Պատերազմը Ուկրաինայում բացահայտեց ԱՄՆ-ի և նրա արևմտասիական դաշնակիցների միջև պառակտումը
Աշխարհում տիրող իրավիճակի մասին հետաքրքիր մանրամասներ են պարզել իրանցի փորձագետները: Կարծում ենք՝ դրա մասին պետք է իմանան նաև Հայաստանում։ Պարզվում է, որ 48 ժամից էլ քիչ ժամանակում ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինկենը երկու անգամ զանգահարել է էմիրաթցի գործընկերոջը՝ քննարկելու Ուկրաինայում ստեղծված իրավիճակը, գրում է իրանական ազդեցիկ «Թեհրան թայմս» թերթը։ Առաջին դեպքում Արաբական Միացյալ Էմիրությունների ԱԳՆ-ը ասել է, որ երկու երկրների բարձրաստիճան դիվանագետները «ամփոփել են տարածաշրջանային և համաշխարհային վերջին իրադարձությունների արդյունքները և մտքեր փոխանակել դրանց շուրջ»։ Երկրորդ զանգը հնչել է, երբ ԱՄԷ-ն ձեռնպահ է մնացել ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդում Ուկրաինայի պատերազմի վերաբերյալ ԱՄՆ-առաջարկած բանաձևը քվեարկությանը: Դա տեղի է ունեցել նաև այն բանից հետո, երբ ԱՄԷ արտաքին գործերի նախարար շեյխ Աբդուլահ բեն Զայեդ Ալ Նահայանը իր ռուս գործընկեր Սերգեյ Լավրովի հետ քննարկել է Աբու Դաբիի և Մոսկվայի «ռազմավարական գործընկերությունը», հաղորդում է «Թեհրան թայմս»-ը:
Իրանցի փորձագետները նշում են, որ ԱՄԷ-ն զարմանալիորեն ձեռնպահ է մնացել ԱՄՆ-ին աջակցելուց՝ ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդում Ռուսաստանին Ուկրաինայում ռազմական գործողության համար պատասխանատվության ենթարկելու իր ձգտումներում: Արաբական Միացյալ Էմիրությունները՝ Ծոցի տարածաշրջանում ԱՄՆ դաշնակիցը, ձեռնպահ է մնացել ԱՄՆ-ի և նրա մի շարք դաշնակիցների կողմից ներկայացված և մշակված բանաձևի քվեարկությունից՝ փոխարենը նախընտրելով անվտանգ հեռավորություն պահպանել Ռուսաստանի հասցեին Արևմուտքի բուռն քննադատությունից՝ կապված հարևան Ուկրաինայում նրա ռազմական արշավի հետ։ Բանաձևին կողմ է քվեարկել 11 երկիր, իսկ Չինաստանը, Հնդկաստանը և ԱՄԷ-ն ձեռնպահ են մնացել։ Ինչպես և սպասվում էր, Ռուսաստանը վետո դրեց այդ բանաձևի վրա, որի թիրախն ինքն էր: ԱՄԷ-ի գործողությունները մեծ աղմուկ են բարձրացրել տարածաշրջանում և դրանից դուրս։ Քանի որ Աբու Դաբին և Վաշինգտոնը երկար ժամանակ փորձում էին իրենց հարաբերությունները ներկայացնել որպես «ռազմավարական»: Բայց ԱՄԷ-ն անգամ ձեռնպահ է մնացել բացահայտորեն դատապարտելուց Ուկրաինայում Ռուսաստանի ռազմական գործողությունը։ Աբու Դաբին պարզապես «անհապաղ դեէսկալացիայի և ռազմական գործողությունների դադարեցման կոչ է արել»։
ՄԱԿ-ում Արաբական Միացյալ Էմիրությունների դեսպան Լանա Նուսեյբեն ընդգծել է ԱՄԷ-ի պատրաստակամությունը՝ աշխատելու Անվտանգության խորհրդի անդամների հետ՝ դեէսկալացիայի և ռազմական գործողությունների դադարեցման հասնելու համար, ըստ ԱՄԷ արտաքին գործերի նախարարության: «Այսօրվա այս քվեարկության արդյունքը կանխորոշված էր, բայց երկխոսության հնարավորությունները պետք է բաց մնան ավելի հրատապ, քան երբևէ, և մենք պետք է դրանք միասին օգտագործենք», – ասաց նա: Աբու Դաբիի և Վաշինգտոնի միջև գործընկերության փլուզվող վերքին ավելի շատ աղ ավելացնելու համար, ԱՄԷ-ն ընդգծեց Ռուսաստանի հետ իր ռազմավարական գործընկերության խորությունը, որը Արևմուտքի կողմից աճող դիվանագիտական հարձակումների տակ է գտնվում Ուկրաինայի պատճառով: Ուկրաինայում Ռուսաստանի գործողության նախօրյակին կայացած հեռախոսազրույցում շեյխ Աբդուլահը և Լավրովը քննարկել են Մոսկվայի և Աբու Դաբիի «բարեկամության և ռազմավարական գործընկերության հարաբերությունները»։ Հեռախոսազրույցում «շեյխ Աբդուլահ բեն Զայեդն ընդգծել է ԱՄԷ-ի և Ռուսաստանի և երկու երկրների ղեկավարության միջև բարեկամության խորությունը, ընդգծել ԱՄԷ-ի և Ռուսաստանի միջև տարբեր ոլորտներում համագործակցության հեռանկարները բարելավելու ցանկությունը՝ ի շահ իրենց ժողովուրդների»,- ասել է ԱՄԷ ԱԳՆ-ը։
Սակայն, ընդգծում է «Թեհրան թայմս»-ը, ԱՄՆ-ի և Սաուդյան Արաբիայի հարաբերություններն ավելի լավ չեն: Սաուդյան Արաբիան նույնպես ձեռնպահ է մնում Ուկրաինայի հարցում ամերիկաամետ դիրքորոշում ունենալուց։ Մինչ այժմ Սաուդյան Արաբիան նույնիսկ առանձին հայտարարություն չի տարածել Ուկրաինայում տիրող իրավիճակի վերաբերյալ։ ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Վենդի Շերմանը խոսել է Սաուդյան Արաբիայի փոխարտգործնախարար Վալիդ Էլ-Խերեյջիի հետ Ուկրաինայի մասին։ Մինչ ԱՄՆ-ը հեռարձակում էր կոչը խիստ հակառուսական նոտայով, Սաուդյան Արաբիայի արտաքին գործերի նախարարությունը պարզապես նախընտրեց չանհանգստանալ հայտարարություն հրապարակելու համար: Բացի այդ, հաղորդվում է, որ Սաուդյան Արաբիան մերժել է նավթի ավելի մեծ արդյունահանման ԱՄՆ խնդրանքը՝ գները ցածր պահելու համար:
Իրանի նախնական եզրակացությունը հետաքրքիր է. Սաուդյան Արաբիան և ԱՄԷ-ն ԱՄՆ-ի այլ դաշնակիցների հետ միասին տարածաշրջանում կարծես թե հեռանում են Վաշինգտոնից այն գնահատականի պատճառով, որ ԱՄՆ-ը այլևս այն ռազմավարական գործընկեր չէ, որին կարող են ապավինել դժվարին ժամանակներում: Նրանք վաղուց բողոքում էին, որ ԱՄՆ-ն այլևս այն չէ, ինչ նախկինում էր։ Իսկ Ուկրաինայի պատերազմը ևս մեկ հիշեցում է, որ Վաշինգտոնի և նրա արևմտասիական դաշնակիցների միջև տարաձայնությունն և պառակտումը օրեցօր ավելի է խորանում, գրում է «Թեհրան թայմս»-ը:
Այս տեղեկությանը կավելացնենք միայն այն, ինչ գրել էինք փետրվարին, որ դեմոկրատ սենատոր Քրիս Մերֆին զգուշացրել է պաշտոնական Վաշինգտոնին, որ «Պարսից ծոցի արաբները, որոնք սկզբում դեմ էին Իրանի հետ միջուկային համաձայնագրին, այժմ կոչ են անում Բայդենին «վերակենդանացնել» այն: Ինչպես տեսնում ենք, ԱՄՆ-ի և նրա արևմտասիական դաշնակիցների միջև պառակտումը սկսվել է շատ ավելի վաղ, քան Ռուսաստանը ճանաչեց ԴԺՀ-ի և ԼԺՀ-ի անկախությունը…
Սերգեյ Շաքարյանց
