Ում և ինչ է ցուցադրում Իրանը «կովկասի-թաթարստան»-ի սահմանին և Սիրիայում
Մայիսի 19-ից ամբողջ Երևանը նման է տագնապած մեղվափեթակի. լուրերը, թե Իրանից մեծաթիվ ռազմական պատվիրակություն «հանգիստ և առանց աղմուկի» Հայաստան է ժամանել, և՛ տագնապով, և՛ հույսով էինք դիմավորել: Նույն օրվա երեկոյան արդեն մնում էր միայն անհանգստությունը և տագնապը. մենք, իհարկե, չգիտենք մանրամասներ, թե իրանցի ռազմական ղեկավարները թուրք Փաշինյանին ի՞նչ առաջարկով են ժամանել: Ըստ անուղղակի տեղեկությունների՝ իրանցիների մեջ կային 10 գեներալներ: Պետք է ենթադրել, որ իրանցի բարձրաստիճան սպաները ներկայացնում էին ինչպես իրենց երկրի Զինված ուժերը, այնպես էլ ԻՀՊԿ-ը: Իսկ մայիսի 19-ի երեկոյան շրջանառվում էր տեղեկատվություն, թե իրանցիներն առաջարկել էին ռազմական օգնություն, մասնավորապես՝ Իրանին սահմանակից հայկական հողերի (օրինակ՝ Սյունիքի) անվտանգության և տարածքային ամբողջականության ապահովման տեսանկյունից: Բայց թուրքի խամաճիկ Նիկոլը հրաժարվել է իրանական ռազմական օգնությունից…
Եվ իզուր չէ որ, ըստ ամենայնի, նա անմիջապես հայտարարեց նոր (բնականաբար՝ գաղտնի) համաձայնագիր Իլյուշ Ալիևի հետ: Մենք չենք անդրադառնա բոլոր անհանգստացնող լուրերին ու ասեկոսեներին: Շատերը, ովքեր լուրջ են և որպես հայ հայրենասերներ, հետաքրքրված են Հայաստանի ՄՆԱՑՈՐԴՆԵՐԻ վաղվա օրվա կապակցությամբ, ամեն ինչ իրենք արդեն լսել և կարդացել են: Պատահականություն չկա. մերժելով իրանցի գեներալների առաջարկությունը, որոնք առանց Երևանի կոչերի՝ առաջարկեցին փրկել Հայաստանն ու հայ բնակչությանը, հայերի և Իրանի թշնամիների խամաճիկը անմիջապես հայտարարեց, թե, փաստորեն, պատրաստվում է վաճառել Հայաստանից նոր հողեր… Տականքը վախեցավ, որ՝ միգուցե, ժամանակ չունենա կատարելու իր «տերերի»՝ ԱՄՆ-ի, Իսրայելի, Անգլիայի և Թուրքիայի «պատվերը»:
Բայց կա մի նրբություն, որը դժվար թե դժբախտ պատահար կամ պատահականությունն անվանել: Շատերը հայտնում էին, որ ոչ վաղ անցյալում, մի քանի օր առաջ, կատաղի փոխհրաձգություն է տեղի ունեցել Իրանի և «կովկասի-թաթարստան»-ի սահմանին: Կովկասյան թաթարները միջադեպը ներկայացրին որպես «թմրանյութերի առաքիչների կողմից «ադրբեջան» ներթափանցելու փորձ»:
Ախր, երբ ստում են, ապա ստել պետք է այնպես, որ սուտդ ճմարտության նմանվի՝ նորմալ մարդիկ պարտավոր չեն հավատալ քրդա-հրեական կլանին: Մայիսի 20-ին, Իրանի պետական IRNA լրատվական գործակալությունը, վկայակոչելով Արևմտյան Ադրբեջանի նահանգում Իրանի հետախուզության նախարարության ներկայացուցիչների հայտարարությունը, հաղորդել է. «58 օրվա ընթացքում երեք լրտեսական ցանցեր հայտնաբերվել և վերացվել են Իրանի հյուսիսում գտնվող Արևմտյան Ադրբեջան նահանգում: Մարդու անվտանգությունը Իրանի հետախուզական ուժերի համար կարմիր գիծն է, ուստի մեզ հաջողվեց բացահայտել և վերացնել երեք լրտեսական ցանցերը, որոնք մուտք են գործել երկիր՝ ներքին իրավիճակն ապակայունացնելու համար»: Նախարարության տվյալներով՝ միաժամանակ, «Իսլամական պետություն» (ԻՊ) ահաբեկչական կազմակերպության հետ կապված ևս երեք խմբավորումներ, որոնք ահաբեկչություններ էին նախապատրաստում երկրում, Իրանի անվտանգության ուժերի կողմից վերացվել են երկրի այլ շրջաններում: Համոզված ենք, որ արդարացված է վերջերս Իրանի և «կովկասի-թաթարստան»-ի սահմանին տեղի ունեցած փոխհրաձգությունը կապել Հյուսիսային Իրանում երեք լրտեսական-դիվերսիոն խմբերի հայտնաբերման և ոչնչացման փաստի հետ: Ախր, Թուրքիան Սիրիայից թուրքամետ ահաբեկիչներին բերեց Արցախի օկուպացված շրջաններ. ահա և՝ սկսում է «խոսել» Իրանի դեմ ահաբեկչական ագրեսիան:
Բայց սա դեռ ամենը չէ: Եթե ենթադրենք, որ Իրանը կոշտ պատասխանեց Արևմտյան Ադրբեջան նահանգում թուրքերին և կովկասյան թաթարներին, ապա իմաստ ունի ակնկալել, որ Իրանում հերթական նախագահական ընտրությունների (նախատեսված են հունիսի 18-ին…) անվտանգությունն ապահովելու համար, այժմ լայնամասշտաբ գործողություններ են սկսվելու՝ բոլոր լրտեսներին ու դիվերսանտներին, որոնց Թուրքիան և Իսրայելը, ֆաշիստ Իլյուշ Ալիևի ռեժիմի օգնությամբ, կարող էին ուղարկվել Իրան, հայտնաբերելու և ձերբակալելու (կամ՝ վերացնելու) համար: Բացի դրանից, մայիսի 20-ին «Անսար Աբու Բաքր ալ-Սիդիք» բրիգադ կոչվող խումբը ստանձնել է մայիսի սկզբին Սիրիայի հյուսիս-արևմուտքում թուրքական զինված ուժերի վրա հարձակման պատասխանատվությունը: Դրանից հետո թուրք զինվորականների շարասյունը հարձակման ենթարկվեց Իդլիբ քաղաքից դեպի արևելք գտնվող Կեֆրայա գյուղի մոտ: Թուրքիայի պաշտպանության նախարարությունը մայիսի 11-ին հաղորդել է, որ հարձակման արդյունքում զոհվել է 1 զինծառայող, վիրավորվել է 4-ը, հայտնում է տեղեկատվական-վերլուծական Al-Monitor պորտալը (կենտրոնակայանը՝ Վաշինգտոնում): Ավելի ուշ լրատվամիջոցները հաղորդեցին, որ սպանվածը Թուրքիայի զինված ուժերի հետևակային բրիգադի 30-ամյա լեյտենանտ Օսման Ալպն է: Սա Սիրիայում երկրորդ հարձակումն էր, որի համար անցած երկու ամիսներին այս քիչ հայտնի խումբը ստանձնեց պատասխանատվությունը: «Անսար Աբու Բաքր ալ-Սիդիք» բրիգադը մարտի 15-ին հայտարարել է, որ իր մարտիկները Իդլիբ նահանգի վարչական կենտրոնի մոտակայքում գտնվող թուրքական ռազմական շարասյան վառելիքի բեռնատար են պայթեցրել: Դրանից առաջ «բրիգադը» ստանձնել էր Իդլիբում թուրքական զինուժի վրա 2020-ի օգոստոսին և սեպտեմբերին իրականացված հարձակումների պատասխանատվությունը: Թվում է, թե կոնկրետ այս խմբավորումը նպատակ ունի՝ անընդհատ հետապնդել թուրք զինվորականներին Սիրիայում: Իդլիբում բնակվող լրագրող Էհաբ ալ-Բաքուրը Al-Monitor-ին տված հարցազրույցում ենթադրեց, թե «այդ գործողությունների հետևում կան խմբեր, որոնք մերժում են Թուրքիայի ներկայությունը Իդլիբում՝ կրոնական տեսանկյունից»:
Արդյո՞ք Իրանի հետախուզության նախարարության հաջող գործողությունը Արևմտյան Ադրբեջանի նահանգում օտարերկրյա լրտես-դիվերսանտների դեմ, կապված է Սիրիայում թուրքական բանակի դեմ սաստկացած զինված պայքարի հետ՝ այժմ դժվար է ասել: Թե՝ ի՞նչ և ինչի հետ է կապված, կտեսնենք առաջիկայում…
Սերգեյ Շաքարյանց
