Փարիզյան բանակցությունները հայերի համար «բացասակա՞ն» են, թե ոչ
Տեղեկացրել ենք, որ նոյեմբերի 12-ին Ֆրանսիայի և Ռուսաստանի արտաքին գործերի և պաշտպանության նախարարները հանդիպել են 2+2 ձևաչափով։ Փարիզյան հանդիպումները մի տեսակ «բանալի» են հասկանալու, թե ինչ է կատարվում հիմա Արցախում և Սյունիքի մարզում, քանի որ իրավիճակը կրկին կտրուկ սրվել է՝ օկուպանտները սպանել են 22-ամյա ստեփանակերտցու, կովկասյան թաթարները կրկին կրակում են Հայաստանի սահմաններին, և շուտով արտաքին աշխարհից արգելափակվելու վտանգը կախված կլինի Հայաստանի առնվազն վեց սահմանամերձ գյուղերի բնակիչների գլխին։ Փարիզյան հանդիպումներից անմիջապես հետո՝ նոյեմբերի 13-ին և 14-ին, օկուպանտները գնդակոծել են Վերին Շորժայի և Սյունիքի գյուղերի ուղղությամբ. իշխանությունները հրաժարվում են ճշմարտությունն ասել Հայաստանի բնակչությանը։ Իսկ չհաստատված տվյալներ չենք տարածի։
Միևնույն ժամանակ, ոչ Ռուսաստանը, ոչ Ֆրանսիան նոյեմբերի 12-ից հետո չեն հաղորդել, թե ինչ է քննարկվել Արցախի վերաբերյալ, եթե անհրաժեշտ է եղել նաև այս երկու երկրների պաշտպանության նախարարների մասնակցությունը։ Ձեր ուշադրությունն ենք հրավիրում․ նոյեմբերի 15-ին, հայտարարելով պաշտպանության հերթական նախարարի հրաժարականի մասին, արտատարածաշրջանային ուժերի խամաճիկը (իբր՝ վարչապետը…) հրապարակավ հայտարարել է, որ հրաժարականի պատճառը «հայ-ադրբեջանական սահմանի արևելյան հատվածներից մեկում Հայաստանի Հանրապետության տարածք ադրբեջանական զորքերի ներխուժման փաստն է»։ Սակայն նա չի ասել՝ արդյոք թշնամիները հետ են շպրտվե՞լ, թե ոչ, և դրանով իսկ ևս մեկ հիմք տվեց հավատալու նրանց, ովքեր ասում են, թե գերիշխում է «միջանցքային տրամաբանությունը», և Սյունիքը հանձնվում է օկուպանտներին… Խելամիտ և հիմնավորված է ենթադրել, որ կովկասյան թաթարները, սպանելով մի երիտասարդ ստեփանակերտցու, «պատրաստվում էին» Ֆրանսիայի և Ռուսաստանի Փարիզյան բանակցություններին, իսկ նոյեմբերի 13-ին և 14-ին զինված սադրանքներով «տոնում» էին իրենց հաջողությունը։
Այն, որ Փարիզյան բանակցությունները հայ ժողովրդին ձեռնտու չէին, անուղղակիորեն վկայում է այն, ինչ հայտարարել է ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը Ֆրանսիա կատարած այցից հետո իր ելույթում և լրատվամիջոցների հարցերին պատասխանելիս։ Նա հայտարարել է, որ իրենք անդրադարձել են նաև Արցախի կարգավորման հարցին՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի (ՄԽ) համանախագահների գործունեության համատեքստում։ Լավրովը հիշեցրել է, որ Փարիզում 2+2 ձևաչափով հանդիպումից մի քանի օր առաջ երեք համանախագահները հանդիպել են Հայաստանի և «կովկասի-թաթարստանի» արտգործնախարարների հետ։ «Բոլորն աջակցել են 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի և Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի միջև ձեռք բերված համաձայնությանը։ Մենք արձանագրել ենք առաջընթաց ռուսական խաղաղապահ զորակազմի գործունեության, մի շարք հումանիտար խնդիրների լուծման գործում։ Մենք նախանշել ենք մի շարք ոլորտներ, որտեղ պետք է ավելին անել»,- ասել է նա: Լավրովը նշել է նաև, որ այս առումով համանախագահների գործունեությունը շուտով կկենտրոնանա հումանիտար խնդիրների լուծման վրա՝ պայմաններ ստեղծելով տարածաշրջանի հայ և ադրբեջանական համայնքների միջև վստահության մթնոլորտ ստեղծելու, կառուցողական փոխզիջումների ոգով կենցաղային հարցերը լուծելու համար։ Եվ ոչ մի խոսք սահմանների կամ Արցախի կարգավիճակի կամ դրա լուծման ուղիների մասին՝ ամենակարևոր խնդրի մասին… Փոխարենը օկուպանտները երջանկությունից լկտիացել և առաջ են գնացել, նույնիսկ արտատարածաշրջանային ուժերի երևանյան խամաճիկը չի հերքում նրանց ներխուժումը։
Կա, սակայն, որևէ մեկի կողմից չհաստատված տեղեկություն, որը լրատվամիջոցներին է փոխանցել իսլամագիտության ռուս փորձագետ Ալեքսեյ Մալաշենկոն։ Մենք չգիտենք, թե նա իրականում ներկա էր եղել փարիզյան բանակցություններին, համենայնդեպս, այսպես են ասում մի շարք լրատվամիջոցներ։ Ինչպես հայտարարել է Մալաշենկոն՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում Ադրբեջանի օրակարգը փոխվել է՝ «Ադրբեջանն այլևս տարածքների չի հավակնի»։ Միևնույն ժամանակ, նրա խոսքով, Ադրբեջանը արմատական դիրքորոշում է ընդունում բոլոր մյուս հարցերի վերաբերյալ, որոնք կարող են լինել ԵԱՀԿ ՄԽ օրակարգում։ «Սակայն, միևնույն ժամանակ, Ադրբեջանը վերադառնում է միջազգային օրակարգ Մոսկվայի միջնորդությանը, եռակողմ աշխատանքին զուգահեռ։ Դա նշանակում է, որ այս քայլը հստակ բացատրություն ունի, և ոչ միայն աշխարհաքաղաքական ճնշմամբ։ Ադրբեջանը խնդիր ունի Ռուսաստանի հետ խաղաղապահ մանդատի հարցում։ Այսինքն՝ կարելի է ասել, որ դեմ է, քանի որ այս տարածքը համարում է իրենը, ոչ թե ռուս խաղաղապահների պատասխանատվության գոտին։ Ադրբեջանը ցանկանում էր արագ լուծումներ ստանալ, որոնք չեն ստացվել։ Կարծես թե այս հարցը չի լուծվել մեկ տարվա ընթացքում, Մոսկվա-Բաքու պայմանավորվածություն չկար, դիվանագիտական նկատառումներով թե՛ Մոսկվան, թե՛ Բաքուն համաձայն են վերադառնալ միջազգային կարգավորման գործընթացին, դա կարող է պայմանավորված լինել Մոսկվայի ու Բաքվի տարաձայնություններով։ Բացի այդ, այսօր Ֆրանսիան կարծես թե ակտիվ է, իսկ Ռուսաստանը դեմ չէ դրան, նույնիսկ թվում է, թե Ֆրանսիային դրդում է միջնորդական ջանքերի՝ բարձրացնելով Ֆրանսիայի հեղինակությունը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի գործընթացում։ Բնականաբար, այժմ ավելի հարմար է աշխատել Ֆրանսիայի, քան ԱՄՆ-ի հետ։ Դա նվազեցնում է բոլոր հնարավոր ռիսկերը Ռուսաստանի համար։ Այնպես որ, Ադրբեջանը կարող է մի շարք պատճառներ ունենալ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափին վերադառնալու համար։ Սակայն ՄԽ գործընթացին վերադառնալը նշանակում է պատրաստվել երկար գործընթացի, որտեղ յուրաքանչյուրը կունենա իր նպատակները․ Ռուսաստանը պետք է գոնե որոշակի ժամանակահատված պահպանի իր ներկայությունը կամ համաձայնության գա Ֆրանսիայի հետ, Ադրբեջանը կփորձի անուղղակիորեն պայքարել այդ մանդատի դեմ։ Հայաստանը՝ կարգավիճակի համար. Սրանք են այն նպատակները, որոնք կլինեն կարգավորման գործընթացում»:
Այսպես թե այնպես, մենք միանում ենք նոյեմբերի 15-ին հրապարակված «Հայաստան» դաշինքի պահանջին՝ իշխող հակահայկական ռեժիմը պարտավոր է ամբողջական և օբյեկտիվ տեղեկատվություն տրամադրել Հայաստանի սահմանի հարավ-արևելյան հատվածում տեղի ունեցողի մասին և պատասխանել բազմաթիվ հարցերի։ Օրինակ. «Առկա՞ է արդյոք գործողությունների ծրագիր Ադրբեջանի նոր մաքսակետերի տեղադրումը կանխելու, ինչպես նաև Հայաստանի մի քանի համայնքների մեկուսացումը կանխելու համար։ «Խաղաղության դարաշրջանի» մասին խոսացողը ներկա իրավիճակի բացատրությունը չի տալիս։ Սպասո՞ւմ են մեզ համար անսպասելի գործընթացների, որ կանգնենք կատարված փաստի առաջ, որ դրանից հետո նոր դեմագոգիկ բացատրություն տանք»,-ասվում է բլոկի հայտարարության մեջ։
Սերգեյ Շաքարյանց
