Բանակցություններում առաջխաղացում չկա, անհրաժեշտ է «Հանուն Արցախի» համազգային շարժում ձևավորել

Ինչպես հայտնի է, Արցախի նախագահ Բակո Սահակյանը մայիսի 28-ին ընդունել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներ Իգոր Պոպովին (Ռուսաստան), Ստեֆան Վիսկոնտիին (Ֆրանսիա), Էնդրյու Շեֆերին (ԱՄՆ), ինչպես նաև ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ Անջեյ Կասպրշիկին և նրանց ուղեկցող պաշտոնատար անձանց: Արցախի նախագահի մամուլի ծառայության տեղեկությամբ՝ հանդիպման ընթացքում քննարկվել են ադրբեջանա-արցախյան հակամարտության կարգավորման, Արցախի և Ադրբեջանի սահմանին տիրող իրավիճակի մասին հարցեր: Բակո Սահակյանը հերթական անգամ վերահաստատել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հովանու ներքո հակամարտության խաղաղ կարգավորմանը պաշտոնական Ստեփանակերտի պատրաստակամությունը` խոսելով բանակցային գործընթացի լիարժեք ձևաչափի վերականգնման և հակամարտության կարգավորման բոլոր փուլերին Արցախի մասնակցության անհրաժեշտության մասին:

Ավելի վաղ համանախագահները Երևանում հանդիպել են Հայաստանի արտգործնախարար Զոհրաբ Մնացականյանի հետ: Երևանի և Ստեփանակերտի ներկայացուցիչների՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների հետ բանակցությունների հաշվետվությունների ձևակերպման մեջ նկատելի տարբերություն կա: ԼՂՀ-ի տարածած հաղորդագրություններում խոսք չկա բանակցությունների մեջ Արցախի «լիարժեք ներգրավման» մասին: Հարցը այլ կերպ է դրված` «բանակցային գործընթացի լիարժեք ձևաչափի վերականգնում»: Սա է հայկական կողմի պահանջը, և այն դրսևորում է Արցախը: Բակո Սահակյանն ուղղակիորեն հասկացրեց կամ հիշեցրեց, որ առնվազն 1992 թ. ի վեր Արցախն այս կամ այն կերպ արդեն ներգրավված է բանակցային գործընթացում: Այդ սկզբունքով Երևանում Հայաստանը պարտավոր էր պնդել «բանակցային գործընթացի լիարժեք ձևաչափի վերականգնման և հակամարտության կարգավորման բոլոր փուլերին Արցախի մասնակցության» մասին:

Համանախագահները Բաքվում մայիսի 30-ին բանակցություններ են վարել Իլհամ Ալիևի հետ: Դժվար թե մոտ ժամանակներս պարզենք, թե համանախագահներ Շեֆեր-Վիսկոնտի-Պոպովը և լեհ Կասպրշիկը ինչ են ասել Ապշերոնի խանին: Առավելևս, հազիվ թե պարզենք, թե Ալիևին կոնկրետ ինչ ձևակերպմամբ են փոխանցել բանակցային գործընթացում Արցախի «լիարժեք ներգրավման» դրույթը: Սակայն կարելի է ենթադրել, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները դժվար թե Ալիևին հաղորդած լինեն նախագահ Բակո Սահակյանի խիստ պայմանները: Ինչպես հաղորդել են տարբեր լրատվամիջոցներ, մայիսի 31-ին համանախագահները և Կասպրշիկը հանդես են եկել Երևանում, Ստեփանակերտում և Բաքվում կայացած բանակցությունների արդյունքների վերաբերյալ համատեղ հայտարարությամբ: Փաստաթղթում նշվում է. «Այցի հիմնական նպատակն էր գնահատել շփման գծում և միջպետական ​​սահմանի վրա իրավիճակի զարգացումը, ինչպես նաև շարունակել մարտի 29-ին Վիեննայում Ադրբեջանի նախագահի և Հայաստանի վարչապետի, իսկ այնուհետև երկու երկրների արտաքին գործերի նախարարների հետ ապրիլի 15-ին Մոսկվայում կայացած հանդիպումների քննարկումները»:

Համանախագահները պնդում են, որ կողմերի խնդրանքով նրանք հստակ առաջարկություններ են ներկայացրել կարգավորման գործընթացում հետագա քայլերի, այդ թվում`մարդասիրական և անվտանգության միջոցների վերաբերյալ: Հայաստանի և Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարներն ընդունեցին համանախագահների առաջարկը՝ շուտով իրենց հովանու ներքո հանդիպելու մասին, հանդիպման մանրամասները կներկայացվեն ժամանակին: Համանախագահները նաև մտահոգություն են հայտնել հրադադարի ռեժիմի խախտման հետևանով զոհերի մասին և կոչ են արել կողմերին առավելագույն զսպվածություն ցուցաբերել և խուսափել իրավիճակի հետագա սրացումից:

Սակայն ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի այս հայտարարությունից նույնիսկ մեկ օր չանցած, ինչպես տեղեկացնում է ԼՂՀ ՊՆ մամլո ծառայությունը, «հունիսի 1-ին, ժամը 07.30-ի սահմաններում հակառակորդի կողմից կրակոցի արդյունքում մահացու հրազենային վիրավորում է ստացել ՊԲ հարավ-արևելյան ուղղության (Մարտունի) զորամասերից մեկում ժամկետային ծառայություն իրականացնող 2000 թ. ծնված Սիփան Սերժիկի Մելքոնյանը»։ Ստեփանակերտից հաղորդվել է նաև, որ միջադեպի մանրամասները պարզելու համար կատարվում է քննություն:

ԼՂՀ Պաշտպանության բանակի զինծառայողի սպանությունը վկայում է, որ ԵԱՀԿ ՄԽ-ն շարունակում է բացարձակ անզորություն ցուցաբերել Ադրբեջանի հանդեպ և չի կարողանում վերահսկել Բաքվի բանակի հանցավոր դրսևորումները: Իսկ Հայաստանի իշխանությունները, ինչպես և նախկինում, ի վիճակի չեն խստացնել ԵԱՀԿ ՄԽ-ի հանդեպ իրենց պահանջները, չեմ խոսում այն ​​մասին, որ Հայաստանն ու ԼՂՀ-ն կարողանան այնպես պատժել Ադրբեջանին, որպեսզի Ապշերոնյան խանության պարագլխի մոտ հայ զինվորների և սպաների ուղղությամբ կրակելու գայթակղություն այլևս չառաջանա։

Համոզված եմ, որ Արցախի Ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղար, գեներալ-մայոր Վիտալի Բալասանյանի՝  «Հանուն Արցախի» նոր Համազգային շարժում սկսելու նախաձեռնության հիմքում միայն Հայաստանի իշխանությունների և ԼՂՀ ուժային կառույցների միջև «թյուրըմբռնումները» չեն: Կարծում եմ, որ Վ. Բալասանյանը մտահոգված է նաև ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում ընթացող այն բանակցությունների արդյունքներից, որոնք մայիսի 27-30-ը Երևանում, Ստեփանակերտում և Բաքվում անց են կացրել համանախագահներ Շեֆերը, Վիսկոնտին և Պոպովը: Ըստ երեւույթին, Վ. Բալասանյանի գնահատականով, բանակցային գործընթացում Հայաստանի և Արցախի համար ստեղծվել է անբարենպաստ իրավիճակ, և անհրաժեշտ է ամբողջ աշխարհի հայության շրջանում համազգային նոր ալիք ստեղծել:

Սերգեյ Շաքարյանց