Մարդասիրական ճգնաժամը Լեռնային Ղարաբաղում էթնիկ զտումների դասագրքային օրինակ է. Արմեն Սարգսյանի հոդվածը «Time»-ում
ՀՀ նախկին նախագահ Արմեն Սարգսյանը բրիտանական հեղինակավոր «Time» պարբերականում հոդված է տպագրել՝ անդրադառնալով Արցախում տիրող իրավիճակին՝ դա որակելով էթնիկ զտումների դասագրքային օրինակ։
Հոդվածը ստորև․
«Վերջին հինգ շաբաթների ընթացքում Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանը գտնվում է Ադրբեջանի շրջափակման մեջ։ Մինչ աշխարհի մեծ մասը նշում էր Սուրբ Ծնունդն ու Նոր տարին, ավելի քան 120 000 հայեր, ովքեր ապրում էին այս տարածաշրջանում՝ հայերի մշտապես բնակեցված հնագույն հայրենիքում, որոնք լի են հայկական եկեղեցիներով, վանքերով և հուշարձաններով, որոնք նախորդում էին Եվրոպայում քրիստոնեության տարածմանը, կտրվեցին աշխարհից:
Ադրբեջանի մի խումբ քաղաքացիներ դեկտեմբերի 12-ից արգելափակել են Հայաստանի եւ Լեռնային Ղարաբաղի միջեւ հաղորդակցության միակ ճանապարհը: Սննդամթերքի և դեղորայքի հոսքը կրճատվել է, նորմալ կյանքը շարունակելու համար անհրաժեշտ պաշարները աստիճանաբար ընդհանրապես սպառվում են: Տարածաշրջանը, որն ամեն օր ստանում էր 400 տոննա սնունդ և դեղորայք, այժմ դժվար թե լավ օրվա ընթացքում մի քանի տարա ստանա։ Հիվանդանոցներն անորոշ ժամանակով դադարեցրել են վիրահատությունները, երեխաները սովամահ են լինում, վառելիքի սուր պակաս կա, զրոյական ջերմաստիճանում ընտանիքները չեն կարողանում տաքացնել իրենց տները։
Օսմանյան կայսրությունում երկարատև ցեղասպանություն վերապրած հայ ժողովուրդը, նախքան 20-րդ դարում խորհրդային ավտոկրատական կառավարման ենթարկվելը, 21-րդ դարում ենթարկվում է հավաքական պատժի՝ իրենց տներից վտարելու մտադրությամբ։
2020 թվականին՝ COVID-19 համավարակի գագաթնակետին, Ադրբեջանը սկսեց անսպասելի հարձակում, որն այժմ հայտնի է որպես Լեռնային Ղարաբաղի երկրորդ պատերազմ՝ Թուրքիայի բացահայտ մասնակցությամբ և օգնությամբ։ Ադրբեջանը հող էր ուզում՝ առանց այդ հողը բնակեցնող մարդկանց։ Մարտի դաշտում նրա ձեռքբերումներին հաջորդեց Հայոց պատմության բոլոր հետքերը երկրի երեսից ջնջելու անողոք փորձը։ Այն ժամանակ, երբ Հայաստանն իր մայրաքաղաքում պահպանում է միջնադարյան մզկիթը, հիանալի հարաբերություններ ունի իսլամական աշխարհի հետ եւ ողջունում է բոլոր դավանանքների մարդկանց, Ադրբեջանը ձեռնամուխ է եղել իր զավթած տարածքում գտնվող հայկական եկեղեցիների այլանդակմանն ու ավերմանը: Հարյուրավոր հայ զինծառայողներ մինչ օրս մնում են ադրբեջանական գերության մեջ
Ադրբեջանը ցանկանում էր հող ստանալ՝ առանց այն մարդկանց, ովքեր բնակվում են այդ հողում։ Մարտի դաշտում նրա նվաճումներին հաջորդեցին հայոց պատմության բոլոր հետքերը ոչնչացնելու անողոք ջանքերը։ Այն ժամանակ, երբ Հայաստանն իր մայրաքաղաքում պահպանում է միջնադարյան մզկիթը, հիանալի հարաբերություններ ունի իսլամական աշխարհի հետ եւ ողջունում է բոլոր դավանանքների մարդկանց, Ադրբեջանը սկսել է այլանդակել և ավերել հայկական եկեղեցիները այն տարածքում, որը նա զբաղեցրել է որպես քաղաքականության հարց: Հարյուրավոր հայ զինծառայողներ շարունակում են մնալ ադրբեջանական գերության մեջ։
Մարդասիրական աղետը, որին մենք հիմա ականատես ենք լինում, կամ ավելի ճիշտ՝ աշխարհը հրաժարվում է վկա լինելուց, էթնիկ զտման դասագրքային օրինակ է։ Ավելի քան մեկ տասնյակ ոչ կառավարական կազմակերպություններ, այդ թվում՝ «Ցեղասպանության դիտարկումը», հանդես են եկել խիստ նախազգուշացմամբ այն մասին, որ Ադրբեջանի շրջափակումը «ուղղված է նրան, որպեսզի, ըստ ցեղասպանության մասին կոնվենցիայի, կանխամտածված կենսապայմաններ ստեղծվի, որոնք նախատեսված են ազգային, էթնիկական, ռասայական կամ կրոնական խմբին ամբողջությամբ կամ մասնակիորեն ոչնչացնելու համար։ ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի Ցեղասպանության կանխարգելման գրասենյակի կողմից հայտնաբերված վայրագ հանցագործությունների կատարման բոլոր 14 ռիսկային գործոններն այժմ առկա են»։
Արցախում հայերի համար միակ փրկօղակը այն նեղ ճանապարհն է, որը նրանց միացնում է Հայաստանին։
Կամավորները տանը և հայկական սփյուռքի համայնքներում անում են հնարավորը՝ օգնելու համար։ Որպես Հայաստանի նախկին նախագահ՝ որոշել եմ օրենքով ինձ նշանակված թոշակն ուղղել Արցախում մարդասիրական նպատակների։ Այնուամենայնիվ, նման ջանքերը չեն կարող հաջողությամբ պսակվել մեկուսացման մեջ: Պատմությունը՝ հայոց պատմությունը, մեզ սովորեցնում է, որ Ցեղասպանության արշավների հաջողությունը միշտ կախված է աշխարհի լռությունից։ Եկել է միջազգային հանրության արտահայտվելու ժամանակը»։
