Բրյուսելյան հանդիպման մասին` առանց հույզերի․ փորձագետի կարծիք
Ակնհայտ է, որ հանդիպմանը նախորդած քարոզչական արշավն չափազանցված ակնկալիքներ ստեղծեց` թե´ հանրության շրջանում, թե´ հարևան երկրներում` դրանից բխող անվտանգային և քաղաքական հետևանքներով: Օբյեկտիվ իրավիճակն էլ հուշում էր, որ Հայաստանի արտաքին քաղաքական վեկտորի լուրջ շրջադարձի համար մի քանի միլիոնը բավարար չէ, առնվազն անվտանգային երաշխիքներ են պետք: Արդյունքում առաջացավ և´ անվտանգային մարտահրավեր Հայաստանի համար, և´ վախ իշխանությունների մոտ, որ այդքան փառաբանված հանդիպման արդյունքները կարող են հիասթափեցնել հասարակությունը և չտալ ցանկալի PR արդյունքները:
Պատահական չէր Փաշինյանին պատկանող կայքում հանդիպումից անմիջապես առաջ ակնկալիքները «գետնին իջեցնող» գրառումն ու հանդիպման սկզբում, ոչ թե վերջում տրված ասուլիսը: Ասուլիսն իբրև թե նաև հուշում էր, որ փակ դռների հետևում ավելին են քննարկելու, քան 270+65 մլնը, բայց առանց այս պահին կոնկրետ հայտարարվող արդյունքների:
Արդյունքում ի՞նչ ստացան հիմնական կողմերը:
Հայաստանը`
- անվտանգային սպառնալիքների աճ ու լարվածություն սահմաններին,
- 270+65 մլն-ի խոստում` «տնային աշխատանքը» կատարելու պայմանով (որը կարող է ունենալ բաց կողմ` բարեփոխումներ, նախագծեր և այլն, և փակ կողմ` ՌԴ դեմ հստակ գործողություններ),
- էլ ավելի կոշտացած հռետորաբանություն Մոսկվայից,
- քաղաքական հայտարարություններ Հայաստանի խաղաղության ձգտումներին աջակցելու վերաբերյալ, ոչ մի իրական անվտանգային երաշխիք,
- ոչ մի խոստում Արցախ հայերի վերադարձի ուղղությամբ աշխատանք տանելու վերաբերյալ, փոխարենը գումար նրանց արագ Հայաստանում ինտեգրելու համար,
- ոչ մի հստակ խոստում նույնիսկ վիզաների ազատականացման հարցում…
Փաշինյանը`
- աջակցության խոսքեր անձամբ իր ու 2018-ից հետո Հայաստանում տեղի ունեցող գործընթացների հասցեին ԵՄ ու ԱՄՆ ղեկավարությունից,
- իր հորինած «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագծի կարևորում, որը կփորձի օգտագործել թե´ երկրի ներսում, թե´ Ադրբեջանի հետ երկխոսությունում PR-ի համար` հասկանալով դրա անիրատեսականությունը,
- արևմտյան կուրսը խորացնելու համար գերծիքակազմ` ավելի խոր համագործակցության վերաբերյալ հայտարարությունների, էներգետիկ, տնտեսական դիվերսիֆակացման հարցերում աջակցության խոստումների տեսքով…
Արևմուտքը`
- ՌԴ-ին նյարդացնող ու տարածաշրջանում նրա դիրքերը թուլացնող հերթական արշավ,
- սեփական վարկանիշի աճ հայ հասարակության աչքերում,
- դիրքերի ամրապնդում, մուտքի հնարավորություն նոր ոլորտներ, ինչպիսիք են էներգետիկան, տրանսպորտը և այլն,` առանց իրական ջանքերի կամ ռիսկերի (որոնք կառաջանան, օրինակ, վիզաների ազատականացումից):
Ադրբեջանը`
- սեփական դերի աճ, ինչը ցույց տվեցին Բլինքենի և ֆոն դեր Լայենի զանգերն Ալիևին նախքան հանդիպումը,
- ԵՄ հետ էներգետիկ համագործակցության ավելի մեծ աճի խոստումներ,
- սեփական ագրեսիվ քաղաքականության արդյունավետության ապացույց։
Թուրքիան այս փուլում քննադատեց հանդիպումը` շատ լավ հասկանալով, որ այն իրականում մեծացնելու է իր դերը տարածաշրջանում` թե´ որպես տարածաշրջանում Արևմուտքի գործնական ներկայացուցիչ, թե´ որպես Ադրբեջանի «ավագ եղբայր»:
ՌԴ-ն կոշտ արձագանքեց` հասկանալով, որ այս ամենի իրական միակ նպատակը Հայաստանին վերջնականապես Մոսկվայից պոկելն ու ՌԴ դիրքերը թուլացնելն է: Բայց ընտրվեց սպառնալիքների գործիքակազմը և անուղղակի կերպով աջակցությունն Ադրբեջանին (Հայաստանին մեղադրելով եռակողմ հայտարարությունների չկատարման մեջ), որն այս իրավիճակում նույնիսկ իրավիճակը սթափ գնահատող ՀՀ քաղաքացիներին թույլ չի տալու դրական արտահայտվել Մոսկվայի հասցեին:
Իրանն այս պահին չարձագանքեց` ելնելով Իսրայելի հետ խիստ լարվածությունից, բայց մինչ այդ բազմիցս արտահայտել է իր մտահոգություններն «արտաքին ուժերին տարածաշրջան բերելու» կապակցությամբ։
Աննա Կարապետյան
