Իրան-ԱՄՆ. լիակատար և վտանգավոր անորոշություն

Մենք արդեն գրել ենք, որ Իրանի Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսը (ԻՀՊԿ) հրթիռային հարվածներ է հասցրել Հյուսիսային Իրաքում գտնվող իր թշնամիների օբյեկտներին։ Սակայն մենք նաև ենթադրել ենք, որ կարող է որոշակի կապ լինել իրանցի հրթիռայինների գործողությունների և Իրանի հետ «միջուկային գործարքի» շուրջ Վիեննայում բանակցությունների ընթացքի միջև։

Եվ ահա՝ տեղեկություններ, որոնք հաստատում են մեր ենթադրությունը։ Վաշինգտոնը հայտարարում է, որ 2015 թվականի միջուկային համաձայնագրին վերադարձը մնում է անորոշ և ոչ անխուսափելի, չնայած վերջին շաբաթների լավատեսությանը, որ Իրանի և ԱՄՆ-ի միջև անուղղակի բանակցությունները շուտով կարող են հանգեցնել համաձայնության: Իրանի միջուկային զարգացումը սահմանափակելու 2015 թվականի գործարքը վերականգնելու վերաբերյալ ԱՄՆ լավատեսությունը գոլորշիացել է, և այժմ Պետդեպարտամենտը զգուշացնում է, որ շարժվում է դեպի «պլան Բ», եթե Թեհրանը տեղից չշարժվի: Այսինքն՝ չգնա միակողմանի զիջումների։ «Ես ուզում եմ հստակ հայտարարել, որ համաձայնությունը ոչ անխուսափելի է, ոչ էլ որոշակի»,- մարտի 22-ին հայտարարել է Պետդեպարտամենտի խոսնակ Նեդ Փրայսը:

Ընդամենը մեկ շաբաթ առաջ Վաշինգտոնի պաշտոնյաները հույս ունեին, որ մոտ մեկ տարի տևած բանակցություններից հետո համաձայնագիրը, որն ուղղված է կասեցնելու Իրանի «միջուկային զենքի ճանապարհը», ինչպես կեղծ պնդում էին ԱՄՆ-ում և Իսրայելում, հասանելի է: «Մենք մոտ ենք հնարավոր գործարքին, բայց դեռ չենք հասել դրան»,- մարտի 16-ին ասել է Փրայսը:- Կարծում ենք, որ մնացած խնդիրները հնարավոր է լուծել»։ ԱՄՆ պաշտոնական անձինք այն ժամանակ հայտարարել են, որ, իրենց կարծիքով, Թեհրանը համաձայնության կգա Նովրուզը՝ իրանական Նոր տարին նշելուց հետո: Սակայն հաջորդ օրը այդ տոնը հանկարծ փոխվել է։ Իսկ մարտի 22-ին, հրաժարվելով ասել, որ բանակցությունները դադարեցվել են, Փրայսը հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ը արտակարգ պլաններ ունի, եթե համաձայնություն ձեռք չբերվի, և Իրանի՝ միջուկային զենք ստեղծելու ենթադրյալ ծրագրերը չդադարեցվեն: «Թեհրանը պատասխանատու է որոշումներ կայացնելու համար, որոնք կարող են դժվար լինել»,- ասել է Փրայսը լրագրողներին։ «Իրականում մենք հավասարապես պատրաստվում ենք սցենարների՝ JCPOA-ի ամբողջական իրականացմանը փոխադարձ վերադարձով և առանց փոխադարձ վերադարձի», նկատի ունենալով 2015 թվականի գործարքի պաշտոնական անվանումը՝ Գործողությունների համատեղ համապարփակ ծրագիրը:

Հասկանալի է, որ ԱՄՆ-ը իր հռետորաբանության մեջ այս փոփոխությունը նախապատրաստել է վաղուց, և ոչ թե մարտի 22-ին։ Ըստ ամենայնի, Իրանը նախապես գիտեր, որ ամերիկացիները ստորություն են նախապատրաստում։ Եվ հետևաբար, մենք չենք զարմանում, որ Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի (ԻՀՊԿ) ՌԾՈՒ հրամանատար, փոխծովակալ Ալիռեզա Թանգսիրին օրերս հայտարարել է, որ տարածաշրջանի պետություններն ի վիճակի են ապահովել անվտանգությունը Պարսից ծոցում և արտատարածաշրջանային ուժերը պետք է հնարավորինս արագ հեռանան տարածաշրջանից. «Մենք միշտ հաստատակամ ենք, որ տարածաշրջանի երկրները պատասխանատու են Պարսից ծոցում անվտանգության ապահովման համար, և որ օտարերկրացիները պետք է որքան հնարավոր է շուտ հեռանան այս տարածաշրջանից»,- հայտարարել է փոխծովակալ Թանգսիրին՝ ելույթ ունենալով մի խուբ պաշտոնյաների և ԻՀՊԿ ՌԾՈՒ հրամանատարների հետ հանդիպման ժամանակ։ Հասկանալի է, որ նա նկատի ունի ԱՄՆ-ին և, իհարկե, սիոնիստական ​​Իսրայելին։

Իսկ ԻՀՊԿ-ի բարձրագույն հրամանատարությունն ավելի կտրուկ էր։ Կորպուսի ներկայացուցիչ բրիգադի գեներալ Ռամեզան Շարիֆն «al-Masirah» հեռուստատեսային ցանցին հայտարարել է, որ էլիտար զինվորականները չեն վարանի հարվածներ հասցնել Իրաքյան Քրդստանում գտնվող իսրայելական այլ բազաներին, եթե նրա պաշտոնյաները չապամոնտաժեն դրանք: «Մեր բնական իրավունքն է՝ ոչնչացնել ցանկացած հենակետ, որտեղից իրականացվում է ցանկացած ոտնձգություն Իրանի անվտանգության դեմ, և դա մեզ համար «կարմիր գիծ» է»,- ընդգծել է նա։ Գեներալ Շարիֆի խոսքով՝ Իրաքում Իրանի դեսպան Էրաջ Մասջեդին մի քանի անգամ զգուշացրել է Իրաքյան Քրդստանին «Մոսադ» սիոնիստական ​​հատուկ հետախուզության բազայի առկայության մասին, որը վերջերս հարձակման է ենթարկվել ԻՀՊԿ-ի կողմից, և նմանատիպ երկու այլ բազաների առկայության մասին։ «Եթե իրաքյան պաշտոնյաները քայլեր չձեռնարկեն այս երկրում սիոնիստական ​​այլ բազաները հեռացնելու համար, մինչ մեր անվտանգությունը շարունակում է սպառնալիքի տակ լինել այս տարածաշրջանից, մենք առանց վարանելու կպատասխանենք»,- հավելել է ԻՀՊԿ ներկայացուցիչը: «Սիոնիստներն իրենք են խոստովանել, որ իրենց անօդաչու սարքերը, որոնք թռչում էին [իրանական] Քերմանշահ նահանգում գտնվող ռազմաբազայի վրայով, օդ են բարձրացել Էրբիլում գտնվող իրենց բազաներից»,- ասել է ԻՀՊԿ-ի ներկայացուցիչը:

Եվ, ինչպես հայտնի է, օրերս ՄԱԿ-ում Իրանի մշտական ​​ներկայացուցչությունը դիմել էր գլխավոր քարտուղարին և ՄԱԿ անվտանգության խորհրդի ղեկավարին՝ հայտարարելով, որ Թեհրանը «իրեն վերապահում է ինքնապաշտպանության անքակտելի իրավունքը՝ համաձայն Միավորված ազգերի կազմակերպության կանոնադրության 51-րդ հոդվածի, որպեսզի նման հանցավոր արարքին արձագանքել, երբ նպատակահարմար գտնի»:

Շարունակենք հետևել իրադարձությունների հետագա զարգացումներին։

Սերգեյ Շաքարյանց