Ռուս փորձագետը ակամա խոստովանեց. Արցախի իրավիճակը Մոսկվայի համար «ավելի մոտ է Սիրիային»…

Վերջերս ռուս քաղաքագետ, միջազգային հարաբերությունների փորձագետ, «Վալդայ ակումբի» ծրագրերի տնօրեն Տիմոֆեյ Բորդաչովը հարցազրույց տվեց ռուսական EADaily.com կայքին և բավական մանրամասնորեն անդրադարձավ մեր Արցախի վերջին պատերազմի թեմային: Մեզ շատ հետաքրքրեց պարոն Բորդաչովի որոշ գնահատականներ, և վստահ ենք, որ օգտակար կլինի Հայաստանի և Արցախի քաղաքացիներին ևս իմանալ:

«Պատերազմը Ղարաբաղում շատ արյունալի էր: Բոլորը պարտվեցին, քանի որ մարդիկ զոհվեցին: Իմ կարծիքով, պատերազմի նման իրավիճակը չի կարելի դիտարկել որպես հաղթանակի կամ պարտության կատեգորիաներ, – կարծում է փորձագետը: – Բայց այս պատերազմի արդյունքում Ռուսաստանի ազգային անվտանգությունը չի թուլացել: Ավելին, այն որոշակի իմաստով ուժեղացել է: Դե, ինչ թաքցնել, ի վերջո, ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը 1990-ականների մասունք էր: Դա այն դարաշրջանի արդյունք էր, երբ Ռուսաստանի ծայրամասում կամ Ռուսաստանին հետաքրքրող անվտանգության խնդիրները կարող էին լուծվել առանց Ռուսաստանի վճռական ազդեցության: Պատասխանելով այն հարցին, թե ով հաղթեց, ով պարտվեց, կարող եմ ասել. բոլորը պարտվեցին, բայց Ռուսաստանի անվտանգության իրավիճակը չի վատթարացել: Ես այդպես կասեի»:

Մենք չենք վիճարկի այս թեզը նրա հետ հեռակա վեճում. մենք պարզապես հիշեցնում ենք ռուսաստանցուն (արևմտամետ, քանի որ «Վալդայ ակումբի»  ձևաչափը՝ դա, այնուամենայնիվ, բոլոր տխրահռչակ «ազատական ​​արժեքներն» են արևմտյան ուղղվածությամբ), որ պատերազմի արդյունքում Թուրքիայի կողմից Արցախի գրավված հատվածում (և դա կազմում է Արցախի Հանրապետության տարածքի առնվազն 70%-ը…) ոչ միայն Թուրքիան և նրա ռազմական ուժերը, այլև վահաբիստական ահաբեկիչները, որոնց մեր տարածաշրջան բերեց Թուրքիան,  արմատավորվեցին Արցախում: Իսկ Արցախից մինչև Ռուսաստանի հարավային սահմաններ՝ «քար նետես՝ կհասնես»: Գոնե Ռուսաստանի անվտանգության համար ահաբեկչական սպառնալիքի խստությունը գնահատելու տեսանկյունից պարոն Բորոդաչովը անհիմն լավատես է:

Ռուսաստանի ընկալման տեսանկյունից իրավիճակը (Արցախում) այժմ հաճախ համեմատվում է Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի հետ, որի հետ «Վալդայ ակումբի» ծրագրերի տնօրենը համաձայն չէ: «Ռուս խաղաղապահների ներկայության իրավիճակն Ռուսաստանում ավելի մոտ է Սիրիայում Ռուսաստանի ներկայության հետ, բայց ոչ Աբխազիայում և Հարավային Օսիայում: Աբխազիա և Հարավային Օսիա. սա այն իրավիճակ է, որը զարգացել է բավականին հետևողականորեն և անմիջականորեն կապված է եղել Ռուսաստանի անվտանգության հետ: Մոսկվայի կողմից դրանց ճանաչումը տեղի ունեցավ այն ժամանակ, երբ վրացական իշխանությունները թույլ տվեցին հարձակումներ ռուս խաղաղապահների վրա 2008-ի օգոստոսին և համապատասխանաբար պատժվեցին: Այս հանրապետությունների ճանաչումը վրացական իշխանությունների պահվածքի արդյունքն էր: Այս պարագայում ամեն ինչ կախված կլինի այն պետության պահվածքից, որի տարածքում կան ռուս խաղաղապահներ»,- ասաց Բորոդաչովը:

Ծափահարություննե՛ր: Վերջապես, ՌԴ-ից գոնե մեկը (նույնիսկ եթե ոչ քաղաքական գործիչ, ոչ դիվանագետ) հրապարակավ խոստովանեց, որ զորք ուղարկելով Արցախ, Մոսկվան մտահոգված էր իր շահերով, ոչ թե Արցախի հայերին «փրկելու» հարցով: Սկզբունքը պարզ է. ուզո՞ւմ էիք փրկել: Առնվազն դուք այնպիսի ճնշում պետք է գործադրեիք Թուրքիայի և կովկասյան թաթարների վրա, որ նույնիսկ իրենց երազներում նրանք պատերազմ սանձազերծելու ցանկություն չունենային: Երկրորդ. ուզո՞ւմ էիք փրկել՝ հոյակապ է, դուք զորքեր եք բերում Արցախի ամբողջ տարածք, ոչ թե կենսունակությունից զուրկ սակավաթիվ կարկատանի նման տարածք: Մեկ անգամ ևս կկրկնեմ. ինքներս քաջատեղյակ ենք Երևանի և Ստեփանակերտի թուրքերի (իշխանության մեջ…) նեխած, հակահայկական դերին: Հարցը՝ «հայկական ազգանուններով» թուրքերի մեջ չէ. հարցը վերաբերում է նրան, թե ինչ է անում Ռուսաստանը Արցախում պատերազմի ընթացքում և դրանից հետո: Մեր պատասխանը հայտնի է՝ հիշեցնենք. Ռուսաստանի կողմնապահությունը հանգեցրել է նրան, որ Արցախում հաստատվեց Թուրքիայի և Մերձավոր Արևելքի ահաբեկիչների ռազմական ներկայությունը, որովհետև եթե «լուռ հետևեք», որ Թուրքիան ինչ-որ բան անի, դա նշանակում է, որ դուք դեմ չեք Թուրքիայի գործողություններին՝ մասնավորապես, ահաբեկիչներին Արցախ տեղափոխելուն:

Երբ Բորոդաչովին տվեցին ակնհայտորեն տհաճ հարց, և հենց դա կապված էր Սիրիայում և այժմ Արցախում ռուս-թուրքական «եղբայրության» հետ, «Վալդայ ակումբի» ծրագրերի տնօրենը, ըստ ամենայնի, վախեցավ Սիրիայի հետ իր (Արցախի) համեմատությունից. «Ոչ, ոչ, ի՞նչ կապ ունի Թուրքիան դրա հետ: Զուգահեռները Սիրիայի հետ կապված չեն Ղարաբաղում առկա թուրքական գործոնով: Ես խոսում եմ ընկալման մասին: Սա՝ գոտիում ռուս խաղաղապահների ներկայություն է, ինչը Ռուսաստանի անվտանգության համար անմիջական խնդիր չէ: Անուղղակիորեն՝ կապված է, այո: Ավելին, թերևս, Ռուսաստանի ռազմական միջամտությունը Սիրիայում պայմանավորված էր նրանով, որ իսլամիստական ​​ընդհատակյա ուժերը ճանաչվում են որպես սպառնալիք Ռուսաստանի տարածքում: Հարավային Կովկասի կամ Ղարաբաղի հետ կապված իրավիճակը երբեք չի ճանաչվել որպես սպառնալիք Ռուսաստանի ազգային անվտանգության համար»,- պատասխանեց Բորոդաչովը:

Ոչ, ՌԴ-ի լիբերալ Բորոդաչով, մի վախեցեք ճշմարտությունից, որը դուք ինքներդ եք ընդունում: Արցախը հենց անդրկովկասյան Սիրիան է, քանի որ, ինչպես Հյուսիսային Սիրիայում, Ռուսաստանը՝ Թուրքիայի հետ միասին, «կիսում է» օկուպացիայի գոտիները, քանի որ Մոսկվան թույլ տվեց թուրք զինվորականներին հայտնվել Արցախում՝ անկախ նրանից, թե ով և ինչպես է կոչում թուրքական բանակի Արցախում ներկայության ձևաչափը: Սիրիայում առնվազն կա երրորդ հզոր, ուժեղ «խաղացողը»՝ Իրանը, որին Ռուսաստանը և Թուրքիան համառորեն փորձում են «չթողնել» Հյուսիսային Սիրիա մուտք գործել: Սիրիայում առնվազն տիրում է օկուպացիոն ուժերի ներկայության եռակողմ («Աստանայի գործընթաց») ձևաչափը, չնայած Ռուսաստանն ու Իրանը «ձեռքի տակ» համապատասխան համաձայնագրեր ունեն սիրիական իշխանությունների հետ: Ռուսաստանն ու Թուրքիան Արցախի իշխանություններից օկուպացիայի «հրավեր» ունե՞ն: Պետությունը, չնայած ճանաչված չէ, անկախ է, միանգամայն ինքնիշխան, Հայաստանի և կովկասյան-թաթարստանի իշխանությունները իրավունք չունեն ինչ-որ բան ասել Արցախի հայերի անունից: Ո՞վ է Հայաստանին և կովկասյան-թաթարստանին փոխանցել Արցախի հայերի անունից ինչ-որ բան ասելու իրավունք: Ո՞ւր է այդ փաստաթուղթը. Վլադիմիր Պուտինի կամ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի մոտ է: Սակայն Բորոդաչովը և Ռուսաստանի այլ ներկայացուցիչներ, «էրդողաններ» և այլ թուրքեր՝ շուտով դուք ստիպված կլինեք «տեղի տալ» նաև Արցախում: Իրանը հոգնել է ձեր «խաղերից» Անդրկովկասում, Իրանի հյուսիսային սահմանների մոտ՝ Արցախում:

Հիշեցնենք, որ 2021 թ. մարտի 1-ին Իրանի նպատակահարմարության խորհրդի քարտուղար, գեներալ Մոհսեն Ռեզային (ԻՀՊԿ-ի նախկին գլխավոր հրամանատար) հայտարարել է. «Բոլոր ներգրավված կողմերը և բոլոր միջազգային դիտորդները պետք է իմանան, որ տարածաշրջանի բնակիչների պահանջներն ու վճռականությունը պայմանավորված է նրանով, որ Իրանը մասնակցի կրակի դադարեցման և վերակառուցման Ղարաբաղի կոմիտեին, և արդյունավետորեն մասնակցի մոնիտորինգին, ինչպես նաև տարածաշրջանում անվտանգության և տնտեսական համագործակցության ապահովմանը: Հրադադարի հանձնաժողովին Իրանի մասնակցությունից կշահի ողջ տարածաշրջանը: Մեր բացակայությունը Ղարաբաղի հրադադարի կոմիտեում լավ չէ, և այդպիսի բացակայությունը քայլ չէ հօգուտ խաղաղության և տարածաշրջանի երկրների երկարաժամկետ շահերի»: Մենք թարգմանում ենք սովորական լեզվով. Իրանը բացահայտ հայտարարեց Ռուսաստանին և Թուրքիային, որ նրանք այլևս չեն կարողանա «բաժանել» Արցախը իրենց միջև, և Իրանը պահանջում է իր «բաժինը» Արցախի հողերի բաշխման մեջ: Եվ բացի դրանից, օրերս Իրանը կոշտ կերպով պահանջեց, որ Թուրքիան դուրս բերի իր զորքերը ինչպես Իրաքից, այնպես էլ Սիրիայից: Ռուսաստանի ու Թուրքիայի (Արցախում) «երկկողմ ուրախությանը» քիչ մնած…

Սերգեյ Շաքարյանց