ՀՀ կառավարությունը ամբողջությամբ չի համապատասխանում մարդկանց առևտրի վերացման նվազագույն չափորոշիչներին. ԱՄՆ պետդեպ
ՀՀ կառավարությունը լրիվ չափով չի համապատասխանում մարդկանց առևտրի վերացման նվազագույն չափորոշիչներին, բայց զգալի ջանքեր է գործադրում դրա համար։ Կառավարությունը ջանքերն ավելացրել է նախորդ հաշվետու ժամանակաշրջանի համեմատ, ուստի Հայաստանը մնացել է երկրորդ մակարդակում։ Այս մասին նշվել է պետդեպարտամենտի մարդկանց առևտրի մասին (TIP) 2024թ. զեկույցում։
Հաշվետվությունում նշվել է, որ ՀՀ կառավարության ջանքերը ներառել են մարդկանց առևտրի մեջ կասկածվողների ավելի մեծ թվով հետաքննություններ և դատական հետապնդումներ, ինչպես նաև բացահայտվել են մեծ թվով զոհեր։
«Կառավարությունն ավելացրել է զոհերի պաշտպանության ռեսուրսները, այդ թվում ՀԿ տիրույթում գտնվող ապաստանի համար։ Աշխատանքի և սոցիալական գործերի նախարարությունը հրապարակել է հրահանգ սոցաշխատողների համար՝ զոհերին հայտնաբերելու նպատակով, և ստեղծել է գրքույկներ առկա պետական ռեսուրսների մասին զոհերին տեղեկացնելու համար»,- նշվել է հաշվետվությունում։
Պետդեպարտամենտում ուշադրություն են հատկացրել նաև այն բանին, որ տուժածներից տեղեկություններ հավաքվեն բացթողումների մասին։
«Սակայն կառավարությունը չի կատարել նվազագույն չափորոշիչները մի քանի կարևոր ոլորտներում։ Արտակարգ արձագանքման ծառայությունները հետևողականորեն չեն ստուգել բնակչության խոցելի խմբերին՝ մարդկանց առևտրի նշանների հայտնաբերման համար։ Դատախազները փակել կամ վերաորակավորել են գործերը ապացույցների բացակայության կամ այն պատճառով, որ դրանք զգալիորեն հենվել են տուժածների ցուցմունքների վրա՝ առանց ապացույցների հաստատման։ Իրավապահ մարմիների աշխատակիցները միշտ չէ, որ հենվել են տուժածներին պաշտպանելու մոտեցման, քրեական դատավարությունների վրա, իսկ կառավարությունը չի իրականացրել տուժաներին պաշտպանելուն ուղղված քաղաքականություն։ Կառավարությունը շարունակել է ֆինանսավորել վերինտեգրման զոհերի օգնության ծրագրերը, որոնք երբեմն անբավարար են եղել զոհերի պահանջմունքների լիակատար բավարարման համար։
Կառավարությունն ուժեղացրել է պաշտպանության միջոցները։ Կառավարությունը հայտնաբերել է 25 զոհ 2022թ. վեց զոհերի համեմատ։ 25 զոհերից մարդկանց առևտրով զբաղվողները օգտագործել են յոթին՝ սեռական շահագործման, 18-ին՝ աշխատանքային առևտրում; 10 կին, ինը տղամարդ, երեք աղջիկ և երեք տղա, երեքը եղել են հաշմանդամ, և բոլորը՝ հայեր։
Ինչպես տեղեկացվել է վերջին հինգ տարիներին, մարդկանց առևտրով զբաղվողները շահագործում են տեղի և օտարերկրացի զոհերին Հայաստանում, իսկ հայաստանցի զոհերին՝ արտասահմանում։ Նրանք շահագործում են մի քանի հայ միգրանտների, որոնք աշխատանք են փնտրում Ռուսաստանում, հաճախ խարդախության միջոցով՝ աշխատանքի վարձելու և պարտքային կախման միջոցով՝ կապված աշխատանքի տեղավորելու հոնորարների հետ աշխատանքի տեղավորող միջնորդների կողմից։ Մարդկանց առևտրով զբաղվողները շահագործում են հայ կանանց սեռական և աշխատանքային առևտրի նպատակով, ներառյալ մուրացիկության հարկադրանքը երկրի ներսում։ Նրանք նկատի են առնում իրանցի և հնդիկ միգրանտներին, որոնք աշխատանք են փնտրում ոչ ֆորմալ հատվածում՝ շահագործելու համար հարկադիր աշխատանքում, և երեխաներին ստիպում են մուրացիկություն անել կամ փողոցում վաճառել իրեր, օրինակ՝ անձեռոցիկներ։ Որոշ երեխաներ աշխատում են գյուղատնտեսությունում, շինարարությունում և ծառայությունների ոլորտում երկրի ներսում, որտեղ նրանք խոցելի են մարդկանց առևտրով զբաղվողների համար։ Գյուղական վայրերի կրթության պակաս ունեցող տղամարդիկ, պետական մանկական հաստատություններում գտնվող երեխաները և սահմանափակ հնարավորություներով մարդիկ խիստ խոցելի են մնում աշխատանքային առևտրի համար։ Մարդկանց առևտրով զբաղվողները ավելի հաճախ են օգտագործում սոցիալական ցանցերը զոհերին հավաքագրելու համար։ Ավելի քան 100 000 տեղահանված անձինք և փախստականներ Լեռնային Ղարաբաղից, որոնք գործազուրկ են, խոցելի են մարդկանց առևտրի հարցում»,- նշվել է պետդեպարտամենտի հաշվետվությունում։
