Աշխարհին սպասում է խոշոր ռազմաքաղաքական «պայթյուն»…

Փորձենք ամփոփել գարնան առաջին շաբաթներին կատարվածը և գնահատենք, թե ի՞նչ է սպասում աշխարհին։ Հիմա «ընդունված» է ամեն ինչ գնահատել և անցկացնել «ուկրաինական» պրիզմայով։ Բայց խնդիրն այն է, որ մոլորակի վրա միայն Ուկրաինան չէ. ոչ պակաս լուրջ իրադարձություններ են տեղի ունենում աշխարհի այլ տարածաշրջաններում։

Օրինակ, Չինաստանի և ԱՄՆ-ի առճակատումը Թայվան կղզու շուրջ: Շատ տասնամյակներ շարունակվող խնդիրը կարծես արագորեն շարժվում է դեպի հանգուցալուծում: Թայվանից հատուկ պատվիրակությունն արդեն այցելել է Պեկին։ Պեկինում Թայվանից այս պատվիրակության անդամների ելույթները, որոնք ցուցադրվել են հեռուստատեսությամբ, մեզ հուշում են, որ Թայվանի չինացիները եկել էին բանակցելու։ Հարց է առաջանում՝ իսկ ինչի՞ մասին։ Պատասխանը պարզ է՝ Թայվանի բանագնացները ցանկանում են պայմանավորվելել, որ պատերազմ չլինի։ Նրանք նույնիսկ համաձայն են մայրցամաքային Չինաստանի հետ խաղաղ վերամիավորմանը՝ միայն թե պատերազմ չլինի: Վերջերս չինական լրատվամիջոցներում բազմաթիվ հրապարակումներ են եղել այն թեմայով, որ ԱՄՆ-ը, ընդհակառակը, ցանկանում է, որ Թայվանի շուրջ պատերազմ սկսվի։ Միայն թե Չինաստանին շեղեն գլոբալ ռազմավարական նախագծի՝ «Մեկ ճանապարհ՝ մեկ գոտի» իրականացումից…

Առայժմ կանգ առնենք այստեղ: Մենք նպատակ չունենք մեր ընթերցողներին ծանոթացնել չինական աշխարհաքաղաքական նախագծերին, որոնք ուղղված են աշխարհում ԱՄՆ-ի դիրքերը խաթարելուն։ Ամեն ինչ իր ժամանակն ունի, մանավանդ, որ Հայաստանի բնակչությունն այսօր այլ խնդիրներ ունի։ Բայց, միևնույն ժամանակ՝ ուշադրություն դարձնենք մեր տարածաշրջանին, մասնավորապես, թե ինչ է կատարվում մեր շուրջ և Իրանի շուրջ։ Այսպես՝ Բաքվի ֆաշիստական ​​ռեժիմը պայմանավորվել է Իրանի հետ, որ Իրանի տարածքով դեպի Թուրքիա տանող «միջանցքի» ռեժիմը երկարացվելու է։ Փաստորեն, 1994-ից հետո, երբ մեր ժողովուրդն ազատագրեց Արցախը և հարակից շրջանները, բոլոր տարիների ընթացքում նման «միջանցք» կար և գործում էր. սա հանգուցյալ Հեյդար Ալիևի վաստակն է, ոչ թե նրա անարժեք որդու։ Եվ այս «միջանցքը» հենց դեպի Թուրքիա է, ոչ թե դեպի Նախիջևանի մարզ։ Պարզից էլ պարզ է,  որ այս կամ այն ​​ուժերին պետք է «միջանցք» Բաքվից Թուրքիա, ոչ թե՝ դեպի Նախիջևան։

Ի՞նչի է սա հուշում․ այն, որ Ալիևների հանցավոր, ֆաշիստական ​​կլանը այլևս վստահ չէ, որ նույնիսկ Երևանի խամաճիկների օգնությամբ կկարողանան հասնել «Զանգեզուրի միջանցքին»։ Այսինքն՝ «միջանցք» մեր Սյունիքով։ Իսկ կովկասյան թաթարներն ու թուրքերը հոգ էին տանում, որ իրենց միջև կապը նույնիսկ մեկ շաբաթ չխզվի՝ համաձայնելով, որ այդ հաղորդակցությունը շարունակի վերահսկվել Իրանի կողմից։ Այսինքն՝ Անկարան և Բաքուն ցանկանում են ինչ-որ կերպ «համոզել» Իրանին, և այդ ժամանակ «պահուստային միջանցքը» կդառնա նրանց փրկությունը։ Ինչի՞ց՝ փրկություն։ Թերևս այն նույն աշխարհաքաղաքական ցնցումներից, որոնց միանշանակ կենթարկվի աշխարհը, բայց՝ Ուկրաինայի դենացիֆիկացիայից և ապառազմականացումից, ինչպես նաև Չինաստանը Թայվանին վերամիավորելուց հետո միայն:

Մյուս կողմից, տարօրինակ «բաներ» են նկատվում Վիեննայում Արևմուտքի և Իրանի միջև տխրահռչակ «միջուկային գործարքի» շուրջ բանակցություններում։ Եկեք միասին տրամաբանենք։ Մարտի 13-ին ամերիկյան ազդեցիկ «The Wall Street Journal» թերթը, որն արտացոլում է Սպիտակ տան «չբարձրաձայնված» պաշտոնական կարծիքները, հրապարակել է անանուն «ԱՄՆ պետդեպարտամենտի բարձրաստիճան ներկայացուցչի» խոսքերը՝ հենց Վիեննայում միջուկային բանակցություններում տիրող իրավիճակի մասին, և այժմ ողջ Արևմուտքը սկսեց խոսել հնարավոր մոտալուտ մեծ և սկանդալային աշխարհաքաղաքական փոփոխության մասին: Այսպիսով, ԱՄՆ-ում և Արևմտյան Եվրոպայում սկսում են խոսել այն մասին, թե ինչպես առաջ շարժվել Իրանի հետ Գործողությունների համատեղ համապարփակ ծրագրի (JCPOA) շուրջ բանակցություններում, և որ «տարբերակներից մեկը կարող է լինել նոր միջուկային համաձայնագիրը, սակայն առանց Ռուսաստանի և Չինաստանի»: Ինչո՞ւ է Արևմուտքն այդքան ցանկանում Ռուսաստանին և Չինաստանին հեռացնել «իրանական ատոմի» շուրջ բանակցություններից։ Բացատրենք. քանի որ Ռուսաստանն ու Չինաստանը Վիեննայի բանակցություններում աջակցում են Իրանին, իսկ Իրանն աջակցում է Ռուսաստանի և Չինաստանի նախաձեռնություններին միջազգային այլ խնդիրների և հարցերի վերաբերյալ։

Թեհրանը, կարծում ենք, կազմակերպեց ամեն ինչ, որպեսզի Արևմուտքը հասկանա, որ եթե JCPOA-ի շուրջ բանակցություններ չլինեն, ապա ընդհանրապես բանակցություններ չեն լինի։ Սա բխում է Իսլամական հեղափոխության Գերագույն առաջնորդ այաթոլլահ Սեյեդ Ալի Հոսեյնի Խամենեիի խոսքերից, որոնք նա մարտի 11-ին ասել է Իրանի Փորձագետների վեհաժողովի անդամների հետ հանդիպման ժամանակ։ «Մենք իրավունք չունենք մի կողմ դնել իշխանության այս բաղադրիչներիի ոչ մեկը, քանի որ, դրանք հակասում են մյուս բաղադրիչներից ցանկացածին։ Մեր ներկայությունը տարածաշրջանում մեզ ավելի շատ ռազմավարական խորություն և ազգային ուժ է տալիս։ Ինչո՞ւ պետք է հրաժարվենք դրանից։ Միջուկային գիտական ​​առաջընթացը կապված է նաև առաջիկայում երկրի կարիքների բավարարման հետ, և եթե մենք հրաժարվենք դրանից, ապա ո՞ւմ և ո՞ւր դիմենք մի քանի տարի հետո,- ասաց այաթոլլահ Խամենեին։- Դուք չեք կարող գտնել ավելի միամիտի ու անփորձի, քան նրան, ով առաջարկում է նվազեցնել պաշտպանությունը՝ թշնամու զգայունությունը չբորբոքելու համար։ Եթե ​​ազգային իշխանության որոշ բազուկներ կտրել ցանկացողներին թույլ տրվեր, Իրանն այսօր մեծ վտանգի առաջ կհայտնվեր։ Միանգամայն միամտություն կլիներ, եթե թշնամու պահանջով Իրանի պաշտպանական հզորությունը կրճատվեր»։ Իսկ մարտի 12-ին Իրանի արտաքին գործերի նախարար Հոսեյն Ամիր Աբդոլահիանը Կատարի փոխվարչապետ և արտաքին գործերի նախարար Շեյխ Աբդուլ Ռահման Ալ Թանիի հետ հեռախոսազրույցում քննադատել է ԱՄՆ-ին՝ 2015 թ. Վիեննայի միջուկային համաձայնագրի վերսկսման մասին բանակցությունների ընթացքում նոր թեմաներ առաջ քաշելու համար՝ ընդգծելով լավ, վստահելի և կայուն գործարք կնքելու Թեհրանի վճռականությունը:

Արդյունքում մարտի 13-ին հրթիռային հարձակումներ են իրականացվել Հյուսիսային Իրաքում ԱՄՆ հյուպատոսության վրա, տեղեկություններ են ստացվել, որ տագնապ է հնչել նաև Բաղդադում ԱՄՆ դեսպանատանը։ Բայց գլխավորը, թերևս, նույնիսկ դա չէ, թեև Էրբիլում իսրայելական «Մոսադ»-ի հատուկ ծառայության մի քանի օբյեկտների (բազաների և շտաբ-բնակարանների, այսպես կոչված «որակավորման կատարելագործման կենտրոնների») ոչնչացումն ինքնին հիանալի պատասխան է Միացյալ Նահանգներին և ամբողջ Արևմուտքին։ Ի դեպ, մարտի 14-ին Իրանի Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի (ԻՀՊԿ) հասարակայնության հետ կապերի վարչության հայտարարության մեջ ուղղակիորեն նշվում է, որ սա պատասխան է Սիրիայում իրանցի երկու սպաների նահատակությանը. «Սիոնիստների ցանկացած չար արարքի կրկնությունը կհանգեցնի կոշտ, վճռական ու կործանարար պատասխանի»։ ԻՀՊԿ-ը խոսում է բարձր ճշգրտության՝ Ֆաթհ-110 թևավոր հրթիռներով հարվածների մասին։ Իրաքյան լրատվամիջոցները հաղորդում են, որ իբր եղել էր 12 բալիստիկ հրթիռ։ Almaalomah-ը, վկայակոչելով իրաքյան անվտանգության պաշտոնյաներին, հայտնել է, որ մի քանի սպաներ սպանվել և վիրավորվել են Էրբիլում «Մոսադ»-ի կենտրոնակայանի վրա հրթիռակոծության հետևանքով։ «Al Mayadeen»-ը նաև հայտնել է, որ «Մոսադ»-ի շտաբը Սալադին-ռոուդում ամբողջությամբ ավերվել է, մի քանի իսրայելցի վարձկաններ սպանվել ու վիրավորվել են։ Բաղդադի և Իրաքյան Քրդստանի աղբյուրները պնդում են, որ գործողության ընթացքում խաղաղ բնակիչներ չեն զոհվել կամ վիրավորվել։ Ամերիկացիները ընդհանրապես լռում են զոհերի և ավերածությունների մասին…

Բայց մենք վստահ ենք, որ Հյուսիսային Իրաքում ԱՄՆ-ի և Իսրայելի օբյեկտների վրա հրթիռային հարձակումները նաև Իրանի պատասխանն են Վիեննայում բանակցությունների ձևաչափն ու թեման փոխելու Վաշինգտոնի նկրտումների: Այսպիսով, Թեհրանը հասկացրեց ողջ Արևմուտքին, որ նոր բանակցություններ չեն լինելու, հատկապես՝ երկկողմանի՝ ԱՄՆ-ի հետ։ Կարելի է խոսել միայն ԱՄՆ-ի հանձնվելու և ամերիկացիների՝ JCPOA համաձայնագրի շրջանակին վերադարձի մասին, ընդ որում՝ Վաշինգտոնի և Եվրոպայի երաշխիքներով, որ ոչ ոք երբեք չի չեղարկի այդ համաձայնագիրը։

Ահա թե ինչ է կատարվում մեր՝ Հայաստանի և Արցախի շուրջը։ Միևնույն ժամանակ Արցախը կրկին կանգնեց լիակատար բնաջնջման և, հետևաբար, մեկ այլ Հայոց ցեղասպանության եզրին։ Արցախից ստացված բոլոր վերջին տեղեկությունները, այդ թվում՝ գյուղական դպրոցների գնդակոծումը և պայթեցված Հայաստան-Արցախ գազատարի վերանորոգման աշխատանքները խոչընդոտելը (կովկասյան թաթարների կողմից), վկայում են հենց այդպիսի «սպասումների» մասին…

Սերգեյ Շաքարյանց