Իրանն ուժեղացնում է իր ազդեցությունը
Նախօրեին միջազգային լրատվամիջոցները հաղորդագրություն տարածեցին, որ
Իրանի և «կովկասի-թաթարստանի» արտգործնախարարների՝ Հոսեյն-Ամիր Աբդոլլահիանի և Ջեյհուն Բայրամովի միջև հեռախոսազրույց է կայացել (ենթադրաբար՝ Բաքվի նախաձեռնությամբ, քանի որ տարածված հաղորդագրության լուսանկարում առաջինը Բայրամովի նկարն էր)։ Իրանի ԱԳՆ կայքում տեղադրված հաղորդագրության մեջ ասվում է, որ պարոն Աբդոլլահիանը հայտարարել է, որ Իրանը աջակցելու է «3 + 3» ձևաչափին և կարծում է, որ տարածաշրջանային խնդիրները կարող են լուծվել ներտարածաշրջանային մեխանիզմների օգնությամբ։ «Իրանի և Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարները քննարկել են երկկողմ համագործակցության վիճակն ու հեռանկարները»,- նշվում է հաղորդագրության մեջ։ «Վերջին ամիսներին, որոշ թյուրըմբռնումների հետ մեկտեղ, ակտիվացել են այն կողմերը, որոնց դուր չեն գալիս երկու երկրների միջև լավ հարաբերությունները, բայց մենք այդ թյուրըմբռնումները հաղթահարել ենք երկու երկրների պաշտոնյաների խելամտությամբ, և այժմ կարող ենք շարժվել դեպի երկկողմ հարաբերությունների հետագա ընդլայնում»,- ասել է Աբդոլլահիանը։ Կողմերը նաև վերահաստատել են փոխադարձ համագործակցության հետագա զարգացման և տարածաշրջանում խաղաղությանն ու բարգավաճմանը նպաստելու իրենց պարտավորությունը։
Մեր ընթերցողները չեն կարող չնկատել՝ մենք ընդգծել ենք «հաղթահարված թյուրըմբռնումներ» բառը Իրանի արտգործնախարարի նոյեմբերի 7-ին արված հայտարարություններում։ Ո՛չ Թեհրանը, ո՛չ Բաքուն մոտ ապագայում չեն բացելու գաղտնիության շղարշը և չեն բացատրի, թե կոնկրետ ինչ են հաղթահարել Իրանը և «կովկասի-թաթարստանը»։ Բայց Թեհրանի և Բաքվի միջև գոյություն ունեցող մի շարք «թյուրիմացություններ» ակնհայտորեն կապված էին Արցախի Հանրապետության և Հայաստանի հետ։ Ուստի թվարկենք Իրանին հուզող հարցերից. 1) ահաբեկիչների առկայությունը Արցախի օկուպացված հատվածում, որոնց այստեղ տեղակայել է Թուրքիան. 2) Իսրայելի ներկայությունը Իրանի հյուսիսային սահմաններին (այդ թվում՝ Արցախում). 3) Կասպից ծովում Թուրքիայի և ոչ տարածաշրջանային երկրների (հատկապես՝ ռազմական կոնտինգենտի) ներկայության անթույլատրելիությունը. 4) Արցախում հրադադարի ռեժիմի մոնիտորինգի կենտրոնում Իրանի մասնակցության անհրաժեշտությունը. 5) տարածաշրջանում իրանական ապրանքների փոխադրման խոչընդոտների անթույլատրելիությունը. 6) տարածաշրջանում նոր պատերազմի անթույլատրելիությունը. 7) տարածաշրջանում սահմանների, առաջին հերթին՝ Իրանի հետ Հայաստանի սահմանների փոփոխությունների անթույլատրելիությունը և այլն։ Իրականում ավելի շատ հարցեր կան. մենք հիշեցրել ենք միայն այն հարցերը, որոնք այս կամ այն կերպ առնչվում են Արցախին և Հայաստանին… Այսպիսով, այդ «որոշ թյուրըմբռնումներից» որո՞նք են հաղթահարվել, պարոն Աբդոլլահիան։ Ի վերջո, հասկանալի է. եթե ինչ-որ բան փոխվել է, ապա, ամենայն հավանականությամբ, փոփոխությունները պետք է հաստատվեին Բաքվի կողմից։ Այսինքն՝ Ալիևի ֆաշիստական ռեժիմը ստիպված է եղել հրաժարվել Արցախի և Հայաստանի հետ կապված որոշ պատրանքներից և ծրագրերից, ինչպես նաև այն հեռանկարներից, որոնք կապված են Թուրքիայի և Իսրայելի հետ։ Հասկանալի է, որ փոխզիջումները «երկու երկրների պաշտոնյաների իմաստնության» մաս են կազմում։ Ինչի՞ց է հրաժարվել Իրանը այս դեպքում, եթե հրաժարվել է։ Առաջադրված հարցերի պատասխանները դեռ չունենք։ Սպասենք…
Բայց սա Թեհրանից նոյեմբերի 7-ին ստացված ամբողջ նորությունը չէ։ Այս օրը Իրանի հարավում՝ Հորմոզգան, Սիստան և Բելուջիստան նահանգներում, Մաքրանի ափին և Հնդկական օվկիանոսի հյուսիսային հատվածում Իրանի ռազմածովային ուժերի, հակաօդային պաշտպանության, ռազմաօդային ուժերի և ցամաքային զորքերի ստորաբաժանումների մասնակցությամբ սկսվել են իրանական բանակի լայնածավալ զորավարժությունները՝ «Զոլֆաքար-1400» ծածկանունով, հաղորդում է IRNA-ն: Զորավարժությունների մամուլի ծառայության ղեկավար, ծովակալ Մահմուդ Մուսավին ասել է, որ ընթանում է մարտական պատրաստության պլանային ստուգում, այդ թվում՝ իրանական տարբեր տեսակի հետախուզական անօդաչու սարքերով՝ Աբաբիլ 3, Յասիր 3, Սադեղ, Մոհաջեր 4 և Սիմորգ և հետախուզական ինքնաթիռներով, ներառյալ P3F, RF4 և Boeing 707: Իրանի օդային պաշտպանության ուժերի կողմից երկրի օդային տարածքի և ընդհանուր հեռահարության մոնիտորինգ, հակաօդային պաշտպանության համակարգերով կրակ թշնամու թիրախների ուղղությամբ, ինչպես նաև օդային պարեկություն՝ օգտագործելով անօդաչու թռչող սարքեր․ ահա այս զորավարժությունների նպատակները: Ծովակալ Մուսավին ասել է, որ Արևմտյան Ասիայում անվտանգության հաստատումը գործնական քայլ է։ «Զոլֆաքար-1400» զորավարժությունների ուղերձը՝ խաղաղություն և բարեկամություն հաստատելու պատրաստակամությունն է, հենվելով սեփական հնարավորությունների վրա։
Իսկ մինչ այդ՝ Օմանի ծովում իրանական տանկերի առևանգման ԱՄՆ գործողության ձախողումից անմիջապես հետո՝ նոյեմբերի 4-ին, Իրանում անցկացվել է «Գլոբալ ամբարտավանության դեմ պայքարի ազգային օրվա» արարողությունը, զանգվածային երթեր ու ցույցեր են անցկացվել ողջ երկրում, ներգրավելով միլիոնավոր մասնակիցների։ Հանրահավաքների ժամանակ հստակ համոզմունքն էր հնչում Ամերիկայի կատարած հանցագործությունների մասին ողջ աշխարհում, այդ թվում՝ ռազմական հանցագործությունների: Այդ արարողությունը ամեն տարի հիշեցնում է 1979 թվականի նոյեմբերի 4-ը, երբ իրանցի ուսանողները գրավեցին Թեհրանում ԱՄՆ դեսպանատունը: Որոշակի սիմվոլիզմ կա, որ Բաքուն համաձայնել է հաղթահարել «որոշ թյուրըմբռնումներ» Օմանի ծովում նոյեմբերի 3-ի իրադարձություններից և «Գլոբալ ամբարտավանության դեմ ազգային օրվա» արարողությունից հետո, և որ դա համընկել է «Զոլֆաքար-1400» զորավարժությունների սկսվելու հետ։
Սերգեյ Շաքարյանց
