Հայաստանում ԵՄ ոչ ռազմական դիտորդների ներկայության հնարավոր ռիսկերը և սպառնալիքները

Երևանում վերջերս կայացած ՀԱՊԿ ամփոփիչ (2022թ.) գագաթնաժողովը պատճառ դարձավ, որ թե՛ հայ հանրությունը, թե՛ ՀԱՊԿ անդամ երկրների քաղաքական ու ռազմական շրջանակները կրկին ուշադրություն դարձնեն այն փաստին,

որ Անդրկովկասում, մեղմ ասած, «անհեթեթություն» է տեղի ունենում՝ չմերժելով ՀԱՊԿ-ի միջոցով տարբեր «դիտորդական առաքելությունների» «ծառայությունները»,

ի վերջո, չհայտարարելով, որ իրենք (իշխանությունները) մտադիր են Հայաստանը դուրս բերել ՀԱՊԿ շարքերից, պաշտոնական Երևանը ոչ միայն հրավիրեց, այլև «անձամբ» բերեց մեր տարածաշրջան… ինչ-որ անհասկանալի «Եվրամիության ոչ ռազմական դիտորդների» (Եվրամիությա՞ն արդյոք…)՝ ավելի պակաս հասկանալի լիազորություններով։ Հիմա չենք մանրամասնի, թե ինչ տեղի ունեցավ Երևանում ՀԱՊԿ գագաթնաժողովի ժամանակ և ինչու հանկարծ որոշեցին այդ մասին բարձրաձայնել։ Պարզապես անդրադառնանք փաստերին, իսկ հետո փորձենք մեկնաբանել։

Այսպես, նոյեմբերի 23-ին ՀԱՊԿ Հավաքական անվտանգության խորհրդի նիստին Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոն վրդովված էր Հայաստանի սահմանին եվրոպացի դիտորդների ներկայությունից։ «Չեմ հասկանում, միգուցե ինչ-որ մեկը բացատրի՞, թե ինչու այստեղ, բացի Ռուսաստանից, որը զբաղվում է միջնորդությամբ, կա նաև Եվրամիությունն ու ԵԱՀԿ-ն․ մեր՝ դաշնակիցներիս միջև հարաբերություններում սեպ խրելո՞ւ համար: Պատմության մեջ միշտ այդպես է եղել. մենք գիտենք, թե ինչի է հանգեցնում նման «միջնորդությունը»: Ուղղակի

երկար տարիներ կրկին կսառեցվի այս հակամարտությունը։ Նրանց պետք չէ կայունություն և խաղաղություն մեր տարածաշրջանում, նրանց պետք է իրենց կողմից կառավարվող քաոս»,- նշել է Բելառուսի ղեկավարը:

Սրա հետ կապված ինչ-որ բան պետք է հիշել: Արևմուտքի երևանյան խամաճիկների հզոր ու հստակ կուլիսային «դիվանագիտությունից» հետո հոկտեմբերի 17-ին Լյուքսեմբուրգում կայացած հանդիպմանը ԵՄ ԱԳ նախարարները պաշտոնապես հավանություն տվեցին 40 դիտորդների ուղարկումը Հայաստանի և «Ադրբեջանական ԽՍՀ» նախկին սահման։  Մենք սկզբունքորեն չենք կարող այս ֆաշիստական ​​պետական ​​կազմավորումը անվանել «Ադրբեջան», քանի որ վճռական և անփոփոխ հաստատում ենք, որ աշխարհում կա միայն մեկ Ադրբեջան՝ Օզարբոժանը, և դա Իրանի հյուսիսային նահանգներն են։ Որոշումն ընդունվել է սեպտեմբերի կեսերին տարածաշրջանում տեղի ունեցած լայնածավալ սրացումից հետո, ինչի հետևանքով կովկասյան-թաթարական զորքերը առանձին ուղղություններով խորացել են հայկական տարածքում։ Եվրոպացի դիտորդները ժամանել են Հայաստան և սկսել իրենց աշխատանքը հոկտեմբերի 20-ին։ Առաքելության ժամկետը նախատեսված է երկու ամիս։ Այսինքն, ըստ էության, այս եվրոպացի դիտորդները (չնայած նրանց ավելի տեղին է անվանել «եվրոպական միսիոներներ», քանի որ զգալի կասկածներ կան նրանց լիազորությունների և իրական մտադրությունների վերաբերյալ, և կա վստահություն, որ նրանք այստեղ են որոշակի «առաքելությամբ»,  և մեր կասկածները ոչ մի կերպ կապված չեն պարոն Լուկաշենկոյի հայտարարությունների հետ…) ստիպված կլինեն հեռանալ տարածաշրջանից 2022 թվականի դեկտեմբերի 20-ից հետո։

Ընդհանրապես, այս «եվրամիսիոներների» հարցում ամեն չէ, որ պարզ է։ Ուշադրություն դարձնենք՝ «եվրոպացի միսիոներների» մասին որոշումն ընդունվել է հոկտեմբերի 17-ին։ Իսկ հոկտեմբերի 18-ին Երևանում Արևմուտքի գլխավոր խամաճիկը, ինչպես վկայեցին բոլոր լրատվամիջոցները, Նորվեգիայի արտգործնախարար Աննիկեն Հյուիտֆելդի հետ հանդիպմանը խոստովանեց, որ ԵՄ դիտորդական առաքելությունն արդեն Հայաստանում է, քննարկվում է նաև երկիր ԵԱՀԿ դիտորդական առաքելություն ուղարկելու հարցը։ Այլ կերպ ասած, «եվրոպական միսիոներներից» ամենաշատը մի քանի ժամ պահանջվեց թռչելու համար, ամեն ինչ պատրաստ էր, ՇԱՏ ԱՎԵԼԻ ՎԱՂ, քան Հայաստանից ազդակներ կստանային, իսկ Եվրոպայում որոշում են կկայացնեին Լյուքսեմբուրգում նշանակել ԵՄ անդամ երկրների արտգործնախարարների հանդիպում։ Ընդ որում, մամուլում ի սկզբանե հայտնվել էր  «եվրամիսիոներների» թիվը՝ 50, բայց ի վերջո հայտարարվեց ընդամենը 40 դիտորդ։ Իսկ ո՞ւր են այդ «մնացած» 10 «միսիոներները»։ Չե՞ն եկել և չե՞ն գալու, թե «մնում են ռեզերվում»՝ մեր տարածաշրջանում այլ, ավելի նշանակալի առաքելության համար։ Գլխավորն այն է, որ հենց Արևմուտքի երևանյան խամաճիկներն են մեր տարածաշրջանում «եվրոպական միսիոներների» հայտնվելու կազմակերպիչները։ Օրինակ, ԵԱՀԿ մամուլի ծառայությունն այն ժամանակ հայտնել էր, որ ԵԱՀԿ-ն հոկտեմբերի 21-27-ը փորձագետների խումբ է ուղարկելու Հայաստան՝ գնահատելու համար սահմանամերձ գոտիներում տիրող իրավիճակը։ «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության հրավերով ԵԱՀԿ-ն հոկտեմբերի 21-27-ը երկիր կուղարկի կարիքների գնահատման խումբ։ Այցի նպատակն է գնահատել իրավիճակը սահմանամերձ առանձին շրջաններում՝ ԵԱՀԿ մանդատի և փորձի հիման վրա՝ անվտանգության համապարփակ հայեցակարգի շրջանակներում»,- նշված է ԵԱՀԿ մամուլի հաղորդագրության մեջ։

«ԵԱՀԿ-ի մանդատի և փորձի հիման վրա» արտահայտությունը պետք է պարզաբանվի մինչև վերջ, և ոչ միայն մեր կողմից։ Սրանք շատ դառը և նույնիսկ հանցավոր հայտարարություններ են, եթե բանը դրան է հասել… Բայց դրա մասին ավելի ուշ: Անշուշտ, Փաշինյանն է անձամբ առաջինը ողջունել Եվրոպայից անհասկանալի խմբի ժամանումը։ «Ուրախ եմ հայտնել, որ ԵՄ-ի գործընկերները շատ արագ արձագանքեցին և որոշումներ կայացրին։ Իսկ նախապատրաստական ​​խումբն արդեն Հայաստանում է, արդեն աշխատում է, և առաջիկայում Հայաստան կժամանի հիմնական խումբը՝ 40 հոգանոց դիտորդական առաքելությունը»,- հոկտեմբերի 20-ին կառավարության հերթական նիստում ասաց նա։ Երևանում Արևմուտքի գլխավոր խամաճիկի խոսքով, ըստ նախնական պայմանավորվածության՝ դիտորդական առաքելությունը պետք է իրականացվի երկամսյա ժամկետում։ «Մեր փորձագիտական ​​շրջանակներում կարծիք կա, որ մենք պետք է երկարացնենք առաքելությունը կամ փորձենք առաքելությունը դարձնել մշտական։ Եթե ​​տեսնենք, որ կա նման հնարավորություն և անհրաժեշտություն, չեմ բացառում, որ ավելի խոր կուսումնասիրենք խնդիրը»,- այն ժամանակ ամփոփեց արևմտամետ խամաճիկը։

Ահա թե ինչով է պայմանավորված, այսպես ասած, դժգոհությունն ու վրդովմունքը, որը քիչ թե շատ հրապարակավ համարձակվեց արտահայտել Բելառուսի նախագահ Լուկաշենկոն։ Համոզված ենք, որ խոր տարակուսանք կար ՀԱՊԿ անդամ մյուս երկրների պատվիրակությունների շարքերում ևս, պարզապես Բելառուսի ղեկավարի կերպարը հայտնի է, ուստի նա բարձրաձայնեց խնդիրը։

Պետք է ասել, որ Փաշինյանն իր անձնական պաշտպանության տակ է վերցրել «եվրոպական միսիոներներին»: Բայց ավելի կտրուկ և անբարոյական ձևով ամեն ինչ (արդեն ՀԱՊԿ երևանյան գագաթնաժողովից հետո) ձևակերպվել է Հայաստանի խորհրդարանի նախագահի «դերը» կատարող պոռնոդերասանի կողմից։ Ըստ ամենայնի, հանցագործ-դավաճանների իշխող հանցախմբի ներսում որոշվել է, որ «եվրոպացի միսիոներների» հարցում Արևմուտքի գլխավոր «փաստաբանը» լինելու է հենց պոռնոդերասանը, և ոչ Փաշինյանը, որին թողել են ՌԴ նախագահ Վալդիմիր Պուտինի առջև ծռմռվելու համար։ Եվ ահա թե ինչ է զազրախոսել Հայաստանի խորհրդարանի նախագահի դերը կատարողը: Նոյեմբերի 24-ին ՀՀ Ազգային ժողովում կայացած ճեպազրույցում նա հայտարարեց, որ Հայաստանը հույս ունի կովկասյան թաթարների հետ սահմանին ԵՄ դիտորդների քաղաքացիական առաքելության աշխատանքի երկարաձգման: «Այսօր ԵՄ դիտորդներին հաճախ համեմատում են զինվորականների հետ, թեև մեկը մյուսի հետ կապ չունի։ Սա քաղաքացիական առաքելություն է, որն արդյունավետորեն ֆիքսում է խախտումները: Պետք է նշեմ, որ այս առաքելությունը բավականին ուժեղ զսպող գործոն է»,- բացահայտ ստելով ասաց ՀՀ օրենսդիր մարմնի նախագահը։ Լրագրողների այն դիտարկմանը, թե սահմանին փոխհրաձգությունները շարունակվում են՝ չնայած եվրոպացի դիտորդների առկայությանը, ԱԺ նախագահը նշեց, որ դիտորդների աշխատանքի մեկնարկից ի վեր լուրջ սրացում չի եղել։ Նա այնուհետև չբացառեց, որ կովկասյան-թաթարական զինվորականների կողմից հրադադարի ռեժիմի խախտումն ուղղված է հենց ցույց տալու համար, որ առաքելության ներկայությունը «ոչինչ չի փոխում»։ Այնուամենայնիվ, շտապենք վրդովեցնել  և՛ պոռնոդերասանին, և՛ բոլոր նրանց, ովքեր հանդես են գալիս «եվրոպական միսիոներների» և «առաքելության երկարաձգման» օգտին, իսկապես, հստակ Հայաստանի համար եվրոպացիների անզեն և գործնականում ոչ իրական ուժերի առկայությունը իրական ոչինչ չի տալիս։ Որոնք կրակ են բացում և սպանում հայ զինծառայողներին, իմանալով, որ իբր այնտեղ կանգնած են եվրոպացի դիտորդներ (թշնամու կողմից գնդակոծությունը տեղի է ունենում գրեթե ամեն օր, նոյեմբերի 20-23-ը կովկասյան թաթարները կրակել են, իսկ վերջին դեպքում վիրավորվել են հայ զինվորականները…), նրանք նաև զորքերն առաջ կբերեն:

Դժվարանում ենք ասել, թե հայ զինվորականների վիրավորումը «լուրջ էսկալացիա՞» է համարվում, էլ չասենք, որ Արցախի Հանրապետությունում հաճախացել են նաև թշնամու կողմից հրադադարի խախտումները, այստեղ, ինչպես ասում են, ոչինչ չես կարող ասել, քանի որ «եվրոպական միսիոներներին» կանչել են ոչ թե Արցախի, այլ Հայաստանի սահմաններ։ Մենք ուղղակի փաստում ենք՝ կովկասյան թաթարները հավասարապես զսպված չեն ոչ ՀԱՊԿ-ի դիտորդական առաքելությունների կողմից, ոչ «եվրոպական միսիոներների»։ Լկտի թշնամին վստահ է, որ իր կողքին է ոչ միայն Թուրքիան, այլև ԱՄՆ-ը, Ֆրանսիան, Անգլիան, Իսրայելը, և սահմանափակված չի զգում գործողություններ ընտրելու և սադրանքներ իրականացնելու հարցում։  Բացի այդ, Բաքվի պանթուրքիստ ֆաշիստները հաստատ գիտեն ևս մեկ կարևոր բան. Երևանում նրանց գործընկերները շարունակում են մնալ իշխանության ղեկին՝ Արևմուտքի և սիոնիզմի ծրագրի շրջանակներում՝ հարևան Իրանը ապակայունացնելու համար։ Մենք պնդում ենք նման գնահատականը։

Շարունակելի

Սերգեյ Շաքարյանց