Արցախում ահաբեկիչների ներկայության ապացույցները գտնվում են իրանական հատուկ ծառայությունների ձեռքին․ Իրանը տեղեկացրել է Ալիևի ռեժիմին

Աշխարհն արդեն գիտի, որ Իրանը սկսել է հակաօդային / հակահրթիռային պաշտպանության (ՀՕՊ/ՀՀՊ) ոլորտում ևս մեկ զորավարժություն` այս անգամ «Modafe’an-e Aseman-e Velayat» («Երկնքի պաշտպանները` գերագույն իրավասության ներքո»)` անօդաչու ռազմական ավիացիայի օգտագործմամբ: Զորավարժություններին ներգրավված են ԻՀՊԿ-ի և Իրանի զինված ուժերի ստորաբաժանումները: Հոկտեմբերի 11-ին Դաշտ-է Կավիր անապատում տեղակայվել են իրանական հրթիռային համակարգեր, ռադարներ, հետախուզական, էլեկտրոնային պատերազմների համակարգեր, կապի համակարգեր և տեսողական դիտարկման ցանցեր: Միջոցառումն անց է կացվել Իրանի ՀՕՊ շտաբի հրամանատար, գեներալ-մայոր Կադեր Ռահիմզոդայի ներկայությամբ: Բանակի և ԻՀՊԿ անօդաչու թռչող սարքերի կողմից հետախուզական թռիչքներ են իրականացվել ընդհանուր ուսանողական վարժանքների տարածքում:

Ըստ Ռախիմզոդայի խոսքերի՝ զորավարժությունների ծրագիրը ներառում է ԻՀՊԿ-ի տարածաշրջանային հրամանատարության և վերահսկման (ROC) համակարգերի, «Մերաջ», «Ֆաթղ-2», «Բաշիր» և «Քոդս» տեղական ռադիոլոկացիոն համակարգերի, մարտավարական տեղեկատվական և հետախուզական համակարգերի, օպտիկական-էլեկտրոնային համակարգերի և էլեկտրոնային համակարգերի տեղակայումը: Նա նշել է, որ միջոցառումը նպատակ ունի ստեղծել Իրանի օդային սահմանները պաշտպանելու համար հակաօդային պաշտպանության ապահով շերտեր, ինչպես նաև երկրի զգայուն և կենսականորեն կարևոր կենտրոնների համապարփակ պաշտպանության համար: Աշխարհը ևս մեկ անգամ համոզվեց, որ Իրանի ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Սեյեդ Սաիդ Խաթիբզոդայի խոսքերը, թե՝ «Թեհրանը որևէ մեկի հետ չի կատակում իր անվտանգության վերաբերյալ» կատակ չեն, այլ օբյեկտիվ իրականություն են:

Հոկտեմբերի 12-ին Խաթիբզոդան արդեն պատասխանել էր Ալիևի ֆաշիստական ​​ռեժիմի «հերքումներին»: Բայց, առայժմ պարոն Խաթիբզոդան կենտրոնացել է Արցախի օկուպացված հատվածում ահաբեկիչների առկայության փաստի վրա: «Իրանը ստացել է նրանց խոսակցությունների ձայնագրությունները և դրանք պահում է հետախուզական ծառայությունների տեսադաշտում», – ասել է նա Իրանի ազգային ռադիոյին տված հատուկ հարցազրույցում: «Մենք ադրբեջանական կողմին մատնանշել ենք նման գործողությունների անընդունելիությունը, և նրանց բարձրաստիճան պաշտոնյաները խոստացել են պատասխանել մեր մտահոգություններին»,-ասել է Իսլամական Հանրապետության ԱԳՆ խոսնակը: Սակայն ակնարկ կար նաև Իսրայելի և, մեր կարծիքով, ԱՄՆ հատուկ ծառայությունների անընդունելի գործողությունների վերաբերյալ: «Տարածաշրջանում կան երրորդ խմբեր, որոնք չեն ցանկանում, որ Իրանն ու Ադրբեջանը ունենան բարեկամական հարաբերություններ: Ըստ այդմ, նրանք հրապարակում են կեղծ լուրեր և փորձում են շահարկել երկու երկրների մարդկանց տրամադրությունները՝ սեփական նպատակներին հասնելու համար», – հավելել է Սայիդ Խատիբզոդան:

Այնուհետև Իրանի ազգային ռադիոյի զրուցակիցը անդրադառնալով Արցախի թեմային՝ շեշտել է, որ պատերազմը «Ղարաբաղում Ադրբեջանի իրավունքները վերականգնելու լավագույն միջոցը չէ»: Թեհրանը մշտապես ընդգծել է Բաքվի և Երևանի միջև դիվանագիտական ​​հարաբերությունների հաստատման անհրաժեշտությունը: Եվ Թեհրանը միշտ պնդել է Արցախի հարցը լուծելու համար զուտ դիվանագիտական ​​բանակցությունների անցկացումը, հավելել է Խաթիբզոդան: Հասկանալի է, որ այս խոսքերը, ամենայն հավանականությամբ, պարզապես տուրք են դիվանագիտական ​​վարվելակարգին, քանի որ անտեղի է ասել, որ Իրանը դեմ էր պատերազմին, բայց միևնույն ժամանակ 2020 թ. աշնանը գրեթե ոչինչ չի ձեռնարկել Թուրքիային և «կովկասի թաթարստանին» կանգնեցնելու համար: Վստահ ենք նաև, որ Թեհրանում և 2020 թ. աշնանը լավ տեսել և գիտեին, որ Անկարան և Բաքուն օժտված են Իսրայելի, ԱՄՆ-ի և Անգլիայի անդրկուլիսային աջակցությամբ: Անիմաստ է 2021 թվականին պնդել, որ Իրանն ամեն ինչ արել է պատերազմը կանխելու կամ պատերազմի տարածումը կանխելու համար, միայն այն պատճառով, որ Հայաստանի իշխանությունները «մերժել են օգնությունը»:

Ի վերջո, մենք մինչև 2018 թ. ևս զգուշացնում էինք, որ Արցախի հարցը «ճանապարհի կեսն է», իսկ իրականում (և դեռ այն ժամանակ, երբ ամերիկացիները հայտնվել էին Սյունիքի էներգետիկ ոլորտում…) Սյունիքի մարզն է հրեաների և պանթուրքիստների նպատակը։ Սյունիքը, որը պատերազմից հետո հայտնվել է Հայաստանի, Իրանի և «ապշերոնյան խանության» սահմանների հանգույցում, ունի նաև զուտ էներգետիկ ֆոն: Սյունիքը գտնվում է տարածաշրջանում տնտեսական կապերի և առևտրային հաղորդակցության վերականգնման վերաբերյալ քննարկումների էպիկենտրոնում և դիտարկվում է որպես Եվրասիայի էներգետիկ քարտեզի վրա Իրանի գործողությունները հասկանալու «բանալիներից» մեկը: Օրինակ՝ քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը հոկտեմբերի 12-ին նշել է. «Ով տիրում է Սյունիքին, մեծ դերակատարություն կունենա արտաքին շուկաներ իրանական գազի մատակարարման հարցում»: ԱՄՆ-ի պատժամիջոցների պատճառով Իրանը դեռ չի կարող ազատ վաճառել իր գազի և նավթի պաշարները: Դրա լուծումներից մեկը կարող է լինել տարանցիկ դերը դեպի Արևմուտք թուրքմենական կապույտ վառելիքի մատակարարման մեջ: Թուրքմենական գազի մեկ այլ երթուղի կարող է անցնել «կովկասի թաթարստանով» և նույնիսկ Հայաստանով, բայց այս դեպքում Թեհրանը խաղից դուրս կլինի, նշում է վերլուծաբանը:

Այս կարծիքի հետ կարելի է համաձայնել կամ չհամաձայնել, սակայն հստակ հայտնի է, որ սեփական գազը Արևմուտք մատակարարելու համար Իրանը դեռ Մահմուդ Ահմադինեջադի նախագահության օրոք համաձայնագիր է ստորագրել Սիրիայի հետ: Ահա թե ինչու Արևմուտքը սկսել  էր ահաբեկչական ագրեսիան Սիրիայի դեմ` իրանա-սիրիական համաձայնության իրագործումը խաթարելու համար, և Թեհրանը ո՛չ Հայաստանը, ո՛չ «կովկաս-թաթարստանը» չի դիտարկում որպես Եվրոպա գազի մատակարարման տարանցիկ գոտիներ: Այլ բան են՝ հաղորդակցություններն ու իրանա-չինական ռազմավարական դաշինքի հարցը, «Մեկ գոտի – մեկ ճանապարհ» չինական նախաձեռնության հարցը, որին Իրանը ներդրվել է իր՝ «Իրանական միջանցք» ծրագրով՝ Պարսից ծոցից մինչև Սև ծով:

Սերգեյ Շաքարյանց