Թեհրան. «Իրանը կարող է հրաժարվել ԱՄՆ-ի հետ պատժամիջոցների չեղարկման շուրջ բանակցություններից»
Նոյեմբերի 29-ին աշխարհի տարբեր տարածաշրջաններից այնքան շատ հաղորդագրություններ եղան, որ նույնիսկ դժվար էր ընտրել, թե ո՞րն է գլխավորը։ Չինաստանի մարտական ինքնաթիռները՝ 27 միավորով, որոնք միտումնավոր ուղարկվել են Թայվանի հակաօդային պաշտպանության ուժերի նույնականացման գոտի։ Դա միանգամայն կարող է «քաշել ատրճանակի ձգանը»… Կամ՝ Աֆղանստանում, Պակիստանում և Թուրքիայում մոտալուտ սովի մասին մարգարեությունները: Մենք գիտենք, թե Արևմուտքն ու Արևմուտքի խամաճիկները ինչպես են սովոր սովի խնդիրները լուծել՝ պատերազմ հրահրելով…
Այսպիսով, հերթական անգամ նայենք մեր տարածաշրջանին։ Իրանի շուրջ տիրող անկարգությունները սաստկանալու ու սրվելու միտում են դրսևորել։ Նոյեմբերի վերջին ԱՄՆ-ը, Իսրայելը և Անգլիան ուժեղացրել են սպառնալիքներն ու շանտաժը Իրանի ժողովրդի դեմ։ Միացյալ Նահանգները կարող է ուժեղացնել ճնշումն Իրանի վրա, եթե Թեհրանը Գործողությունների համատեղ համապարփակ պլանը (ԳՀՀՊ/ JCPOA) վերականգնելու համար բանակցություններն օգտագործի իր միջուկային ծրագրի համար ժամանակ շահելու նպատակով, BBC-ի հետ հարցազրույզում հայտարարել է Իրանի հարցերով ԱՄՆ հատուկ ներկայացուցիչ Ռոբերտ Մելլին. «Եթե Իրանի մոտեցումն է՝ բանակցություններն օգտագործել որպես միջուկային ծրագրի իրագործումն արագացնելու համար քող, և, ինչպես ասացի, ժամանակ ձգել միջուկային բանակցությունների սեղանի շուրջ, մենք ստիպված կլինենք արձագանքել այնպես, ինչպես չէինք ցանկանա»: Նա նշել է, որ այս դեպքում չպետք է զարմանալ, եթե Իրանի վրա ճնշումը մեծացվի. «Մենք հույս ունենք, որ դա տեղի չի ունենա, բայց եթե տեղի ունենա, ապա ճնշումը պետք է ավելանա՝ Իրանին հասկացնելու համար, որ իր կատարած ընտրությունը սխալ է: Նա իր համար հասանելի այլ ճանապարհ ունի, բայց այդ ճանապարհն անորոշ ժամանակով բաց չէ, քանի որ Իրանի միջուկային ծրագիրը սպառնում է գործարքի բուն էությանը»: Մենք տեսնում ենք, որ Բայդենի վարչակազմի ներկայացուցչի խոսքերում ոչ մի ակնարկ չկա, որ Միացյալ Նահանգները գիտակցում է, որ հենց Ամերիկայի 2015 թվականի «միջուկային համաձայնագրի» շրջանակից դուրս գալն է արձակել Թեհրանի ձեռքերը, և Իրանը, իր հերթին, մասամբ կասեցրել է պարտավորության «սեփական» կետերի կատարումը։ Ամերիկացիները, որոնց ղեկավարում են սիոնիստները, մեր մոլորակի ամենաամբարտավան ժողովուրդն են։ Եվ ակնկալել, որ իրենք կընդունեն իրենց սխալներն ու հանցանքները, միամտության գագաթնակետն է։
Միստր Մելլիի հայտարարություններին համապատասխան, և գրեթե անմիջապես հրապարակված են Անգլիայի և Իսրայելի արտաքին գործերի նախարարների «տեսակետները»: Լոնդոնը և Թել Ավիվը կաշխատեն «շուրջօրյա»՝ կանխելու Իրանի՝ միջուկային տերություն դառնալը, հայտարարել են երկու երկրների արտգործնախարարներ Լիզ Թրուսը և Յաիր Լապիդը։ Նրանք համատեղ հոդված են գրել բրիտանական «Daily Telegraph» թերթի համար՝ կենտրոնանալով հիմնականում իրանական խնդիրների վրա։ «Մենք աշխատելու ենք շուրջօրյա, որպեսզի թույլ չտանք Իրանի ռեժիմին երբևէ միջուկային տերություն դառնալ: Ժամանակը սպառվում է, ինչը մեծացնում է մեր գործընկերների և ընկերների հետ սերտ համագործակցության անհրաժեշտությունը՝ տապալելու Թեհրանի հավակնությունները»,- ասվում է հոդվածում։ Եվ նոյեմբերի 29-ին Անգլիան և Իսրայելը պայմանագիր են ստորագրել կիբերանվտանգության, տեխնոլոգիաների, առևտրի և պաշտպանության ոլորտում 10 տարի ժամկետով, ընդգծել են նախարարները։
Ուշադրություն դարձնենք. ԱՄՆ-ի, Անգլիայի և Իսրայելի այս հայտարարություններն արվել են ոչ միայն նոյեմբերի 28-ին Վիեննայում մեկնարկած երկկողմանի ձևաչափով առաջին ոչ պաշտոնական խորհրդակցություններից հետո՝ երկուշաբթի օրը JCPOA-ի վերականգնման շուրջ բանակցությունների պաշտոնական վերսկսմանը նախապատրաստվելու համար, այլև երբ նոյեմբերի 26-ին Սոչիում Արևմուտքի և Իսրայելի խամաճիկները «հրամաններ ստացան» ՌԴ նախագահից։ Իսկ նա, ինչպես գիտեք, խստորեն խորհուրդ է տվել բացառել զինված միջադեպերը Հայաստանի սահմաններին։ Այսինքն, ըստ էության, Իրանի սահմանների մոտ… Բայց Վիեննայում իրանցի բանակցողները հանդիպեցին ոչ միայն ԵՄ-ի, այլև Ռուսաստանի և Չինաստանի դիվանագետների հետ։ Թեհրանի պատասխանը (հասցեագրված, իհարկե, առաջին հերթին ԱՄՆ-ին, Անգլիային և Իսրայելին) արդեն տրվել է նոյեմբերի 29-ին. Իրանի ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Սեյեդ Սաիդ Խաթիբզոդան, ինչպես հաղորդում է Mehr News-ը, ընդգծել է, որ Մեծ Բրիտանիայի և Իսրայելի միջև վերջին բանակցությունները, որոնք փորձեցին չեղարկել միջուկային համաձայնագիրը, վկայում են եվրոպական որոշ երկրների անհետաքրքրության մասին՝ Վիեննայի բանակցությունների նկատմամբ։ Պատասխանելով պատժամիջոցների վերացման շուրջ Վիեննայում բանակցությունների 7-րդ փուլի մասին հարցին, Խաթիբզոդան ասել է, որ «իրանական բանակցային պատվիրակությունը բանակցությունների մեջ կմտնի համաձայնության հասնելու և արդյունավետ բանակցություններ վարելու լուրջ ցանկությամբ» և ավելացրեց. «Կարևորն այն է, որ եթե Միացյալ Նահանգները ժամանում է Վիեննա՝ նախկին փուլերում չլուծված հարցերը լուծելու հաստատակամ մտադրությամբ, բանակցությունները կգնան ավելի հեշտ ճանապարհով։ Բայց եթե ԱՄՆ-ը պահպանի իր նախկին մոտեցումը, Իրանը, անշուշտ, կունենա մի քանի տարբերակներ»: Եվ դրանցից մեկն այն է, որ Իրանը կարող է հրաժարվել ԱՄՆ–ի հետ պատժամիջոցների վերացման շուրջ բանակցություններից։
Թեհրանի մեկ այլ պատասխանը եկավ «ռազմական գծով»: Իրանի զինված ուժերի ներկայացուցիչ, բրիգադի գեներալ Աբոլֆազլ Շեքարչին իշխանությունների կողմից վերահսկվող իրանական ուսանողական լրատվամիջոցներին տված հարցազրույցում ընդգծել է. «Մենք Իսրայելի կործանումից նույնիսկ մեկ միլիմետրով չենք նահանջի։ Մենք ցանկանում ենք ոչնչացնել սիոնիզմն աշխարհում»: Իրանցի գեներալը նաև ասել է, որ Իրանը կարող է «հողին հավասարեցնել Հայֆային և Թել Ավիվին՝ որքան հնարավոր է շուտ»։ Իր հարցազրույցում Շեքարչին նաև քննադատել է որոշ արաբական ռեժիմներ, որոնք ԱՄՆ-ի և Իսրայելի խամաճիկներն են՝ սիոնիստների հետ հարաբերությունները կարգավորելու համար. «Սաուդյան Արաբիան, Բահրեյնը, Արաբական Միացյալ Էմիրությունները և այլ երկրներ համարվում են մահմեդականներ, մեզ համար նրանք մաս են կազմում սիոնիստական ռեժիմի, և դա շատ կարևոր է»։ Մենք հստակ գիտենք, թե Թեհրանը «այլ երկրներ» տերմինը օգտագործելիս ինչ նկատի ունի՝ Թուրքիա, Պակիստան, Ալբանիա, «կովկասի-թաթարստան», Բոսնիա և Հերցեգովինայի մահմեդականներ և այլն։
Սերգեյ Շաքարյանց
