Թուրքերը գործիք են ԱՄՆ-ի և ՆԱՏՕ-ի ձեռքին
Թուրքերը շարունակում են «երկու աթոռի վրա խաղալ»։ Մի կողմից կարծես թե չեն փակում Սև ծովի նեղուցները։ Բայց մյուս կողմից, մարտի 1-ին թուրքերը թույլ չտվեցին, որ երեք ռուսական ռազմանավ, որոնք խարիսխված չեն Սև ծովում, մտնեն Սև ծով։ Ի՞նչ է սա: Թշնամական գործողությո՞ւն: Այս մասին պետք է մտածեն Ռուսաստանի ԱԳՆ-ը և ՌԴ պաշտպանության նախարարությունը։ Միևնույն ժամանակ, Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանը փետրվարի 28-ի իր ուղերձում ասել է. «Ինչպես միշտ ասում ենք, մենք հանդես ենք գալիս Ուկրաինայի ինքնիշխանության, քաղաքական միասնության և տարածքային ամբողջականության հարգման օգտին։ Անընդունելի ենք համարում Ռուսաստանի հարձակումն Ուկրաինայի տարածքի վրա. մենք բարձր ենք գնահատում Ուկրաինայի կառավարության և նրա ժողովրդի պայքարը»։
Ի՞նչն է այդքան բարձր «գնահատում» Էրդողանը․ պատասխանը պարզ է. այն փաստը, որ ուկրոնացիստները գնում են սպանելու ԴԺՀ-ի և ԼԺՀ-ի քաղաքացիներին: Դժվար է հասկանալ, թե ինչ են մտածում Մոսկվայի պատասխանատու պաշտոնյաները նման «ամենակեր» Թուրքիայի մասին։ Այստեղից պարզ է դառնում, թե ինչու թուրքերը մարտի 1-ին ռուսական ռազմանավերը չթողեցին Սև ծով. ՆԱՏՕ-ն «հանձնարարություն է տվել» ամեն կերպ թուլացնել Ռուսաստանի անվտանգությունը, ուստի թուրքերը շարունակում են ուկրաինական հակամարտության «կրակի վրա յուղ լցնել»։
Միաժամանակ Թուրքիան շարունակում է անպատիժ մանևրել։ Նա ինչ-որ բան է մատակարարում ուկրաինական ռեժիմին: Խոսում են նաև այն մասին, որ թուրքերը (էլ ո՞վ, փորձ կա…) նախապատրաստում են ահաբեկիչների տեղափոխումը Սիրիայից և Լիբիայից։ Բայց միևնույն ժամանակ Անկարան կտրականապես մերժում է Ռուսաստանի հետ պատ կառուցելու Արևմուտքի քաղաքականությունը, մասնավորապես՝ չի ցանկանում միանալ «խիստ պատժամիջոցներին»։ Ընդհակառակը, թուրքերը ռուսաստանցի զբոսաշրջիկներին հրավիրում են ամռանը հանգստանալ։ Ոչ մի նոր բան, կարծես թե: Անկարայի դասական քաղաքականությունը «երկու աթոռի» վրա նստելն է։ Բայց զգացողություն կա, որ Թուրքիայում ինչ-որ բան հասկացել են։ Անկարան պատրաստ չէ դիմակայել Ռուսաստանին, ինչպես ցանկանում են անգլո-սաքսոնները։ Էրդողանի խորհրդական Իբրահիմ Քալինի խոսքով, նա Արևմուտքին հասկացրել է, որ չի ծրագրում պատժամիջոցներ կիրառել Ռուսաստանի դեմ, քանի որ ցանկանում է գործել ըստ իր առաջնահերթությունների: Թուրքիայի ՆԳՆ ղեկավար Սուլեյման Սոյլուն մտավոր հետամնաց («փոքր ուղեղով») է անվանել նրանց, ովքեր ուկրաինական իրադարձությունների պատճառով կոչ են անում վերադարձնել Ռուսաստանի կողմից Անկարային մատակարարված С-400 զենիթահրթիռային համակարգերը։
Ռուս փորձագետ-թուրքագետ Վլադիմիր Ավատկովը մարտի 2-ին «Թելեգրամ»-ի իր ալիքում գրել է. «Ես կհամարձակվեի առաջարկել, որ վերջիվերջո Թուրքիան հասկացավ, որ, ինչպես ասաց Էրդողանը, «աշխարհն անցնում է արմատական փոփոխությունների գործընթաց»: Մնում է ճիշտ կողմն ընտրել։ Ինչպես ասում են՝ ինչ-որ մեկը խորհուրդ է տվել մեկին՝ առաջ չընկնել»։ Մենք հասկանում ենք, թե ինչ է ակնարկում Ավատկովը: Զարմանալի է, որ Մոսկվան շարունակում է «ակնարկներով» խոսել ֆաշիստ Էրդողանի հետ, որն այս պահին «բարձր է գնահատում» այն փաստը, որ ուկրո-նացիստները դուրս են գալիս սպանելու ԴԺՀ-ի և ԼԺՀ-ի բնակչությանը։
Չնայած Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլութ Չավուշօղլուն մարտի 2-ին «Հաբերթյուրք» հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում ասել է, որ Անկարան «պարտավոր չէ բռնել ինչ-որ մեկի կողմը», թուրքերը հաստատապես Ուկրաինայի կողքին են։ Ուկրաինայի պաշտպանության նախարար Ալեքսեյ Ռեզնիկովը հայտնել է, որ ուկրո-նացիստները ստացել են թուրքական արտադրության «Բայրաքթար TB2» մարտական անօդաչու թռչող սարքերի (ԱԹՍ) լրացուցիչ խմբաքանակ։ Ուկրաինայում Ռուսաստանի ռազմական գործողության յոթերորդ օրը Ռեզնիկովի հայտարարությունը դեռևս հնարավոր չէ հաստատել անկախ աղբյուրներից։ Թուրքիայի պաշտպանության նախարարությունը լռում է, մարտի 2-ին գրում է Middle East Eye (MEE, կենտրոնակայանը Լոնդոնում) տեղեկատվական-վերլուծական պորտալը։ «Նոր «Բայրաքթարներ»-ները եկել են, և նրանք պատրաստ են մարտի»,- ասել է Ուկրաինայի ռազմական գերատեսչության ղեկավարը՝ չմանրամասնելով։ Ռեզնիկովը նաև ասել է, որ Կիևը «օտարերկրյա դաշնակիցներից» պետք է ստանա նոր Stinger շրջիկ զենիթահրթիռային հակաօդային պաշտպանության համակարգեր և Javelin հակատանկային հրթիռային համակարգեր: Բոլորը շատ լավ հասկանում են, թե այդ որ «օտարերկրյա դաշնակիցներից»…
Եվ այնուամենայնիվ, խոսքը թուրքերի մասին է։ Թուրք ֆաշիստները սիրում են իրենց նույնացնել գայլերի հետ: Իսկ ռուսները դարավոր իմաստություն ունեն՝ «Գայլին ինչքան էլ նախատենք, նա դեպի անտառ է նայում» (որի հայերեն համարժեքը այսպես է հնչում՝ «Գայլի գլխին ավետարան են կարդում, ասում է՝ շուտ արեք, ոչխարս գնաց»)։ Իսկ այս «անտառում» իշխում են ԱՄՆ-ը, Անգլիան և այլն։ Այս «անտառը» կոչվում է ՆԱՏՕ։ Ռուսաստանի իշխանություններին մաղթենք, որ երբեք չմոռանան դա, մանավանդ, որ առաջին անգամ հավաքական պաշտպանության համատեքստում ՆԱՏՕ-ն տեղակայում է Դաշինքի արձագանքման ուժերի տարրեր։ Պաշտոնական պատճառը Ուկրաինայում տիրող իրավիճակն է։ Այս մասին ասված է ՆԱՏՕ-ի ռազմական կոմիտեի հայտարարության մեջ, որը տարածվել է փետրվարի 28-ին` Բրյուսելում։ «ՆԱՏՕ-ի պաշտպանական ծրագրերը գործի են դրվել, և արդյունքում ՆԱՏՕ-ի արձագանքման ուժերի տարրերն առաջին անգամ են տեղակայվում կոլեկտիվ պաշտպանության համատեքստում»,- ասվում է հաղորդագրության մեջ։ Սա վերաբերում է նաև Թուրքիայի մասնակցությանը ՆԱՏՕ-ի արձագանքման ուժերի հենց այս տեղակայմանը: Սա այն է, ինչ չպետք է մոռանան Ռուսաստանի իշխանությունները։ Ճիշտ է, այն բանից հետո, երբ Մոսկվան հայտարարեց Վլադիմիր Պուտինի հրամանի մասին՝ ռուսական բանակի զսպող ուժերը ծառայության հատուկ ռեժիմի տեղափոխելու մասին, և ՌԴ պաշտպանության նախարար Շոյգուն հայտարարեց, որ Ռուսաստանի ռազմավարական ուժերի մարտական հերթապահությունը ուժեղացվել է՝ Ռուսաստանի միջուկային անվտանգության եռյակը միացված է և հսկում է, Արևմուտքը հասկացավ, որ դա բլեֆ չէ։ Արդյունքում, ՌԴ ԱԳ նախարար Լավրովը մարտի 1-ին հայտարարեց, որ արևմտյան երկրները պետք է հրաժարվեն նախկինում ԽՍՀՄ-ի կազմում գտնվող և դաշինքի անդամ չհանդիսացող պետությունների տարածքում ռազմական օբյեկտների ստեղծումից, այդ թվում՝ իրենց ենթակառուցվածքների օգտագործումից՝ ցանկացած ռազմական գործողության համար, և Միացյալ Նահանգները պետք է դուրս բերի իր միջուկային զենքը Եվրոպայից: Եվ ՆԱՏՕ-ի զորքերը նույնիսկ հեռացան Բելառուսի հետ սահմաններից …
Այնուամենայնիվ, Մոսկվայում դեռ «սիրում են թուրքերին», հատկապես Էրդողանին, թեև չեն կարող չիմանալ, որ թուրքերն ընդամենը գործիք են ԱՄՆ-ի և ՆԱՏՕ-ի ձեռքում…
Սերգեյ Շաքարյանց
