Թուրքիան վերջնականապես խրվել է ստերի մեջ

Ըստ տարբեր լրատվական գործակալությունների հաղորդագրությունների՝ մի քանի օր առաջ Անկարան հայտարարել է երկրում Իսրայելի արտաքին հետախուզական ծառայության (Մոսադ) 15 գործակալների ձերբակալության մասին։ Այս թեմայով առաջին հրապարակումը հայտնվել է «Sabah» թերթում, որը հրապարակել է երեք ձերբակալվածների լուսանկարներն ու անվան սկզբնատառերը։ Զեկույցում ասվում է, որ ձերբակալվել են Մոսադի 15 գործակալներ, որոնք մի քանի տարի գործել են Թուրքիայի տարբեր շրջաններում։ Հետո այդ հաղորդագրությունները տարածվել են թուրքական և իսրայելական բոլոր լրատվամիջոցներով։ Իսրայելի իշխանությունները լռում են, ոչ մի կերպ չեն մեկնաբանում։ Սկզբունքորեն լռում են նաև թուրքական իշխանությունները։ Աղբյուրի համաձայն՝ Մոսադի գործակալները վերահսկում էին Իսրայելի թշնամիներին և տեղեկատվություն էին փոխանցում։ Ըստ երևույթին, հսկողության թիրախներ են եղել ահաբեկչական կազմակերպությունների ակտիվիստները (Թուրքիայի քաղաքացիներ և օտարերկրացիներ, ներգաղթյալներ Պաղեստինի ինքնավարությունից և Գազայի հատվածից), այդ թվում՝ թուրքական բուհերի ուսանողներ։ Առանձնահատուկ ուշադրություն է դարձվել ուսանողներին, ովքեր հետագայում կարող են իրենց մասնագիտությամբ աշխատել պաշտպանական արդյունաբերության ոլորտում։ «Sabah»-ը գրում է, որ իսրայելական հետախուզության աշխատակիցները ձերբակալվել են դեռ հոկտեմբերի 7-ին թուրքական հակահետախուզության սպաների (MIT) կողմից, սակայն նրանց հանդեպ հսկողություն է իրականացվել մոտ մեկ տարի։ Ընդհանուր առմամբ, գործողությանը ներգրավվել է MIT-ի և այլ գերատեսչությունների մոտ 200 աշխատակից։ Ինչպես տեսնում եք, թուրքերը որոշել են հաղորդել այդ մասին, այն էլ «Sabah» թերթի «սեփական տեղեկատվության» տեսքով, ձերբակալություններից առնվազն երկուսուկես շաբաթ անց։

Մենք ստիպված ենք դա կապել այն փաստի հետ, որ նախագահ Էրդողանը, ինչպես նաև Իսրայելի վարչապետ Բենեթը, Սոչիում բանակցություններ են վարել ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ, և որ, ամենայն հավանականությամբ, այս երկու պետական ​​այրերը ամեն ինչում չէ, որ համաձայն են Պուտինի, ինչպես նաև միմյանց հետ։ Օրերս Էրդողանը հայտարարել է արևմտյան 10 երկրների դեսպաններին պերսոնա նոն գրատա հայտարարելու իր որոշման մասին, ինչպես նաև այն մասին, որ թուրքերը «լրտեսներ են որսում» Ռուսաստանից ու Իրանից։ Այնպես որ, Անկարայի հակամարդկային քաղաքական կուրսը, որի գագաթնակետը 2020 թվականի աշնանը մեր Արցախի Հանրապետության դեմ պատերազմին Թուրքիայի բացահայտ մասնակցությունն էր, ըստ ամենայնի, արդեն քչերին է բավարարում։ Վերոնշյալի հետ ենք կապում նաև այն, որ Փողերի լվացման դեմ պայքարի ֆինանսական գործողությունների խումբը (FATF) հոկտեմբերի 21-ի ուշ երեկոյան Թուրքիային ավելացրել է երկրների «գորշ ցուցակում», հաղորդում է քրդական «Rudaw» գործակալությունը։ Այս մասին առցանց մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարարել է FATF-ի նախագահ Մարկուս Փլեյերը։ Նա ասել է, որ Մավրիկիոսն ու Բոտսվանան հանվել են «գորշ ցուցակից», իսկ Թուրքիան, Հորդանանն ու Մալին ավելացվել։ Փլեյերը հայտարարել է․ «2019 թվականի վերջում Թուրքիան փոխադարձ գնահատում  է կատարել՝ երկրի գնահատում։ Զեկույցում ընդգծվել են մեծ թվով լուրջ հարցեր՝ փողերի լվացման, ահաբեկչության ֆինանսավորման կանխարգելման և դրա դեմ պայքարի հետ կապված Թուրքիայի ջանքերի մասին։ Այդ ժամանակից սկսած FATF-ն ընդունում է, որ Թուրքիան որոշակի առաջընթաց է գրանցել բոլոր խնդրահարույց ոլորտներում… Այնուամենայնիվ, մնում են լուրջ խնդիրներ։ Դա վերաբերում է նաև վերահսկողության խնդիրներին, մասնավորապես բարձր ռիսկային ոլորտներում, ինչպիսիք են բանկերը, ոսկյա գոհարների դիլերները և անշարժ գույքի գործակալությունները… FATF-ը տեղյակ է ոչ առևտրային կազմակերպությունների (ՈԱԿ) նկատմամբ Թուրքիայի վերաբերմունքի վերաբերյալ իրավապաշտպան խմբերի մտահոգություններին: Թուրքիան պետք է իրական ռիսկի վրա հիմնված մոտեցում ցուցաբերի ՈԱԿ-ին և ապահովի, որ իշխանությունները չխոչընդոտեն կամ չխանգարեն նրանց օրինական գործունեությանը… Թուրքիան պետք է ցույց տա, որ արդյունավետ է պայքարում փողերի լվացման բարդ դեպքերի հետ կապված գործերում և ցույց տա ահաբեկչության ֆինանսավորման համար հետապնդումը՝ իրենց ռիսկերին համապատասխան և ՄԱԿ-ի կողմից բացահայտված ահաբեկչական կազմակերպությունների առաջնահերթությամբ, ինչպիսիք են «ԴԱԻՇ»-ը և «Ալ-Քաիդան»»: Նրա խոսքերով՝ Թուրքիան խոստացել է իրականացնել FATF-ի առաջարկած փոփոխությունները։

Սակայն հայտնի է, որ Թուրքիան և նրա կողմից վերահսկվող սիրիական ընդդիմությունը իրականացնում են ապօրինի հնագիտական ​​պեղումներ և արտեֆակտների անօրինական արտահանում Սիրիայից Թուրքիա։ FATF-ի «գորշ ցուցակում» է գտնվում նաև Պակիստանը` Թուրքիայի դաշնակիցը, որ հայտնի է Հարավային Ասիայում ահաբեկչական կազմակերպություններին աջակցությամբ և «Թալիբան» աֆղանական շարժման հետ սերտ կապերով: Եվ, իհարկե Պակիստանը ընդգծված հակահայկական դիրքորոշումով պետություն է, որը բազմիցս մասնակցել է նաև Արցախի Հանրապետության դեմ մղվող պատերազմներին։ Սակայն այստեղ գլխավորն այն է, որ Թուրքիային «գորշ ցուցակում» ընդգրկելով՝ համաշխարհային հանրությունը դե ֆակտո Թուրքիային ճանաչել է որպես ահաբեկչության հովանավոր։

Վերոնշյալի հետ, ինչպես համոզված ենք, կապված է այն փաստը, որ Թուրքիան և Սիրիայի օկուպացված հատվածում նրա «պրոքսիները» հոկտեմբերի 22-ին «բողոքի ակցիաներ» են կազմակերպել, այդ թվում՝ Թել Ռիֆաաթում՝ Սիրիայի Հալեպ նահանգի Աազազ շրջանում… Իբր՝ քրդական «Ժողովրդական ինքնապաշտպանական ջոկատների» (YPG) դեմ, որոնց Անկարան համարում է Քրդական բանվորական կուսակցության (PKK) սիրիական մասնաճյուղ, և Սիրիայի նախագահ Բաշար ալ-Ասադի դեմ։ Սակայն թուրքական «Sabah» թերթը ներկայացրել է տեղեկատվություն, որից պարզ է դառնում, որ թուրքերն ու նրանց «պրոքսիները» իրականում իրականացրել են հակառուսական «բողոքի ակցիա»։ Ահա թե ինչ է գրում թերթը՝ հղում անելով «ցուցարարների հայտարարություններին». «Սիրիայում տեղի ունեցած ջարդերի պատճառը Ռուսաստանն է… Մենք աջակցում ենք Թուրքիայի զինված ուժերին։ «Ժողովուրդը» ցանկանում է, որ Թուրքիան ազատագրի իր հողերը…»: Եվ դա այն դեպքում, երբ հոկտեմբերի 22-ին Թել Ռիֆաաթում իրականում հանրահավաք էր, սակայն դրա մասնակիցները բոլորովին այլ բան էին պահանջում։ Ինչպես հայտնում է սիրիական «SANA» գործակալությունը, Թել Ռիֆաաաթում բողոքի ցույցեր են տեղի ունեցել ընդդեմ թուրքական զորքերի և բնակելի թաղամասերի վրա նրանց հարձակումների, ցուցարարները աջակցություն են հայտնել նախագահին և կառավարությանը ու պահանջել թուրքերին վտարել Սիրիայից։

Սերգեյ Շաքարյանց