Թուրքիան լկտիաբար թալանում է դամբարանները Հյուսիսային Սիրիայում
Բոլորս էլ քաջատեղյակ ենք, թե ինչ հանցանքներ են գործում թուրք և կովկասյան թաթար օկուպանտները Արցախի օկուպացված հատվածում։ Համացանցում կան շատ տեսանյութեր այն մասին, թե ինչով են «լրջորեն զբաղված» օկուպանտները… Հայերի գերեզմանների ու հուշարձանների պղծում, նույնիսկ 1941-45 թվականների Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակիցների հուշարձանների (Շուշին և Ավետարանոց գյուղը), անգամ ԽՍՀՄ երկակի Հերոս Նելսոն Ստեփանյանի: Կրակոցներ գերեզմանների և խաչքարերի վրա, գերեզմանաքարերի ոչնչացում, բազմաթիվ հանցագործություններ Արցախում հայկական և, ընդհանրապես, քրիստոնեական եկեղեցիների դեմ։ Ահա կարճ ցուցակ, միայն Շուշիում և այս քաղաքի մատույցներում քանդվել են, 1) Սուրբ Մարիամ Ագուլեցոց հայկական եկեղեցին, 2) Մեղրեցոց հայկական եկեղեցին, 3) Կուսանաց հայկական վանքը, 4) Սուրբ Հովհաննես Մկրտչի հայկական եկեղեցին 2021-ին կիսաքանդ է, և այժմ ներկայացվում է որպես ռուսական եկեղեցի, 5) Ղարաբաղցոց հայկական եկեղեցին, 6) Քրիստոս Ամենափրկիչ հայկական տաճարը (Ղազանչեցոց)՝ նախ երկու անգամ ռմբակոծվել է անօդաչուներով, ապա քանդվել են հրեշտակների քանդակները, հայերենի բոլոր խորաքանդակները, խաչերն ու գմբեթները, իսկ այժմ այս տաճարը ներկայացվում է որպես «ալբանական» կամ ռուսական (թուրքերը դեռ չեն կողմնորոշվել): Գմբեթը, ամեն դեպքում, գրեթե ավերված է՝ դատելով լուսանկարներից և տեսանյութերից, 7) Սբ Գեորգի Հաղթաբերի ռուսական ուղղափառ եկեղեցին՝ քանդված է:
Ամբողջ Հայաստանը տեսել է, որ վերջերս Շուշի են «բերվել» ավելի քան 40 երկրների դիվանագետների և նույնիսկ Բաքվից ժամանած քրիստոնյա քահանաների, և մեր Կանաչ ժամ եկեղեցին ներկայացվում էր որպես «ռուսական ուղղափառ եկեղեցի»: Ի դեպ, դա պատահական չէ. թուրքերը երազում են «կրքերի հրդեհ» և փոխադարձ անվստահություն հրահրել հայ և ռուս հավատացյալների միջև: Սա է, որ պետք է տագնապալի լինի, և սա է այն հիմքը, որով Հայ Սուրբ Առաքելական Ուղղափառ եկեղեցին սկսի «աշխատել» բոլոր ուղղություններով: Հակառակ դեպքում, տեսնում եք, Գարեգին Բ կաթողիկոսը գնացել է Արցախ և «մոռացել է» այցելել (գոնե վիճակը տեսնելու համար…) Դադիվանքը… Պատահակա՞ն է: Ես՝ այս նյութի հեղինակը, չեմ հավատում պատահականությունների…
Ալիևի ռեժիմը գերազանց «ուսուցիչներ» ունի այնպիսի առարկայից, ինչպիսին է «հայկական մշակութային ժառանգության ոչնչացումը»: Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո, և այդ պատերազմի ընթացքում թուրքերը և քրդերը, ովքեր «ծառայում էին» թուրքերին, առատորեն և հատուկ դաժանությամբ ոչնչացնում էին հայկական գերեզմանները, հուշարձանները և մշակութային ժառանգության վայրերը: XXI դարում թուրքերը մնացին թուրքեր, ֆաշիստներ, կործանիչներ, քանդողներ: Իսկ Արցախում հայկական մշակութային ժառանգության ոչնչացված օբյեկտների ցուցակն ուղղակի ապացույց է, որ թուրքերը ոչ մի ուղղությամբ չեն փոխվել, նրանք նույն մարդասպաններն են, բռնաբարողները, ոչնչացնողները, ավազակները: Թուրքերն իրենց պահում են գազանների պես` ամենուր, ոչ միայն Արևմտյան Հայաստանում կամ Արցախում: Հուլիսի 15-ին, սիրիական SANA գործակալությունը պաշտոնապես հայտարարել է, որ Թուրքիան և իր կողմից վերահսկվող «սիրիական ընդդիմությունը» (իսկ դա հիմնականում նույնպես թուրքեր են, այսպես կոչված, թուրքոմաններ…) շարունակում են անօրինական հնագիտական պեղումները Հասեկե նահանգի հյուսիսում գտնվող Ռաս ալ-Այն քաղաքում, որը ժամանակին հիմնականում քրդերով բնակեցված քաղաք էր: Քրդերն այս քաղաքն անվանում են Սերեկանիե, իսկ 2014-15 թթ. այստեղ մարտեր էին ընթանում, ցեղասպանություն էր տեղի ունենում՝ արդեն քրդերի ցեղասպանություն: Ճակատագրի հեգնանք, անկախ նրանից, թե ով կամ ինչ կարող է ասել. 100 տարի անց այն բանից հետո, երբ քրդերը «օգնել են» թուրքերին Ցեղասպանության ենթարկել հայերին Արևմտյան Հայաստանում և Միջագետքում, թուրքերը սկսել են ցեղասպանության ենթարկել քրդերին…
Սակայն քրդերի ցեղասպանությունը չէ իմ թեման, ի վերջո յուրաքանչյուրը ստանում է իր մեղքի և հիմարության համապատասխան: Ստանում է՝ Աստծո կողմից… SANA գործակալության տվյալներով՝ թուրքերը և «սիրիական ընդդիմությունը» վերջին ժամերին վերսկսել են անօրինական հնագիտական պեղումները: Ավելին, պեղումներն իրականացվել են «Թալ ալ-Ջիհաշ» հնագիտական գոտում և հարակից գերեզմաններում և դամբարաններում թուրքական հատուկ ծառայությունների վերահսկողության ներքո: Կողոպտիչները անմիջապես սկսել են հավաքել և տեղափոխել հնագիտական և խեցեգործական գտածոները Թուրքիա՝ ըստ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանի միջնորդների և առևտրականների հետ համաձայնության՝ համաշխարհային շուկայում հետագա իրացման նպատակով: Ինչպես նշում է գործակալությունը, Թուրքիայի իշխանությունները և նրանց խամաճիկները Սիրիայի դեմ իրենց ագրեսիայի հենց սկզբից զբաղվում էին ապօրինի հնագիտական պեղումներով և արտեֆակտների գողությամբ, որում նրանց օգնում են տարբեր ազգությունների վարձկաններ, մասնավորապես թուրքեր, ամերիկացիներ ու ֆրանսիացիներ: Այս գործողությունները Սիրիան դիտարկում է որպես սիրիացիների, սիրիական պատմության և քաղաքակրթության դեմ ուղղված հերթական հանցագործություն:
Ինչպես Արևմտյան Հայաստանի և Արցախի դեպքում, թուրքերի հիմնական նպատակն է ոչնչացնել հնագույն ապացույցները, որ այս կամ այն երկիրը, հողը թուրքական չէ: Մեր դեպքերում՝ հայկական և սիրիական: Իսկ այստեղ հիմա ամեն տեսակ ամերիկացիներ, ռուսներ և ֆրանսիացիներ մեզ «համոզում են», որ մենք պետք է «թուրքերի հետ միասին» ապրենք… Արևմուտքն ու Ռուսաստանը, ինչ-որ տեղ, ինչ-որ չափով, այժմ միտումնավոր լռում են թուրքերի և կովկասյան թաթարների Արցախում կատարվող հանցանքների մասին: Գուցե գոնե ուշադրություն դարձնեն Սիրիայի օգնության կանչերին. եթե ոչ Արևմուտքը, ապա գոնե Մոսկվա՞ն:
Սերգեյ Շաքարյանց
