Արցախում պատերազմը շարունակվում է, հաջորդը Սյունի՞քն է…

Կյանքը մեզ ստիպում է նորից վերհիշել Անգլիայի նախկին վարչապետ Ուինսթոն Չերչիլի խոսքերը. «Եթե երկիրը, ընտրելով պատերազմի և խայտառակության միջև, ընտրում է խայտառակությունը, ստանում է և՛ պատերազմ, և՛ խայտարակություն»։ Սա Չերչիլի պատմական ասույթի թարգմանություններից մեկն է։ Նրա արտահայտությունը բառացի թարգմանությամբ այսպես է հնչում. «Դուք ընտրություն ունեիք պատերազմի և անպատվության միջև։ Դուք ընտրել եք անպատվությունը, հիմա կստանաք պատերազմ»։

Թե ինչ առիթով է ասել Անգլիայի վարչապետը, այսօր նշանակություն չունի, թեև ամբողջ աշխարհում դեռևս վիճում են՝ արդյո՞ք նրա խոսքերը վերաբերում էին Անգլիայի մեկ այլ վարչապետ Նևիլ Չեմբերլենին, որը եղել է Արևմուտքի գլխավոր առաջնորդներից մեկը և 1938 թվականին Մյունխենում հավանություն է տվել Չեխո-Սլովակիայի հանձնմանը Հիտլերին և գերմանացի նացիստներին, թե՞ դրանք կապված էին մեկ այլ նախկին վարչապետ Դեյվիդ Լլոյդ Ջորջի հետ: Սակայն փաստն այն է, որ այս արտահայտությունը խոսում է Անգլիայի ստորության մասին իր դաշնակցի՝ նախապատերազմյան Չեխո-Սլովակիայի նկատմամբ…

Ինչ էլ լինի, այսօր Չերչիլի խոսքերը տեղին են Հայաստանի… թուրքամետ իշխանությունների համար։ Արցախի մնացորդներում պատերազմ է ընթանում։ Քանի որ տեղեկություններ կան զոհված հայերի մասին, Փառուխ և Խրամորթ գյուղերից հայերի տեղահանությունների մասին (իսկ դա հենց տեղահանություն է, ոչ թե տարհանում…), քանի որ արդեն խոսվում է Կարմիր Շուկայի շրջակայքում կովկասյան թաթարների զորքերի և զինտեխնիկայի կուտակման մասին, քանի որ հարձակումների սպառնալիքի տակ են Նախիջևանիկ և Խնուշինակ գյուղերը․․․ ապա պատերազմը շարունակվում է։ Ամենաիրական, ոչ հորինված պատերազմ։ Պատերազմ արցախահայության, բուն Արցախի, և, ավաղ, Հայաստանի Սյունիքի մարզի կործանման համար, քանի որ Սյունիքի մի շարք գյուղեր նույնպես վտանգի տակ են…

Այն, ինչ ցանկանում են կովկասյան թաթարները, Թուրքիան և նրանց թիկունքում կանգնած ուժերը, հստակ ասված է Արցախի ԱԳՆ մարտի 25-ի հայտարարության մեջ. «Ադրբեջանի աշխարհաքաղաքական նպատակներն ակնհայտ են՝ ահաբեկել Արցախի ժողովրդին, հարվածել Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ առաքելությանը, Անդրկովկասը դարձնել պանթուրքիզմի և ծայրահեղականության ցատկահարթակ՝ հետագայում ավելի մեծ ծրագրեր իրականացնելու համար»։ Մենք ամենայն պատասխանատվությամբ հայտարարում ենք, որ Արցախի ԱԳՆ-ը ավելի քան իրավացի է։ Երևանի թուրքագետ Վարուժան Գեղամյանը մասամբ իրավացի էր, երբ մարտի 25-ին գրել է. «Հայաստանի և հայերի համար միակ կարևոր բանն այն է, որ վերջին 24 ժամում մեկ հայկական գյուղ է գրավվել։ Արցախի մնացած հատվածը դատարկվելու վտանգի տակ է, քանի որ 15 օրից ավելի գազ չկա (և դեռ երկար ժամանակ չի լինի), և ցուրտ եղանակին հայությունն ապրում է անմարդկային պայմաններում։ Եթե ​​հակազդեցություն չլինի, ապա ադրբեջանաթուրքական այս հարձակումն ուղղված կլինի դեպի Սյունիք։ Հայաստանի թուրքամետ իշխանավոր խումբը ոչինչ չի անում և չի անելու դրան հակադրվելու համար, քանի որ այդ խնդիրները լուծելու ո՛չ կամք, ո՛չ ցանկություն, ո՛չ կարողություն ունի։ Հետևաբար նրանք կշեղեն իրական խնդիրներից և կմեղադրեն բոլորին, բացի իրենցից։ Եկել է ժամանակը, որ սկսենք տարբերել կեղծ օրակարգը գերակա խնդիրներից։ Հիմա պետք է ճնշում գործադրել թե՛ Հայաստանի Հանրապետության փաստացի թուրքամետ իշխանությունների, թե՛ ընդդիմության վրա, որպեսզի Արցախի անվտանգության օրակարգից բացի՝ այլ բան չդիտարկվի։ Դա կարող է անել ազգային քաղաքացիական հասարակությունը»:

Վարուժան Գեղամյանին փոքր-ինչ կշտկենք միայն մեկ հարցում՝ արդեն այսօր օրակարգում է ոչ միայն Արցախի ու արցախահայության, այլև Սյունիքի, ինչպես նաև ողջ Հայաստանի ու նրա բոլոր քաղաքացիների անվտանգությունը։ Բացառելով, իհարկե, հայաստանյան շարքային քաղաքացիների շրջանում թուրքամետ իշխանություններին ու նրանց «երկրպագուներին»։ ԱՅՍ ոչ հայերի անվտանգությանը ոչինչ չի սպառնում, քանի որ նրանք թուրքական օրակարգի կողմնակից են… Իսկ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր, ԱԺ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ Էդուարդ Աղաջանյանը նույնպես մարտի 25-ի ճեպազրույցում խորհրդարանում հայտարարել է, որ Երևանի պանթուրքիստները (այսինքն՝ իշխանությունները…) «չեն պատրաստվում հրաժարվել իրենց խաղաղության օրակարգից՝ չնայած ադրբեջանական կողմի սադրանքներին»։ «Մեր առաքելությունը այս օրակարգից  չշեղվելն է։ Այն, ինչ կատարվում է այսօր, մենք դիտարկում ենք որպես սադրանքներ և գործողություններ՝ ուղղված խաղաղության օրակարգի արժեզրկմանը»։

Իսկապես, առանց ապացույցների պարզ է դառնում, թե ովքեր են այսօր Երևանում ոչ հայերը, այդպես չէ՞… Իսկ Արցախում պատերազմ է ընթանում։ Պատերազմը կրկին բարձրաձայն թակում է Սյունիքի դարպասները, ինչի ապացույցն է իրավիճակը ոչ միայն Սև լճի, այլև Ներքին Հանդ գյուղի շրջակայքում։ Սակայն երևանյան իշխանության միջանցքներում գտնվող ոչ հայերին միևնույն է՝ հետաքրքրում է միայն «թուրքերի հետ խաղաղությունը»։ Թե ինչպիսի աշխարհ է պետք թուրքերին, հստակ ասված է Արցախի արտգործնախարարության հայտարարության մեջ, կրկնենք ամենակարևոր մասը. «Անդրկովկասը վերածել պանթուրքիզմի և ծայրահեղականության ցատկահարթակի՝ ապագայում ավելի մեծ ծրագրեր իրականացնելու նպատակով»… Մնում է հասկանալ, թե ով է Հայաստանում հայ, այսինքն՝ ով Հայաստանում համաձայն չէ Թուրքիայի և կովկասյան թաթարների ծրագրերին…

Սերգեյ Շաքարյանց