Իսկ դուք գիտե՞ք․ Հայաստանում լավագույն պանիրներն արտադրվում էին Սիսիանում և արտահանվում Լեհաստան ու Լիբանան

Անգամ Սիսիանում շատերը չգիտեն, որ Հայաստանում արտադրվող լավագույն պանիրը պատրաստում էին Սիսիանում: Սառնակունքում խոշոր գործարան կար, որի շենքը հիմա էլ կանգուն է, դեռ կանգուն է: Ժամանակին այդտեղ արտադրում էին 50 տոննա բարձրորակ շվեյցարական պանիր և 250 տոննա չանախ: 60-90 կիլոգրամանոց շվեյցարական պանիրները սովետական տարիներին արտահանվում էին Լեհաստան, իսկ չանախ պանրատեսակը՝ Լիբանան: Սիսիանցի վարպետ Վազգեն Ավագյանին սոցիալիստական աշխատանքի հերոսի կոչում էին տվել:

Պանիրը պատրաստում էին 1 տոննա տարողությամբ 6 կաթսաների մեջ, որոնց մեջ կաթը լցվում էր խողովակաշարով, հետո գոլորշին թողնում էին կաթսայի սնամեջ պատերով, ու տաքացնում կաթը՝ ուշադիր հետևելով ջերմաստիճանին, որ անգամ կես աստիճան շեղում չլինի: Այնուհետև ավելացնում էին 2-3 գրամ յուրաքանչյուր 100 լիտրի հաշվով շրդանաֆերմենտ: 25 րոպե անց կաթը մակարդվում էր, այն կտրում էին մետաղալարից պատրաստված հատուկ դանակներով՝ քնարով և տավիղով: Դանականունները երաժշտական գործիքներ են հիշեցնում, որովհետև որակյալ պանրի արտադրությունը իսկապես արվեստ էր:

Ստացված պանրահատիկը տաքացնում էին մինչև 56 աստիճան, որպեսզի կարողանային ավելի լավ մանրացնել և առանձնացնել շիճուկը: Վարպետը ափի մեջ սեղմում էր հատիկը` առաձգականությունը որոշելու համար: Պանիրը կաղապարելուց առաջ հագնում էր մինչև ուսերը հասնող ռետինե ձեռնոցներ, վերցնում երկու մետրանոց քանոն, որն ամրացված էր հատուկ կտավի, և այն իջեցնում կաթսայի հատակին: Հատիկը հավաքվում էր կտավի մեջ, որի ծայրերը կապում էին, և 150-200 կիլոգրամանոց կապոցը կախում կեռից: Այդ ընթացքում աշխատողները կաթսային էին մոտեցնում սեղանը, որի վրա դրված փայտյա մեծ սկավառակի մեջ զգուշորեն իջեցնում էին կապոցը և. տեղափոխում մամլման:

Մամլիչի տակ տեղադրված շվեյցարական պանիրը շրջում էին, ու պիտի շրջեին շատ արագ՝ ութ անգամ: Յուրաքանչյուր գործողության ընթացքում փոխում են կտավը` աստիճանաբար ավելացնելով ճնշումը: Մամլումը տևում էր 20 ժամ, որից հետո պանիրները տեղադրում էին խմորման նկուղ՝ 22 աստիճան կայուն ջերմաստիճան, որոշակի խոնավության կայուն մակարդակ:

Տաք նկուղում դեղին պանրի մեջ գոյանում էին աչքեր, այն ձեռք էր բերում յուրահատուկ համ և հոտ: Յուրաքանչյուր երկու օրը մեկ աշխատողները պանիրները դարակաշարերից տեղափոխում էին սեղան, սրբում թաց շորով, աղ անում: Եվ այդպես երկու օրը մեկ, խմորման ամբողջ ընթացքում, որ կարող էր տևել մոտ երկու ամիս: Խմորման ավարտից հետո պանիրները տեղափոխում էին արդեն սառը նկուղ:

Այս ամենն ինձ պատմում էին յուրատեսակ հպարտությամբ ու կարոտով, կարծես ուզում էին ասել, որ այդ մենք ենք արել, մենք էլ կարող ենք այդպես աշխատել:

Այս ժողովուրդը՝ Սիսիանում կամ Հայաստանի ցանկացած այլ վայրում, արժանապատիվ, ստեղծագործ աշխատանքի կարոտ ունի:

Վարդան Բալյանի ֆեյսբուքյան էջից