և երբեք պետք չէ սահմանազատումներ և սահմանագծումներ կատարել. սա ընդամենը «սառեցնում» է հակամարտությունը ևս մի քանի տասնամյակով, բայց չի վերացնում դրա պատճառը։ Իսկ պատճառը, դա ասել էր Պուտինը, երբ խոսում էր Ուկրաինայի մասին. սա «Լենինի անվան» տարբեր պետական ​​կազմավորումների շարունակական գոյությունն է։

Սերգեյ Շաքարյանց