Հետաքրքիր նորություններ իրանա-ռուսական հարաբերությունների մասին
Օգոստոսի 24-ը Թեհրանի համար երկու կարևոր հայտարարությունների օր էր: Այդ օրը Իրանի պաշտպանության նախարարության համակարգողի տեղակալ, բրիգադի գեներալ Սաիդ Շաբանիյանը Մոսկվայում հանդիպեց Ռուսաստանի պաշտպանության փոխնախարար, գեներալ-գնդապետ Ալեքսանդր Ֆոմինի հետ: Եթե ուշադիր վերլուծենք իրանցի գեներալի հայտարարությունները, ապա կպարզենք, որ նրա խոսքերը ուղերձ են ամբողջ մոլորակին: «Մենք ուրախ ենք, որ երկու երկրների բարձրաստիճան ղեկավարների կամքի լույսի ներքո, Թեհրանի և Մոսկվայի հարաբերություններն ու համագործակցությունը գտնվում են իրենց ոսկե դարաշրջանում»,-ընդգծեց բրիգադի գեներալ Շաբանիյանը: Նա նաև անդրադարձավ ահաբեկչության դեմ պայքարին՝ նշելով, որ տարածաշրջանային և միջազգային համագործակցության ոլորտում Իրանն ու Ռուսաստանը հաջող փորձ ունեն ահաբեկչության և ծայրահեղականության դեմ պայքարում, ներառյալ «Իսլամական պետության» ( ԻՊ) խմբավորման ռեժիմը ոչնչացնելու համատեղ աշխատանքը Սիրիայում. «Բարեբախտաբար, այս հաջողված փորձը մերձեցրեց Իրանին և Ռուսաստանին՝ տարածաշրջանային խնդիրների և իրադարձությունների վերաբերյալ ընկալումներում և տեսակետներում»:
Հիշենք այս պահը. գեներալ Շաբանիյանը խոսում է և՛Սիրիայում և՛ այլ տարածաշրջաններում Իրանի և Ռուսաստանի համագործակցության, տարածաշրջանային այլ խնդիրների մասին:
Այս հայտարարությունները պետք է դիտարկվեն որպես նախազգուշացում աշխարհի բոլոր պետությունների համար, որ մոլորակի նշված պայթյունավտանգ շրջաններում Իրանը պատրաստել է որոշակի ռազմավարություն, որն արդեն առաջարկվել է Ռուսաստանին: Մասնավորապես, Հայաստանի բոլոր քաղաքական ուժերը պարտավոր են դա հաշվի առնել: Նա նաև շնորհակալություն հայտնեց Ռուսաստանի Դաշնությանը, որ Մոսկվան բարձրաձայնեց իր դիրքորոշումը և աջակցեց ՄԱԿ Անվտանգության խորհրդում Իրանի կողմից զենք գնելու և արտահանելու արգելքի վերացմանը: «Բարեբախտաբար, երկու երկրների պաշտպանական գերատեսչությունների համագործակցությունը վերջին տարիներին զարգանում է դրական ուղղությամբ, և մենք հավատում ենք, որ երկու երկրների պաշտպանության նախարարությունների և զինվորականների միջև հանդիպումների և խորհրդակցությունների թիվը կաճի», – ասաց գեներալ Շաբանիյանը: Նա հավելեց, որ դա էականորեն կազդի փոխվստահության ամրապնդման, ինչպես նաև փոխգործակցության և համագործակցության մակարդակի բարձրացմանը. «Թեհրան–Մոսկվա հարաբերությունները գտնվում են իրենց գագաթնակետին: Թեհրանն ու Մոսկվան աննախադեպ մտերմացել են տարածաշրջանի խնդիրների շուրջ»: Ինչպես տեսնում ենք, իրանցի գեներալն արդեն խոսում է ընդհանրապես իրանա-ռուսական հարաբերությունների մասին, և ոչ միայն ռազմական ոլորտում համագործակցության և ահաբեկչության դեմ պայքարի հարցերի մասին:
Առաջին հայացքից գեներալ Շաբանիյանի բոլոր հայտարարություններն ապացույց են այն մի բանի, որ Իրանի և Ռուսաստանի միջև տարաձայնություններ չկան: Բայց եկեք չշտապենք: Ախր նույն օրը՝ 2021 թվականի օգոստոսի 24-ին, ՄԱԿ-ում Իրանի մշտական ներկայացուցչության դեսպանն ու գործերի ժամանակավոր հավատարմատար Զահրա Էրշադին ՄԱԿ Անվտանգության խորհրդին ուղղված հայտարարության մեջ՝ «Իրավիճակը Մերձավոր Արևելքում (Սիրիա՝ քաղաքական և մարդասիրական)» թեմայով, շեշտեց. «Մենք հիշում ենք 2585 բանաձևը, որով Անվտանգության խորհուրդը կոչ էր անում բոլոր անդամ պետություններին գործնական քայլեր ձեռնարկել Սիրիայի ժողովրդի հրատապ կարիքները բավարարելու համար: Անվտանգության խորհուրդը պետք է ստիպի Իսրայելի ռեժիմին անհապաղ դադարեցնել իր ագրեսիան Սիրիայի ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության դեմ: Այս արկածախնդիր գործելակերպը միջազգային իրավունքի կոպիտ խախտումն է, որը սպառնում է տարածաշրջանային և միջազգային խաղաղությանը և անվտանգությանը: Մենք աջակցում ենք Սահմանադրական հանձնաժողովի աշխատանքներին, որը պետք է շարունակի իր կանոնակարգին համապատասխան և առանց օտարերկրյա միջամտության կամ սահմանված ժամկետների: Ձգտելով վերականգնել Սիրիայի միասնությունն ու տարածքային ամբողջականությունը, մենք կշարունակենք մեր ջանքերը՝ օգնելու Սիրիայի ժողովրդին և կառավարությանը հաղթահարել նրանց առջև ծառացած հսկայական մարտահրավերները: Սիրիայում հակամարտությունը դադարեցնելու համար, բարենպաստ պայմաններ ստեղծելու համար՝ բոլոր չհրավիրված օտար ուժերը պետք է լքեն այս երկիրը՝ առանց որևէ նախապայմանի կամ ձգձգման»:
Տիկին Էրշադին, չնշելով այս «բոլոր չհրավիրված օտար ուժերի» անունները, իրականում միաժամանակ վառ կերպով ցույց տվեց, թե որտեղ է Իրանի անհամաձայնությունը Ռուսաստանի հետ: Մեկ անգամ ևս հիշեցնում ենք. «Սիրիայում գտնվող բոլոր չհրավիրված օտար ուժերն են»՝ 1) Իսրայել, 2) Թուրքիա, 3) ԱՄՆ: Այս բոլոր պետությունների հետ մեկտեղ, Ռուսաստանը, իբր, «գործընկերություն» է անում նույն Սիրիայում, որի արդյունքում Իդլիբ սիրիական նահանգը իրականում ոչ միայն զավթված է թուրքերի կողմից, այլև իրականում արդեն միացված է Թուրքիային: Իսկ Սիրիայի հյուսիս-արևելքում` փաստորեն, ամերիկյան զորքերի օկուպացիոն գոտին է: Եվ այստեղ մենք ավելացնում ենք Իսրայելի կողմից հարավում գրաված Գոլանյան բարձունքները և օկուպացիայի համատեղ գոտին և հենակետը (այնտեղ են ահաբեկիչները և ԱՄՆ-ի, Անգլիայի, Իսրայելի և Հորդանանի հետախուզական ծառայությունները) Էթ-Թանֆ քաղաքում: Ի դեպ, այս «ահաբեկչական ինտերնացիոնալը» վերջին օրերին կտրուկ սրեց իրավիճակը Սիրիայի հարավում՝ Դերաա նահանգում: Ամփոփելով Երշադիի և գեներալ Շաբանիյանի հայտարարությունները՝ կարելի է ենթադրել, որ Իրանի պաշտպանության նախարարության համակարգողի տեղակալը Մոսկվայում կայացած բանակցություններում ոչ միայն փառաբանել է «աննախադեպ մերձեցումը տարածաշրջանի խնդիրների շուրջ»: Մենք վստահ ենք, որ նա գեներալ-գնդապետ Ֆոմինին հայտնեց այն պնդումները և դիտողությունները, որոնք Իրանը կուտակել է՝ կապված Սիրիայում Ռուսաստանի դերի և Սիրիայի հարցում Թուրքիայի, Իսրայելի և ԱՄՆ-ի նկատմամբ Մոսկվայի «հանդուրժողականության» հետ: Մինչև տարեվերջ մենք շատ ավելի շատ կլսենք այն մասին, թե կոնկրետ ինչն Իրանին ձեռնտու չէ տվյալ տարածաշրջանի վերաբերյալ Ռուսաստանի դիրքորոշման մեջ: Ի վերջո, Մոսկվան, օրինակ, ոչ մի կոնկրետ բան չի անում, որպեսզի թուրքական զորքերն արդեն սկսեն լքել Սիրիայի Իդլիբ նահանգի տարածքը, իսկ թուրքերն Իդլիբում այլևս ձեռնտու չեն Իրանին, բացի այդ՝ այս նահանգի երեք շիական քաղաքների ճակատագիրը «մոռացվել» է…
Սերգեյ Շաքարյանց
