Իրանն ու Ռուսաստանը հերթական քայլն են արել ռազմական համագործակցության ոլորտում
Մինչ Հայաստանը «զբաղվում է անհեթեթությամբ», որը կոչվում է «ընտրություններ դավաճանների վերահսկողության տակ», աշխարհում նոր իրողություններ են ի հայտ գալիս: Մենք մայիսին գրեցինք, որ ընթանում են չին-ռուսական բանակցություններ և խորհրդատվություններ. չինացիների և ռուսների նպատակը ռազմավարական դաշինքի մասին համաձայնագիրն է `25 տարի ժամկետով կնքված չին-իրանական դաշնանագրի օրինակով (2021 թ. ապրիլին): Բայց հիմա մեկ այլ զուգահեռ գործընթաց է սկսվել. այս անգամ Իրանի և Ռուսաստանի միջև: Իրանը և Ռուսաստանը այժմ Արևելքի ամենակարևոր տերություններն են Հայաստանի և հայերի համար: Այնուամենայնիվ, մենք միշտ մեր համաքաղաքացիներին կոչ ենք անում դեպի ՃՇՄԱՐՏՈՒԹՅՈՒՆ․ Իրանը և Ռուսաստանը մեզ համար միշտ եղել են, կան և կլինեն ամենակարևոր երկրները: Ի վերջո, մենք բոլորս պետք է հիշենք, որ եթե Ռուսական կայսրությունը ռազմական հաղթանակ չտաներ Իրանի կայսրության նկատմամբ, չէր լինի նույնիսկ կիսանկախ Հայաստան. կլինեին հայերով բնակեցված Էրիվանի, Նախիջևանի և Ղարաբաղի օստաններ (գավառներ) Իրանի կազմի մեջ: Բայց սա նաև հսկայական պլյուս կունենար. «կովկասի-թաթարստան» չէր լինի, և թուրքերը շատ ավելի «համեստ» կվարվեին…
Եվ այսպես, չնայած մենք ունենք ներքին «վեճ»՝ ովքեր են մեզ «ընկեր-բարեկամ», իսկ ովքեր՝ ոչ, ովքեր են (չնայած ամեն ինչ տեսանելի է և ակնհայտ է…) դավաճաներ և «վաճառում են մեր հողերը», իսկ ով՝ մեզ վերադարձնի «կորցրած ամեն ինչ», հունիս 1-ին, Մոսկվայում, Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության փոխնախարար, գեներալ-գնդապետ Ալեքսանդր Ֆոմինը քննարկեց երկկողմ ռազմական համագործակցությունը Իրանի պաշտպանության և Զինված ուժերի աջակցության փոխնախարար, բրիգադի գեներալ Խոջաթոլլահ Ղորեյշիի հետ: Այս մասին լրագրողներին հայտնել են Ռուսաստանի ռազմական գերատեսչությունում: «Կողմերը քննարկել են երկկողմ ռազմական և ռազմա-տեխնիկական համագործակցության արդիական հարցեր: Մտքերի փոխանակություն է տեղի ունեցել տարածաշրջանային անվտանգության հարցերի շուրջ»,- ասել է ՌԴ պաշտպանության նախարարությունը: Ռուսաստանի ռազմական գերատեսչության տվյալներով՝ կողմերը «հաստատել են երկխոսությունը խորացնելու և պաշտպանական ոլորտում շփումները զարգացնելու իրենց մտադրությունը»:
Հիմա պետք է հիշել նաև, որ ժամանակ առ ժամանակ Իրանն ու Ռուսաստանը նման քայլեր են ձեռնարկում միմյանց նկատմամբ՝ դեմ առ դեմ: Հատկապես հիշարժան էր, որ 2019-ի օգոստոսին եվրասիական այս երկու տերությունները գաղտնի համաձայնագիր կնքեցին ռազմական համագործակցության մասին, իսկ հետո, ըստ իրանական Press-TV հեռուստաընկերության, Իրանի ռազմածովային ուժերի հրամանատար, փոխծովակալ Հոսեյն Խանզադին հայտարարեց երկու երկրների ռազմական մերձեցման նոր փուլի սկսման մասին՝ Պարսից ծոցի Կիշ կղզում ռազմական ջրասուզակների մրցույթի բացման արարողությանը: Ի դեպ, այդ մրցումներում շահեցին իրանցի ջրասուզակները… Եվ 2020 թվականի հոկտեմբերի 21-ին, Իրանի արտաքին գործերի նախարարության պաշտոնական ներկայացուցիչ Սեյեդ Սաիդ Խատիբզոդան Sputnik լրատվական գործակալությանը բացառիկ հարցազրույցում ասաց, որ Թեհրանը Ռուսաստանին համարում է պաշտպանության և ռազմա-տեխնիկական ոլորտում Իրանի հիմնական գործընկերներից մեկը: Ընդհանուր առմամբ, Պաշտպանական համագործակցության միացյալ հանձնաժողովը մշտապես գործում է երկու երկրների միջև: Ճիշտ այդպես`պաշտպանական, ոչ թե միայն ռազմա-տեխնիկական համագործակցություն:
Եվ այսպես՝ հերթական ազդանշանը Թեհրանից և Մոսկվայից պետք է որ դառնար լուրջ և շատ բովանդակալի վերլուծական գնահատականի առարկա, առնվազն՝ Հայաստանի արտգործնախարարության կողմից: Գրեթե 2 տարի է անցել գաղտնի համաձայնագրի ստորագրումից, և այժմ Հայաստանի համար ամենակարևոր երկրները մեկ այլ քայլ են կատարել: Բայց մեր արտգործնախարարությունը, ըստ էության, լուծարված է՝ մի շարք հրաժարականներից հետո: Քաղաքական գործիչներն ու կուսակցությունները «զբաղված են ընտրություններով», դավաճանները՝ իրենց օտարերկրյա տերերին ծառայելով, գործակալները՝ թուրքերին ու «կովկասի-թաթարստանին» հայերին մատնելով, «քսիվ տալով»: Բնակչությո՞ւնը … Մեր բնակչության վրա հույս չկա. միայն բնակչության մոտ 5-8 %-ն է հասկանում, որ այսօրվա սցենարը նշանակում է ազատ անկում դեպի անդունդ: Եկեք մեկ անգամ ևս կրկնենք մեր դատավճիռը. հերթական անգամ մեր մեջ «կույրերը առաջնորդել և առաջնորդում են կույրերին»: Մենք գտնվում ենք ազգային աղետի եզրին: Դա գիտակցում են միայն մի քանի հազար մեր համաքաղաքացիներ, և միայն մի քանի տասնյակ մարդիկ են փորձում ելք գտնել փակուղուց:
Ամփոփելով՝ հիշեցնում ենք, որ նույնիսկ 2021 թվականին շատ քչերը գիտեն, թե ինչի մասին է 2019 թվականին Իրանի և Ռուսաստանի ռազմական համագործակցության մասին գաղտնի համաձայնագիրը …
Սերգեյ Շաքարյանց
