Զելենսկին, ըստ էության, կապիտուլացվեց

Պատերազմն Ուկրաինայում ընթանում է ռազմական տրամաբանության համապատասխան։ Ըստ երևույթին, դրա ավարտին սպասելը այնքան էլ երկար չէ, որքան թվում էր շատերին Կիևում և Արևմուտքում. Ռուսաստանի Դաշնության Պետդումայում արդեն քննարկումներ են եղել, թե ով է փոխարինելու հրեա Զելենսկուն, որը պարզվեց, ունակ չէ բանակցել: Հնարավոր հավակնորդների թվում էր «Ընդդիմադիր պլատֆորմ – կյանքի համար» (ОПЗЖ) կուսակցության առաջնորդ Վիկտոր Մեդվեդչուկի անունը։ Հասկանալի է, թե ինչու՝ մի շարք լրատվամիջոցներում նրան Պուտինի բարեկամն են անվանում…

Սակայն բոլոր նման հարցերը ապագայի հարցեր են։ Փետրվարի 24-ին և 25-ին Չինաստանի նախագահ Սի Ծինփինը և Իրանի նախագահ Էբրահիմ Ռաիսին հրատապ հեռախոսազրույց են ունեցել ՌԴ նախագահի հետ։ Տպավորություն է, որ «Եվրասիայի Մեծ Եռյակի» առաջնորդներն իրականում շատ ավելի հաճախ են շփվում «ուկրաինական թեմայով», քան իրենց մամուլի ծառայությունները հայտնում են աշխարհին։ Օրինակ, տեղեկություններ են հայտնվել, որ Չինաստանը պատրաստվում է ռազմական գործողության Թայվանի դեմ։ Անընդհատ հաղորդվում է, որ Չինաստանը և Իրանը նշել են, որ հասկանում են ԱՄՆ-ի և ՆԱՏՕ-ի գործողություններից բխող Ռուսաստանի անվտանգության մտահոգությունների պատճառը։ Իսկ Ռաիսին հավելել է, որ ԱՄՆ-ի և ՆԱՏՕ-ի գործողությունները լիովին ապակայունացնելու են իրերի ներկայիս վիճակը աշխարհում։ Տեղին է նաև հիշել, որ հունվարի 20-ին, երբ Իրանի նախագահը ելույթ ունեցավ Ռուսաստանի Պետդումայում, նա ընդգծել է, որ ՆԱՏՕ-ն տարբեր պատրվակներով ներթափանցում է երկրների աշխարհագրական տարածքներ, սակայն այս պահվածքն ի վերջո Հյուսիսատլանտյան դաշինքը կհանգեցնի քայքայման։ Իսկ փետրվարի 24-ին, ինչպես հաղորդում են իրանական լրատվամիջոցները, Ռաիսին նաև ասել է. «ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումը դեպի արևելք լարվածության աղբյուր է։ ՆԱՏՕ-ի շարունակվող ընդլայնումը լուրջ վտանգ է ներկայացնում աշխարհի տարբեր տարածաշրջաններում անկախ երկրների կայունության և անվտանգության համար։ Նա հույս է հայտնել, որ այն, ինչ կատարվում է Ուկրաինայում, վերջապես օգուտ կտա ժողովուրդներին և ողջ տարածաշրջանին։

Պետությունների ղեկավարների (Ռուսաստան, Չինաստան, Իրան) մամուլի ծառայություններն այլ մանրամասներ չեն հայտնել։ Սակայն, ըստ երևույթին, սխալ չի լինի ենթադրել, որ Վլադիմիր Պուտինը, Սի Ծինփինը և Էբրահիմ Ռաիսին «ժամացույցներն էին ստուգում»։ Այս «ժամերի համապատասխանեցմանը» ուշադրությամբ հետևում են Թուրքիայում։ Չի բացառվում, որ Ռուսաստանի, Իրանի և Չինաստանի միջև հնարավոր «քննարկվող թեմաների» առջև վախն է ազդել, որ Թուրքիան հրաժարվել է կատարել Զելենսկու խնդրանքը՝ փակել Բոսֆորի և Դարդանելի նեղուցները ռուսական նավերի առջև։ Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլութ Չավուշօղլուն պատասխանել է. «Ուկրաինան մեզ պաշտոնական հայց է ներկայացրել։ Մոնտրոյի կոնվենցիայի դրույթները չափազանց հստակ և ճշգրիտ են: Մինչ օրս Թուրքիան առանց վարանելու իրականացնում էր Մոնտրոյի կոնվենցիան։ Պատերազմում, որում Թուրքիան կողմ չի հանդիսանում, կարող են միջոցներ ձեռնարկել դրան մասնակից երկրների դեմ։ Թուրքիան կարող է սահմանափակել ռազմանավերի անցումը նեղուցներով։ Սակայն Մոնտրոյի կոնվենցիան նաև նախատեսում է, որ պատերազմի մասնակից երկրների նավերը կարող են վերադառնալ իրենց բազաները, և դա պետք է թույլատրվի նրանց»։

Ինչպես տեսնում ենք, թուրքերի հավաստիացումները, թե իրենք «պատրաստ են աջակցել» Ուկրաինային, դատարկ խոսքեր էին։ Թուրքերը վարվել են ճիշտ այնպես, ինչպես վարվեցին Վրաստանում 2008 թվականին՝ փաստորեն, «փախան»։ Առաջին հերթին՝ պատասխանատվությունից։ Նրա հետագա պարզաբանումներից հետևում է, որ Անկարան առայժմ սպասողական դիրքում է և չի շտապում փակել նեղուցները ռուսական նավերի համար։ Չավուշօղլուի խոսքով՝ թուրք փորձագետները նախ «այդ հարցը կուսումնասիրեն»։ «Իհարկե, այս ամենի համար Թուրքիան պետք է ռուսական հարձակումը որակի որպես «պատերազմ», պարզաբանել է Թուրքիայի արտգործնախարարը։ Այսպիսով, ստացվում է, որ Անկարայի համար առայժմ Ուկրաինայում «պատերազմ չկա», այսինքն՝ առայժմ Կիևից ոչ ոք իրավունք չունի Թուրքիայից ինչ-որ բան խնդրելու։ Այնուամենայնիվ, թուրքերը միայնակ չեն։ Փետրվարի 25-ին Ֆրանսիայի պաշտպանության նախարար Ֆլորանս Պարլին RTL ռադիոկայանի եթերում հայտարարել է. «Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում ոչ ոք ցանկություն չունի պատերազմել Ռուսաստանի հետ: Մենք պատերազմ չենք հայտարարել Ռուսաստանին։ Չեմ կարծում, որ որևէ եվրոպական երկիր կամ ԱՄՆ ցանկանում է պատերազմել Ռուսաստանի հետ։ Մեր ուզածն այն է, որ որքան հնարավոր է շուտ վերջ դրվի այս սարսափելի ներխուժմանը»։ Նա ընդգծել է, որ Ռուսաստանը միջուկային տերություն է, նմանատիպ զենք ունի նաև ՆԱՏՕ-ն։ «Դուք ինչ է՝ միջուկային պատերա՞զմ եք ուզում»,-հարցրել է նա առավոտյան հեռարձակման հաղորդավարին՝ ի պատասխան այն հարցերին, թե արդյո՞ք Ֆրանսիան պատրաստվում է զորքեր ուղարկել Ուկրաինայի պաշտպանության համար։

Իզուր չէ, որ փետրվարի 25-ին Ուկրաինայի նախագահի կայքում հայտնված Զելենսկու հայտարարության մեջ խուճապային նոտաներ են հնչում. իբր՝ «մենք մենակ ենք մնացել». «Մեր պետության բոլոր գործընկերներին ասում եմ. այժմ կարևոր պահ է՝ որոշվում է մեր երկրի ճակատագիրը։ Ես նրանց հարցնում եմ. «Մեզ հե՞տ եք»։ Պատասխանում են, որ մեզ հետ են, բայց պատրաստ չեն մեզ իրենց հետ դաշինք տանել։ Այսօր ես 27 եվրոպացի առաջնորդների հարց ուղղեցի, թե արդյոք Ուկրաինան կմտնի՞ ՆԱՏՕ, ուղիղ հարց տվեցի։ Բոլորը վախենում են, չեն պատասխանում։ Ո՞վ է պատրաստ մեզ հետ միասին կռվել։ Անկեղծ ասած՝ ես այդպիսիների չեմ տեսնում… Բոլորը վախենում են»։ Բայց չէ՞ որ Զելենսկին կարող էր ուկրաինացի նախկին պաշտոնյա Սահակաշվիլուն հարցնել, թե ինչպես էր իր հետ վարվել Արևմուտքը 2008 թվականի օգոստոսին, և այդ դեպքում… Սակայն պատմությունը չգիտի «եթե» արտահայտությունը։ Եվ քանի որ Զելենսկու ելույթում հնչել էր նաև այն, որ նա պատրաստ է Ռուսաստանի հետ Ուկրաինայի չեզոք կարգավիճակի շուրջ բանակցությունների (այսինքն՝ Ուկրաինան երբեք չի լինի ՆԱՏՕ-ի կամ որևէ այլ բլոկի անդամ), փետրվարի 25-ին ՌԴ նախագահի խոսնակ Դմիտրի Պեսկովը պատասխանել է. «Ինչպես գիտեք, այսօր Ուկրաինայի նախագահ Զելենսկին հայտարարել է Ուկրաինայի չեզոք կարգավիճակը քննարկելու պատրաստակամության մասին։ Սկզբում Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հայտարարել էր, որ գործողության նպատակը, ի թիվս այլ բաների, Ուկրաինայի ապառազմականացումն ու դենացիֆիկացիան էր։ Իսկ դա, ըստ էության, չեզոք կարգավիճակի անբաժանելի բաղադրիչն է։ Այս համատեքստում, ի պատասխան Զելենսկու առաջարկի՝ Ռուսաստանի ղեկավարը պատրաստ է ռուսական պատվիրակություն ուղարկել Մինսկ՝ պաշտպանության նախարարության, արտաքին գործերի նախարարության և նախագահի աշխատակազմի ներկայացուցիչների մակարդակով՝ ուկրաինական պատվիրակության հետ բանակցությունների համար»,- տեղեկացրել է Պեսկովը։ Շարունակենք  հետևել իրադարձությունների զարգացմանը։

Սերգեյ Շաքարյանց