Ռուսաստանի շուրջ տեղակայված ԱՄՆ կենսալաբորատորիաների մասին աղմուկը աճում է
Նախկին խորհրդային հանրապետություններում ԱՄՆ Պենտագոնի ռազմական կենսալաբորատորիաների խնդիրը սրվում է։ Այդ մասին են վկայում Ռուսաստանից ու ԱՄՆ-ից ստացված վերջին հաղորդագրությունները։ Այսպես, մարտի 22-ի լիագումար նիստում Պետդուման առաջնահերթության կարգով քննարկել է Ուկրաինայում կենսալաբորատորիաների աշխատանքի խորհրդարանական հետաքննության հանձնաժողով ստեղծելու մասին որոշման նախագիծը։ Բանաձևի նախագիծը պատգամավորներին է ներկայացրել Պետդումայի վերահսկողական Կոմիտեն մարտի 21-ին։ «Աջակցել Պետդումայի պատգամավորների կողմից առաջադրված՝ Ուկրաինայի տարածքում ամերիկացի մասնագետների կողմից կենսաբանական լաբորատորիաների ստեղծման վերաբերյալ խորհրդարանական հետաքննություն սկսելու նախաձեռնությանը»,- ասված է բանաձևի նախագծում։
Փաստաթուղթը նաև մի կետ է պարունակում՝ դիմելու Դաշնային խորհրդին՝ Ուկրաինայի տարածքում կենսաբանական լաբորատորիաների աշխատանքի հանգամանքները հետաքննող խորհրդարանական հանձնաժողով ստեղծելու առաջարկով։ Բանաձևի նախագծով նախատեսվում է, որ հանձնաժողովը բաղկացած կլինի 14 հոգուց։ Առաջարկվում է Պետդումայից հանձնաժողովի համանախագահ ընտրել պալատի փոխխոսնակ Իրինա Յարովայային։ Ինքը՝ Յարովայան, արդեն հայտարարել է խորհրդարանական հետաքննություն սկսելու նախապատրաստական աշխատանքների մեկնարկի մասին։ Նա նշել է, որ հանձնաժողովի ձևավորումը, ինչպես նաև հետաքննության անցկացումը տեղի կունենա «Ռուսաստանի Դաշնության Դաշնային խորհրդի խորհրդարանական հետաքննության մասին» օրենքի համաձայն։ Մարտի 16-ին Պետդումայի վերահսկողության կոմիտեի ղեկավար Օլեգ Մորոզովը հայտնել է հետաքննություն սկսելու համար պատգամավորների ստորագրահավաքի մեկնարկի մասին։ Օրենքի համաձայն՝ խորհրդարանական հետաքննություն է հարուցում պատգամավորների ընդհանուր թվի առնվազն մեկ հինգերորդը։ Այս պահին բողոքարկման տակ դրվել է 442 ստորագրություն, այդ թվում՝ Պետդումայի խոսնակ Վյաչեսլավ Վոլոդինի ստորագրությունը, մարտի 21-ին հաղորդվել է պալատի պաշտոնական թելեգրամ-ալիքում։ Ավելի վաղ Վոլոդինը հայտարարել էր, որ Պետդուման Դաշնության խորհրդի հետ խորհրդարանական հետաքննություն կսկսի Ուկրաինայում կենսաբանական լաբորատորիաների աշխատանքի վերաբերյալ, որտեղ վիրուսները կարող են ուսումնասիրվել ռազմական նպատակներով։ Վոլոդինի խոսքով՝ առաջիններից մեկը, որ պետք է ենթարկվի հարցաքննման, ԱՄՆ պետքարտուղարի քաղաքական հարցերով տեղակալ Վիկտորյա Նուլանդն է։
Ռուսաստանը չի համակերպվել Ուկրաինայի տարածքում ԱՄՆ-ի կողմից կենսաբանական զենք ստեղծելու հետ, մարտի 22-ին հայտարարել է ՌԴ փոխարտգործնախարար Սերգեյ Ռյաբկովը՝ «Եդինայա Ռոսիա» խմբակցության պատգամավորների հետ հանդիպմանը։ «Խնդիրները, որոնց մասին մենք երկար ժամանակ խոսում էինք, ի հայտ են եկել, բայց այդ խնդիրների մասշտաբներն այնպիսին են, որ դրանց հետ պարզապես չէր կարելի համակերպվել։ Միացյալ Նահանգների ռազմական կենսաբանական ծրագրերը, որոնք իրականացվել են Ուկրաինայի տարածքում, խոր մտահոգության տեղիք են տալիս Կենսաբանական և թունավոր զենքի արգելման մասին կոնվենցիայի խախտման և ստեղծման հեռանկարների առումով, եթե չլինեին գործողություններ, որոնք վերջ դրեցին դրան՝ կենսաբանական զենքի բաղադրիչներին,- ասաց փոխնախարարը։ – Մենք տեսնում ենք, թե որքան ոչ կառուցողական դեր էին խաղացել և խաղում են ԱՄՆ-ը և Կիևի ռեժիմը այս ոլորտում»: Ռուսական կողմը տարիներ շարունակ ձգտել է ամրապնդել Կենսաբանական և թունավոր զենքի արգելման մասին կոնվենցիայի (BTWC) ռեժիմը, սակայն 2001 թվականից ամերիկացիները արգելափակում են այդ գործընթացը, նշել է Ռյաբկովը։ Բայց այս տարի BTWC-ի շրջանակներում կլինի տեսական համաժողով, որտեղ Ռուսաստանը մտադիր է առաջ մղել իր նախաձեռնությունները։
Իրավիճակն այնքան է սրվել, որ ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենն արդեն սկսել է արդարանալ։ Մարտի 21-ին բիզնեսի ներկայացուցիչների հետ հանդիպման ժամանակ նա ասաց, որ ԱՄՆ չունի Եվրոպայում կենսաբանական և քիմիական զենք. «Սա ուղղակի ճիշտ չէ, ես դա երաշխավորում եմ»։ Նրա խոսքով՝ Ուկրաինան նույնպես նման միջոցներ չունի։ Բայդենի խոսքով, ռուսական իշխանությունները հենց այնպես չեն մեղադրում ԱՄՆ-ին և Ուկրաինային. «սա հստակ նշան է, որ նա (Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը) մտածում է օգտագործել զենքի այս երկու տեսակները»: Որևէ մեկը հավատո՞ւմ է Բայդենի խոսքերին այն բանից հետո, երբ նրա որդուն մեղադրում են խարդախությունների մեջ, և այն բանից հետո, երբ Զմեինի կղզու ռազմական լաբորատորիան հանձնվել է: Բայդենին մեղադրել է ոչ միայն Ռուսաստանը, այլև Չինաստանը։ Ռուսաստանի Դաշնությունը, առաջնորդվելով Ուկրաինայում ԱՄՆ-ի ռազմական կենսաբանական գործունեության մասին փաստերով, չի բացառում խորհրդատվական մեխանիզմի գործարկումը Կենսաբանական և թունավոր զենքի արգելման մասին կոնվենցիայի (BTWC) շրջանակներում, ասել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։ Չինաստանի արտաքին գործերի նախարարության խոսնակ Չժաո Լիզցյանը, մեկնաբանելով Ուկրաինայում ԱՄՆ-ի կողմից ֆինանսավորվող կենսաբանական լաբորատորիաների մասին տեղեկությունը, կոչ է արել Վաշինգտոնին պարզաբանել իր կենսառազմականացումը երկրի ներսում և երկրից դուրս: Այն, ինչ այժմ բացահայտվել է Ուկրաինայում, աշխարհով մեկ սփռված ամերիկյան ավելի քան 300 կենսաբանական լաբորատորիաների փոքր մասն է: Ռուսաստանը նոր փաստաթղթեր կներկայացնի նրանց աշխատանքի վերաբերյալ, ավելի ուշ ասել է փոխարտգործնախարար Սերգեյ Ռյաբկովը։
Ազդանշանն առ այն, որ ԱՄՆ-ը հանուն կենսաբանական զենք ստեղծելու, օգտագործել է ոչ միայն Ուկրաինայի, այլև Վրաստանի տարածքը, նույնպես դարձել է քննարկման առարկա։ Իհարկե, առաջին հերթին Ռուսաստանում և Չինաստանում: Աղբյուրը Վրաստանի երիտասարդ եվրասիացիների միության նախագահ Գիորգի Իրեմաձեն էր։ Georgia and the World («Վրաստանը և աշխարհը») պարբերականին տված հարցազրույցում նա հիշեցրել է, որ 2007 թվականից ակտիվորեն շրջանառվող խոզերի աֆրիկյան ժանտախտը բուծվել է Վրաստանում առկա սենատոր Ռ. Լուգարի անվան ամերիկյան լաբորատորիայում: Իրեմաձեն նաև ասել է, որ Ռուսաստանը Վրաստանից պահանջել էր Լուգարի լաբորատորիայի բոլոր շենքերը մուտք գործելու թույլտվություն և բոլոր փաստաթղթերի ուսումնասիրություն. այս պահանջով ՌԴ ԱԳՆ-ը 2020 թվականի մայիսի 28-ին հայտարարություն է տարածել։ Արդյունքում քաղաքական գործիչը հայտարարել է, որ Ուկրաինան և Վրաստանն օգտագործվում են Վաշինգտոնի կողմից կենսաբանական զենքի փորձարկումների համար։
Բայց մենք գիտենք, որ Ռուսաստանը պաշտոնապես նույնաբովանդակ պահանջներ է հնչեցրել ՀԱՊԿ անդամ երկրներին։ Ընդ որում, 2018 թվականի ամռանից: Դրանք են՝ Հայաստանը, Ղազախստանը և Կենտրոնական Ասիայի հանրապետությունները։ Այնպես որ, Ուկրաինայում «ավարտելուց» հետո, ըստ ամենայնի, հերթը կհասնի Վրաստանին։ Եվ հետո՝ նաև ՀԱՊԿ անդամ երկրները…
Սերգեյ Շաքարյանց
