Թուրքիան հրապարակավ խոստովանել է, որ փակուղու մեջ է
Թուրքիան հրապարակավ խոստովանել է, որ փակուղու մեջ է։ Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլութ Չավուշօղլուն G-20-ի գագաթնաժողովի շրջանակներում Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի հետ հանդիպումից հետո ասել է, որ Ուկրաինան չպետք է օգտագործի «թուրքական Բայրաքթար» արտահայտությունը. «Գուցե դա արտադրվել է Թուրքիայում, բայց այն պատկանում է Ուկրաինային։ Թուրքիային այս հարցում չի կարելի մեղադրել։ Ուկրաինան պետք է դադարի օգտագործել մեր անունը… Եթե որևէ երկիր դրանք գնում է մեզնից, այլ երկրից, այդ զենքերը չեն կարող կոչվել թուրքական, ռուսական կամ ուկրաինական։ Եթե պետությունը մեզնից առնի, դա արդեն թուրքական ապրանք չէ։ Թուրքիային ոչ մի բանում չի կարելի մեղադրել…»: Փաստորեն, Չավուշօղլուն առաջարկել է Մոսկվային, որ «կովկասի-թաթարստանի» կողմից արցախահայության դեմ թուրքական զենքի կիրառումը չհամարել Թուրքիայի մասնակցություն պատերազմին և Արցախի օկուպացմանը, ինչպես որ Թուրքիան այժմ ռուսներին հրավիրում է հավատալու, որ Դոնբասում «բայրաքթարների» «ներկայությունը» չի նշանակում, որ Անկարան պատրաստ է սպանել ռուսներին Նովոռոսիայում։ Թուրքերը դեռ միջնադարից աշխարհում հայտնի են իրենց քաղաքական սակարկություններով։ Այստեղ են ասել՝ արջն իր ահից է գոռում։ Ո՛չ ռուսները, ո՛չ հայերը այնքան ապուշ չեն, որ չհասկանան, որ եթե Բաքին կամ ուկրո-նացիստներին զենք չտան, ապա նացիստները չեն օգտագործի այդ զենքերը և չեն սպանի մարդկանց։ Բայց Չավուշօղլուն, այնուամենայնիվ, շարունակում է անմեղ գառ ձևանալ…
Երկրորդ խոստովանությունը, թե թուրքերը հայտնվել են փակուղում, հայտարարեց անձամբ նախագահ Ռեջեփ Էրդողանը: Հոկտեմբերի 31-ի երեկոյան Հռոմում G-20 գագաթնաժողովին հաջորդած մամուլի ասուլիսում նա ասել է, որ Անկարան իբր հատուկ ուշադրություն է դարձնում մեր Անդրկովկասում կայուն խաղաղության վերականգնման խնդրին։ Նրա խոսքով, «վեցյակի» («3+3», Ռուսաստան, Թուրքիա, Իրան + Հայաստան, «կովկասի-թաթարստան», Վրաստան) պլատֆորմի ձևավորման շուրջ բանակցությունները շարունակվում են։ Ուշադրություն դարձրեք. պարզվում է, որ այս «նախաձեռնությանը» իր մեկնաբանություններն ու դիտողություններն է ներկայացնում ոչ միայն Իրանը։ «Ադրբեջան, Թուրքիա, Ռուսաստան, Իրան, Վրաստան և Հայաստան. թող վեցս էլ համատեղ քայլ անենք և խաղաղություն հաստատենք տարածաշրջանում,- կոչ է արել Թուրքիայի նախագահը։ – Այդ կապակցությամբ պարոն Իլհամ Ալիևն արդեն առաջարկություն է արել Հայաստանին տարածաշրջանում խաղաղության վերաբերյալ։ Վրաստանի կողմից որոշակի բացասական վերաբերմունք կա, բայց եթե այս բոլոր երկրները դրական մոտեցում ցուցաբերեն, ապա այդ հարթակը կստեղծվի, և տարածաշրջանը կվերածվի խաղաղության հարթակի»։
Թուրքիայի նախագահը կարծում է, որ նման հարթակի ձևավորումը կնպաստի Անկարայի և Երևանի միջև հարաբերությունների զարգացմանը դրական ուղղությամբ։ Այնպես որ, երկու երկրներ արդեն թուրքերին հասկացրել են, որ «Անդրկովկասյան տարածաշրջանում ամեն ինչ չէ, որ կարգին է», և պարզ է, որ Իրանն ունի իր դիտողությունները, իսկ Վրաստանը՝ իր։ Վրացական «լացը» հասկանալի է. նրանք երազում են գտնել դաշնակից, որը «կխլի Ռուսաստանից» (այսինքն՝ հարձակվելով անկախ Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի վրա՝ գրավել այդ երկրները, իսկ հետո դրանք «վերադարձնել» Վրաստանի կազմ…) այն, ինչ իրավաբանորեն Ռուսաստանին չի պատկանում: Իրանն ավելի բարդ ու բազմաշերտ վերապահումներ ունի՝ թուրքերն ու թուրք «պրոքսիները» պետք է դուրս կորչեն Անդրկովկասից, ամեն դեպքում՝ Իրանի հետ սահմանակից տարածքներից։
«Ամենատարօրինակ» դիրքորոշումը Ռուսաստանի դիրքորոշումն է. Ռուսաստանը կողմ է «3+3» խորհրդատվական մեխանիզմի հնարավորինս շուտ գործարկմանը՝ ելնելով դրա բոլոր մասնակիցների շահերից, հոկտեմբերի 21-ին հայտարարել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։ «Մենք կարծում ենք, որ դա կնպաստի միջպետական հարաբերությունների նկատմամբ վստահության բարձրացմանը, առկա հակասությունների լուծմանը և (տարածաշրջանի) տնտեսական, տրանսպորտային և հումանիտար ներուժի բացահայտմանը»,- այն ժամանակ նշել էր ՌԴ ԱԳՆ-ը։ «3+3» հարթակի ստեղծման գաղափարն առաջարկվել է «կովկասի-թաթարիստանի» և Թուրքիայի նախագահների կողմից, Ռուսաստանն աջակցել է այդ նախաձեռնությանը, հիշեցրել է Զախարովան։ Ի գիտություն ՌԴ ԱԳՆ-ի և ՌԴ նախագահի. եթե Վրաստանն ու Իրանը չեն թաքցնում իրենց տարաձայնությունները, և եթե անգամ Հայաստանի թուրքամետ կառավարությունը հերթական անգամ դավաճանելով հայ ազգի շահերը՝ համաձայնի, ապա թուրքերի հիմար նախաձեռնությունը, որը 2008-09 թվականներին «ձախողվեց», ապա դա ձախողվելու է նաև 2021 թ.։ Ահա թե ինչ է գրել թուրքագետ Վարուժան Գեղամյանը https://livenews.am/press/2021/139653/01/13/23/, որը Սանկտ Պետերբուրգում մասնակցել է ԱՊՀ միջխորհրդարանական վեհաժողովի կողմից կազմակերպված «Եվրասիական տնտեսական հեռանկարները» 9-րդ միջազգային համաժողովին․ ««Հայկական Սյունիքը որպես պատուհան ԵԱՏՄ-ի համար դեպի Մերձավոր Արևելք» թեմայով զեկույցը ներառվել է «Եվրասիայում տրանսպորտային միջանցքների զարգացում» բաժնում։ Համաժողովին մասնակցում էին Ադրբեջանի ներկայացուցիչներ, ովքեր ջանասիրաբար փորձեցին առաջ մղել «թուրքական/Զանգեզուրի Սյունիքի հետ միջանցքի բացման թեման»՝ միաժամանակ նշելով, որ այս նախագիծը շահավետ է հենց Հայաստանի համար։ Բնականաբար, նրանց ներկայացվել են փաստացի հակափաստարկներ։ Բայց պետք է գիտակցել, որ նրանք այժմ աշխատում են այս ուղղությամբ բոլոր հնարավոր հարթակներում և, ցավոք, միշտ չէ, որ պատասխան են ստանում։ Մինչ մեր պետությունը չունի ազգային իշխանություն, արտաքին քաղաքականություն, մեր շահերը պետք է առաջ տանենք մենք՝ ազգային քաղաքացիական հասարակությունը՝ օգտագործելով հանրային դիվանագիտության բոլոր հասանելի գործիքները։ Ոչ ոք մեր փոխարեն ոչ մի տեղ առաջ չի քաշի մեր շահերը. Սա աշխատանքի մեր մասն է: Իսկ Հայաստանի շահն այս պահին պահանջում է Զանգեզուրի միջանցքի նախագծի իրականացման խափանում և արագ տեմպերով Հյուսիս-Հարավ ճանապարհի կառուցման օրակարգի խթանում»։ Նկատենք, որ նույնը ներառված է Իրանի ազգային շահերի մեջ…
Սերգեյ Շաքարյանց
