Հայաստանը շրջապատող մեծ տարածաշրջանում տեղի ունեցող առավել կարևոր իրադարձությունները՝ հակիրճ․ «Հենակետ»

«Հենակետ» 

Ռուսաստան 

վերլուծական կենտրոնն ամփոփել ու հրապարակել է համառոտ տեղեկություններ Հայաստանը շրջապատող մեծ տարածաշրջանում ծավալվող առավել կարևոր իրադարձությունների վերաբերյալ.

• ՌԴ պաշտպանության նախարարությունը հայտարարել է ռուսական բանակում պահեստազորայինների թվաքանակն ավելացնելու որոշման մասին:
• Ռուս զինվորականները հաղթել են «Арми-2021» Բանակային միջազգային խաղերում:
• Business Insider պարբերականի հրապարակման համաձայն, ԱՄՆ-ը, ի պատասխան ՌԴ-ի գործողությունների, Ալյասկայի ռազմակայաններ են ուղարկել հինգերորդ սերնդի F-35 տասնյակ կործանիչներ: Ըստ հրապարակման՝ Արկտիկայում Ռուսաստանի աճող ակտիվությունը և անմիջապես Ալյասկայի մերձակայքում ռազմական մանևրումների անցկացումը լրջորեն անհանգստացնում է Պենտագոնին:
• Սեպտեմբերի 10-ից 16-ը տեղի կունենան «Արևմուտք-2021» ռուս-բելառուսական ռազմավարական զորավարժությունները։
• «Արևմուտք-2021» զորավարժություններին կմասնակցի ՌԴ զինված ուժերի զորահավաքային բանակային ռեզերվի տարածքային պաշտպանության վաշտը, որը ձևավորվել է «Վսեվելիկոյե Դոնսկոյե» զորքի կազակներից։
• ՌԴ ԱԳՆ ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան հայտարարել է, որ միջազգային հանրությունը պետք է ճանաչի Ուկրաինայում քաղաքացիական պատերազմի փաստը և հասնի Կիևին սպառազինություն մատակարարելու էմբարգոյի։
• ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարել է, որ Ռուսաստանը ադրբեջանական կողմին կոչ է անում ազատ արձակել բոլոր հայ ռազմագերիներին՝ առանց որևէ նախապայմանի։
• ՌԴ ԶՈՒ զենիթահրթիռային զորքերի ստորաբաժանումները, որոնցում առկա են C-400 «Տրիումֆ» ԶՀ համալիրներ, մի քանի օր առաջ ժամանել են Գրոդնո, որտեղ ընթանում են Բելոռուսի և Ռուսաստանի ռազմաօդային ուժերի և ՀՕՊ զորքերի համատեղ պատրաստության ուսումնամարտական կենտրոնի ձևավորման աշխատանքները։
• Հարավային և կենտրոնական զինվորական օկրուգներից Հյուսիսային նավատորմի օդանավերով Կալինինգրադի մարզ են տեղափոխվել պահեստազորայինները, որոնք իրենց ուսումնա-մարտական պատրաստական պարապմունքները կանցկացնեն Կալինինգրադի մարզում։
• Կալինինգրադի մարզում զորավարժություններ են անցկացվել «Իսկանդեր-Մ» օպերատիվ-մարտավարական հրթիռային համալիրների օգտագործմամբ:
• Ռուսական «ТОР» ԶՀՀ-ն այսուհետ կարող է հակազդել անօդաչու սարքերի երամին։ «ТОР»-ը կարող է նաև կառավարել ԶՀՀ-ների, զենիթային հրետանու և շարժական զենիթահրթիռային համալիրների մարտական աշխատանքը:
• Սեպտեմբերի 9-ից մինչև 30-ը Խերսոնի մարզի Սկադովի շրջանում, որը սահմանակից է Ղրիմին, կանցկացվեն մարտական կրակով զորավարժություններ։ Ռազմական տեխնիկա և անձնակազմ է տեղափոխվում «Յագորլիկ» հրաձգարան։
• Տաջիկստանում ռուսական ռազմակայանի հրետանավորները Աֆղանստանի իրադրության ֆոնին մարտական հրաձգությամբ վարժանք են անցկացրել «Սամբուլի» լեռնային զորավարժարանում։
• Գերմանիայի ԱԳ նախարարությունը մեղադրել է «ռուս հաքերներին» Բունդեսթագը հերթական անգամ հաքերային հարձակման ենթարկելու համար։
• Տիվայում կայացել են ՌԴ ԶՈւ և Ղազախստանի ԶՈւ զինծառայողների վարժանքներ անօրինական ռազմական կազմավորումներին հակազդման սցենարով։ 

Թուրքիա

• Իրաքի պաշտպանության նախարար Ջումա Ինադը հայտարարել է, որ Բաղդադը ցանկանում է Թուրքիայից ձեռք բերել թուրքական արտադրության «Bayraktar TB2» հարվածային ԱԹՍ-ներ, ինչպես նաև T129 ATAK ռազմական ուղղաթիռներ։
• Ուկրաինական «Укрспецэкспорт» ռազմարդյունաբերական ընկերությունը պայմանագիր է ստորագրել թուրքական «ASELSAN» ռազմարդյունաբերական ընկերության հետ՝ ուկրաինական բանակի առանձին ՀՕՊ համակարգերի արդիականացման և դրանք՝ ASELSAN-ի միասնական վերահսկման համակարգի (Command&Control) մեջ ինտեգրելու վերաբերյալ։ Թուրքիան Ուկրաինային է պատրաստվում առաջարկել «ASELSAN» և FNSS ռազմարդյունաբերական ընկերությունների արտադրության «Korkut» փոքր հեռահարության ինքնագնաց զենիթահրթիռային ՀՕՊ համակարգերը։
• Ադրբեջանի և Թուրքիայի զինված ուժերի զինծառայողները շարունակում են համատեղ «SAT» վարժանքները Բաքվում։ Համատեղ վարժանքները կտևեն մինչև սեպտեմբերի 12-ը:
• Սեպտեմբերին Ադրբեջանի և Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերը համատեղ «Turaz -2021» մարտավարական թռիչքային վարժանքներ են անցկացնելու:
• Թուրք լրագրող Ֆաթիհ Ալթայլըն պնդում է, թե Թուրքիայի կառավարությունը ցանկանում է հասնել այն բանին, որ Միացյալ Էմիրություններում գտնվող հանցավոր խմբավորման պարագլուխ Սեդաթ Փեքերն արտահանձնվի: Թուրքական կողմը ԱՄԷ-ին առաջարկել է Փեքերին փոխանակել Թուրքիայում պահվող ԱՄԷ-ի 2 լրտեսի հետ:
• Թուրքիայի խոշորագույն ընդդիմադիր՝ Հանրապետական ժողովրդական կուսակցության պատվիրակությունը սեպտեմբերի 5-ին այցելել է Իրաքի Քուրդիստանի մայրաքաղաք Էրբիլ։ Թուրք քաղաքական գործիչները բանակցություններ են վարել Իրաքյան Քուրդիստանի վարչապետ Մասուդ Բարզանիի հետ, իսկ այցի նպատակը Իրաքի Քուրդիստանի հետ Թուրքիայի հարաբերությունների ամրապնդումն է եղել։
• Թուրքիայի Բուրսա քաղաքում մեկնարկել է հարվածային անօդաչու թռչող սարքերի մշակող-նախագծողների առաջնությունը: Մրցաշարը կազմակերպվել է Թուրքիայի խոշորագույն տեխնոլոգիական և օդատիեզերական, ինչպես նաև ավիացիայի և տիեզերական տեխնոլոգիաների «TEKNOFEST» միջազգային փառատոնի շրջանակներում և անցկացվում է «Baykar» ընկերության հովանու ներքո:

Իրան 

• Ամերիկյան արտադրության «Humvee» զրահամեքենաները, որոնցով աֆղան զինվորականները փախել են Իրան, չեն նախատեսում հետ վերադարձնել. դրանք արդեն ուղարկվել են Թեհրան։
• Թեհրանում Իրանի բանակի հրամանատարաշտաբային ակադեմիայում Կորեայի ժողովրդական բանակի (ԿԺԴՀ) մի խումբ սպաներ ավարտել են ուսուցումը:
• Թուրք մասնագետներն ավարտել են Իրանի հետ սահմանին հիմնական հատվածի շինարարությունը, որպեսզի կանխեն աֆղան փախստականների մուտքը երկիր:
• Մենք օրեցօր զարգանում ենք՝ հայտարարել է Իրանի ՀՕՊ ուժերի հրամանատար, գեներալ-մայոր Ալիռեզա Սաբահի Ֆարդը։ «ՀՕՊ ոլորտում ձեռք ենք բերել աշխարհի նորագոյն տեխնոլոգիաները: Իսկ տարածաշրջանում հակաօդային պաշտպանության ոլորտում՝ առաջատար դիրքեր ենք զբաղեցնում: Մենք ի զորու ենք բացահայտել ցանկացած տիպի ու չափերի թռչող օբյեկտ:
• Խորվաթ վերլուծաբանները կարծում են, որ ԱՄՆ-ն կարող է ռևանշ վերցնել Աֆղանստանում ձախողված առաքելությունից հետո և պատերազմ սկսել Իրանի դեմ, իսկ այդ պայքարում կարող է խթան հանդիսանալ Իսրայելը, որը խոչընդոտում է Վաշինգտոնի վերադարձին Թեհրանի հետ միջուկային գործարքին։
• Ռուսաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը և Ղազախստանը (մերձկասպյան բոլոր երկրները բացի չեզոք Թուրքմենստանից) սեպտեմբերի սկզբին համատեղ զորավարժություններ կանցկացնեն Կասպից ծովում։
• ԵՄ-ն մտադիր է 600 մլն դոլարի օգնություն տրամադրել Աֆղանստանի հարևաններին, որոնք ընդունում են աֆղան փախստականներին։ Գումարները կարող են ուղղվել Տաջիկստանին, Ուզբեկստանին, Պակիստանին և Իրանին:

Վրաստան

• Վրաստանում անցկացվող բազմազգ զորավարժությունների պատմության մեջ առաջին անգամ Վրաստանի և ԱՄՆ-ի զինծառայողները մասնակցել են համատեղ օդադեսանտային գործողությունների։ «Agile Spirit 2021»-ի շրջանակներում ԱՄՆ-ի Եվրոպա-Աֆրիկա բանակը (SETAF-AF), Եվրոպայում ԱՄՆ-ի ռազմաօդային ուժերը (USAFE) և Վրաստանի պաշտպանության ուժերը (GDF) համատեղ օդադեսանտային գործողության իմիտացիա են անցկացրել Թբիլիսիից հարավ գտնվող Վազիանի օդանավակայանում:

Իրաք

• Պենտագոնը փորձում է Աֆղանստանում, Իրաքում և Սիրիայում հակաահաբեկչական գործողության հիմնական մասը հանձնել իր նավատորմին։ Չնայած Չինաստանի և Ասիա-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի առաջնահերթ ուշադրությանը՝ Վաշինգտոնը պլանավորում է մեկ ատոմային ավիակիր թողնել Արաբական ծովում և հնարավոր է երկրորդ ավիակիրը տեղակայել Պարսից ծոցում, քանի որ Մերձավոր Արևելքի ռազմակայաններից ռմբակոծիչների կիրառումը լրացուցիչ դժվարություններ է ստեղծում լիցքավորման, թռիչքի երթուղու ավելացման և նպատակակետին հասնելու, երկար ժամանակ օդում գտնվելու առումով։
• Առնվազն 13 ոստիկան է զոհվել Իրաքի հյուսիսային Քիրքուքի շրջանում ԻՊ-ի ահաբեկիչների հարձակման հետևանքով, որը տեղի է ունեցել կեսգիշերին։

Իսրայել

• Օգոստոսի 30-31-ին Կարմիր ծովի ավազանում կայացել է ԱՄՆ-ի և Իսրայելի ռազմածովային ուժերի առաջին համատեղ պարեկային ծառայությունը:
• Սեպտեմբերի 3-ին Իսրայելի հետ սահմանին Գազայի հատվածում առնվազն հազար մարդ է հավաքվել։ Պաղեստինցիներն այրել են անվադողերն ու նետել իսրայելացի զինվորականների ուղղությամբ, իսկ վերջիններս արցունքաբեր գազ և դիպուկահարներ են կիրառել։ Արդյունքում բողոքի մասնակիցներից մեկը մահացել է իսկ 5-ը վիրավորվել։
• Իսրայելի պաշտպանության բանակի մամուլի ծառայությունը պաշտոնապես տեղեկացրել է, որ «երկիր-օդ» դասի հրթիռը, որն արձակվել է գիշերը Սիրիայի տարածքից, պայթել է Իսրայելի օդային տարածքում ծովի վրա, ինչի արդյունքում ՀՕՊ աշխատացնելու անհրաժեշտություն չի առաջացել։
• Սերբիայի կառավարությունը բանակցություններ է վարում Իսրայելի հետ «Spike» հակատանկային հրթիռային համալիրների գնման շուրջ։ Իսրայելական «Rafael» ընկերության տարածաշրջանային տնօրեն Ալ Զահերը հայտարարել է, որ եթե հաջողվի Սերբիային «Spike LR» հրթիռներ վաճառելու պայմանագիր կնքել, ապա ընկերությունն ավելի ժամանակակից և ավելի մեծ հեռահարությամբ «Spike ER» և «NLOS» հրթիռներ կարտադրի։
• Իսրայելի վարչապետ Նաֆթալի Բենեթը հրամանագիր է ստորագրել, որով հաստատել է Ընդհանուր անվտանգության ծառայության (ՇԱԲԱԿ) նոր ղեկավարին: Նրա անունը դեռ չի հաղորդվում, պաշտոնապես անվանում են, պարզապես «Ռ», ով ՑԱԽԱԼ-ի գլխավոր շտաբի «Սայերեթ Մատկալ» հատուկ ստորաբաժանումից է ծառայության է անցել ՇԱԲԱԿԻ և Մոսադի տարբեր օպերատիվ և հաստիքային պաշտոններում։ Վերջին զբաղեցրած պաշտոնը ծառայության ղեկավարի տեղակալն է եղել։

Աֆղանստան

• «Թալիբան» շարժման մամուլի քարտուղար Զաբիհուլլա Մուջահիդը Բեռլինին և Վիեննային խոստացել է Եվրոպայի երկրներից հետ վերցնել այն աֆղանցիներին, որոնք ապաստան ստանալու իրավունք չունեն և կարող են իրավախախտումների պատճառ հանդիսանալ:
• Միացյալ Նահանգները վերջնականապես դուրս է բերել իր զորքերն Աֆղանստանից։ Այս մասին օգոստոսի 30-ի լույս 31-ի գիշերը հայտնել է ԱՄՆ ԶՈՒ կենտրոնական հրամանատարության ղեկավար Ֆրենկ Մաքենզին։ Իսկ Թալիբներն իրենց հերթին հայտարարել են, որ ԱՄՆ-ի հեռանալուց հետո Աֆղանստանն անկախացել է։
• Եվրոպացի զինվորականների գնահատմամբ, Աֆղանստանից ամերիկյան զորքերի դուրսբերումը եվրոպացիներին ստիպել է հերթական անգամ մտածել իրենց անվտանգության մասին, որը հազիվ թե կարող են և հազիվ թե ցանկանում են ապահովել ԱՄՆ-ն:
• Մեծ Բրիտանիայի ռազմաօդային ուժերի շտաբի ղեկավար Մայքլ Ուիգսթոնը հայտարարել է, որ իր ենթակաները պատրաստ են Աֆղանստանի տարածքում հարվածներ հասցնել «Իսլամական պետության» ահաբեկիչներին։
• Աֆղանստանի Փանջշերի նահանգում զինված բախումներ են սկսվել թալիբների և ապստամբների միջև։ «Թալիբան» խմբավորման գրոհայինները փորձում են իրենց կողմից չվերահսկվող միակ տարածք ներխուժել երեք ուղղություններից, երկու կողմից էլ կան զոհեր։
• Տաջիկստանում Աֆղանստանի դեսպան Մուհամադզոհիր Աղբարը հայտարարել է, որ «Թալիբանի» գրոհայինները, պատրաստվում են ոչնչացնել Փանջշերում դիմադրության ճակատի ղեկավար Ահմադ Մասուդին:
• Պենտագոնը հնարավոր է համարում համագործակցել «Թալիբանի» հետ ԻՊ-ի դեմ պայքարելու համար։
• ԱՄՆ-ը մտադիր չէ «Թալիբան» շարժման զինված կազմավորումների համար բացել ԱՄՆ-ում պահվող աֆղանական պետական ֆինանսական պահուստների հասանելիությունը:
• ԱՄՆ-ը իր ռազմաբազաներում պատրաստվում է ընդունել 36 հազար աֆղանցի փախստականների։ Ամերիկացիները հայտարարել են, որ շուրջ 100 ահաբեկիչ են հայտնաբերել փախստականի անվան տակ։
• «Թալիբանը» հրավերներ է ուղարկել Ռուսաստանին, Չինաստանին, Իրանին, Պակիստանին, Թուրքիային և Քաթարին՝ Աֆղանստանի նոր կառավարության կազմավորման հանդիսավոր արարողությանը մասնակցելու համար:
• Թալիբների ներկայացուցիչ Զաբիհուլլա Մուջահիդը հայտարարել է, որ օտարերկրյա զորքերի դուրսբերումից և թալիբների իշխանության գալուց հետո ԻՊ-ի ծայրահեղական գաղափարախոսությունը չի տարածվի Աֆղանստանի տարածքում:
• «Թալիբան» արմատական շարժման գրոհայինները գրավել են Փանջշերի նահանգում գտնվող Ահմադ Շահ Մասուդի դամբարանը:
• Փանջշերի դիմադրության առաջնորդ Ահմադ Մասուդն օտարերկրյա ուժերին մեղադրել է ճակատում թալիբներին աջակցելու և մարտերին անմիջական մասնակցության մեջ: Փանջշերում մարտերում գործի են դրվել Պակիստանի ԶՈՒ հատուկ նշանակության ստորաբաժանումները, ինչպես նաև հարվածային անօդաչու թռչող սարքեր 

Սիրիա

• Իսրայելի ռազմաօդային ուժերը Դամասկոսի արվարձանի Բարզե և Ջամրայա շրջանում հարձակվել են այն ռազմական օբյեկտների վրա, որոնք «իրանցի աշխարհազորայինները» օգտագործել են զենք նախագծելու համար գտնվող գիտահետազոտական կենտրոնի ուղղությամբ։
• Սիրիայի տարածքում Իսրայելի ռազմաօդային ուժերի գիշերային հարվածների ընթացքում 24 հրթիռ է արձակվել, որոնցից 21-ը խոցվել են Սիրիայի ՀՕՊ-ի միջոցներով:
• Ռուսական ավիացիան վերսկսել է հարվածները՝ սիրիական Դեյր էզ Զոր և Ռաքքա Նահանգների սահմանին ԻՊ ահաբեկչական խմբավորման զինյալների օբյեկտները թիրախավորելով։
• Դամասկոսը ենթարկվել է ավիահարվածի։ ՀՕՊ միջոցներն արձագանքել են հրթիռակոծությանը։ Սիրիական հեռուստաալիքը ցուցադրել է Սիրիայի մայրաքաղաքում և նրա շրջակայքում զենիթային համակարգերի աշխատանքի կադրեր։
• ՌԴ օդուժը հզոր ավիահարվածներ են հասցրել պրոթուրքական կազմավորումների հակահրթիռային պաշտպանության օբյեկտներին Սիրիայի Իդլիբ նահանգի Ալ-Բարա շրջանում:
• Սիրիայի իշխանությունները համաձայնվել են իրենց երկրի տարածքով դեպի Լիբանան գազի և էլեկտրաէներգիայի տեղափոխման համար։ Նշենք, որ Լիբանանում ուժեղ տնտեսական ճգնաժամ է, այդ թվում՝ վառելիքային ոլորտում։
• Ռուսաստանի օդատիեզերական ուժերի մարտական ինքնաթիռներն սեպտեմբերի 6-ին կրկին հարվածներ են հասցրել գրոհայինների օբյեկտներին սիրիական Իդլիբ նահանգում:
• Սեպտեմբերի 6-ի գիշերը և 7-ի լույս առավոտյան Իսրայելի պաշտպանական բանակը հարվածներ է հասցրել Գազայի հատվածի տարածքի թիրախներին՝ ի պատասխան պայթուցիկով հրկիզող փուչիկների արձակմանը։
• Իսրայելի ՌՕՈՒ մարտական ինքնաթիռները Հան-Յունիսի շրջանում մի շարք հարվածներ են հասցրել ՀԱՄԱՍ-ի օբյեկտներին:

Ուկրաինա

• Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին օգոստոսի 31-ին այցելել է ԱՄՆ։ Այցի շրջանակներում ուկրաինական կողմի ձեռքբերումները ռազմական տեսանկյունից։

v Պենտագոնում ստորագրվել է Ուկրաինային 60 մլն դոլարի չափով ռազմական օգնության նոր փաթեթը, որը ներառում է Javelin հակատանկային հրթիռային համալիրների մատակարարումներ։

v ԱՄՆ-ն և Ուկրաինան պայմանավորվել են ստեղծել պաշտպանված շուրջօրյա կապի կապուղի զինված հակամարտության ռիսկերը նվազեցնելու համար։

Զելենսկին հայտարարել է, որ Բայդենն աջակցում է ՆԱՏՕ-ում Ուկրաինայի ընդգրկմանը, սակայն Բայդենը նշել է դրա համար մի շարք պայմանների կատարման անհրաժեշտությունը։

Ըստ Զելենսկու, Ուկրաինա պետք է այցելի ԱՄՆ պաշտպանության նախարարը։

• Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկու՝ Սպիտակ տուն կատարած այցից հետո հայտնի է դարձել, որ Կիևը կավելացնի աֆղանցիների թիվը, որոնց պատրաստվում է ընդունել իր երկրում՝ 3000-ից հասցնելով 5000-ի։
• Ուկրաինայի վերափոխման ծրագրի շրջանակներում իրականացվել է 277 մլրդ դոլարի 80 նախագիծ։ Զելենսկին ամերկյան այցի շրջանակներում ներկայացրել է վիճակագրական տվյալներ։

ՀԱՊԿ

• ՀԱՊԿ արագ արձագանքման ուժերի հրամանատարության հավաքներ են տեղի ունեցել Ղրղզստանում՝ Աֆղանստանում տիրող իրավիճակի ֆոնին:
• Սեպտեմբերի 9-ին Մինսկում տեղի կունենա ՀԱՊԿ Ռազմատնտեսական համագործակցության միջպետական հանձնաժողովի 21-րդ նիստը:
• ՀԱՊԿ-ի և ՇՀԿ-ի շուրջ 2 հազար զինծառայողներ կմասնակցեն «Արևմուտք-2021» ռուս-բելառուսական ռազմավարական զորավարժություններին: Նշվում է, որ «Արևմուտք-2021» զորավարժությունները կտևեն Սեպտեմբերի 10-ից 16-ը: Գործողությունները ծավալվելու են ՌԴ-ի 9 և Բելառուսի 5 զորավարժարաններում:

ՆԱՏՕ

• Ռուսաստանը պետք է ՆԱՏՕ-ին տվյալներ տրամադրի «Արևմուտք-2021» մասշտաբային զորավարժությունների մասին և հնարավորություն ստեղծի արևմտյան դիտորդների մասնակցության համար։ Այս մասին հայտարարել Է դաշինքի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգը։
• ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարը հայտարարել է, որ Եվրամիության բանակի ստեղծումը կարող է թուլացնել Տրանսատլանտյան դաշինքը և պառակտել Եվրոպան: Ստոլտենբերգը հայտարարել է, որ դեմ չէ Եվրոպայի պաշտպանության զարգացման գործում մեծ ներդրումներին, բայց վստահ է, որ դա չպետք է փոխարինի ՆԱՏՕ-ին, որպեսզի չկորի կապը Հյուսիսային Ամերիկայի հետ:
• ՆԱՏՕ-ն մտադիր է Արևելյան Եվրոպայում ուժեղացնել ստորաբաժանումներն այդ ուղղությամբ «ռուսական ագրեսիայի» զսպման պատրվակով։Թուրքիա