ԱՄՆ-ը տեղյա՞կ էր ազերիա-թուրքական ագրեսիայից
Նկատենք` հայաստանյան իշխանությունների հետ ցայս հանդիպում չունեցած ԱՄՆ-ը մեկ էլ ու` Միացյալ Նահանգներ է հրավիրում ՀՀ ԱԳՆ նախարար Զոհրաբ Մնացականյանին: Ընդորում` Պոմպեոի կողմից Սերբիայի ուԿոսովոյի միջև խաղաղության նորոգման, Իսրայելում դեսպանատուն բացելու հանդիպում-հեռանկարից հետո, ինչն էլ առանձնապես Ռուսաստանի սրտով չէր`ի դեմս Զախարովայի հայտնի` Վուչիչի աթոռին նստելու պոզայի մասին հայտարարության, սակայն պաշտոնական Մոսկվան խիստ նրբագեղ փորձեց հարթել այդ միջադեպը:
Հիշենք, Մնացականյանն ԱՄՆ հրավիրվեց այն ժամանակ, երբ Ղարաբաղյան այս ահարկու մսաղաց-պատերազմը դեռ չէր սկսվել, մենք էլ հարկ էինք համարել կարծիք հայտնել, որ չի բացառվում` ԱՄՆ-ը, մասնավորապես Պոմպեոն, նույնական սցենար իրականացնի Հայաստանի Ադրբեջանի միջև` վասն խաղաղության, չնայած` այդ օրերին խոսք չկար Ադրբեջանի նորանշանակ ԱԳ նախարար Ջ. Բայրամովի` ԱՄՆ այցի մասին:
Ինչո՞ւ ենք այս ամենը հիշում. արձանագրելու, որ ըստ ամենայնի, «ամենահաս» ԱՄՆ-ը որոշակիորեն տեղյակ էր Ադրբեջանի (այն է` Թուրքիայի)` մի քանի օր հետո սպասվելիք ղարաբաղյան ռազմական գործողությունների, ագրեսիայի մասին, և իր ընտրությունների նախաշեմին փորձում էր վերաձևավորվող աշխարհում ու տարածաշրջանում սեփական լոտերի սխեման կառուցել, Թրամփի փեսա Քուշների` Մերձավոր Արևելք, վերջնակետում` Իրան, «ծրագիրը» կյանքի կոչել` վասն Թրամփի: Այլապես ինչու էին, մեկ էլ ու` Մնացականյանին էս գլխից հրավիրում ԱՄՆ:
Իսկ որ այս մեծ խաղում ԱՄՆ հետաքրքրությունների (նաև համակրանքների) ծիրում ազերիա-թուրքական տանդեմն է, ինքնին հասկանալի է, թե գեոքաղաքական, թե պրո-ՆԱՏՕ-ական, և առաջին հերթին` ռուսական խաղի տեսանկյունից. ՆԱՏՕ-ական Թուրքիան ղարաբաղյան ագրեսիայով մտավ տարածաշրջան, ու տարածաշրջանի երկրները հիմա պետք է հասկանան` ինչպես դուրս հանեն նրան, նրանց թվում`ոչ միայն մենք, այլև` Իրանն ու Ռուսաստանը:
Մեկ նրբություն ևս. ղարաբաղյան վերջին զարգացումները մեկ ընդհանրություն էլ ունեն Կոսովո-Սերբիա «տանդեմի» պատմության հետ: Հիշենք` այդ կոնֆլիկտը «լուծելու» համար 1995-ի օգոստոսին ՆԱՏՕ-ն ռմբակոծեց բոսնիական սերբերի դիրքերը. արդեն նոյեմբերին բոսնիական սերբերը ստիպված էին նստել բանակցային սեղանի շուրջ` Օհայո նահանգի Դեյթոն քաղաքում, իսկ արդեն նոյեմբերի 21-ին կնքվեց պարտադրված պայմանագիր:
Կարծես այս սցենարով են կրկին աշխարհի «մեծերը» փորձում առաջ շարժվել. ի՞նչ կստացվի, կերևա: Մինչ «երևալը» մի քանի դիտարկում ևս.
ա/. Ռուսաստանը խիստ ակտիվ է այս խաղում. Ռուսիան ևս սպասում է հասկանալու` կկայանա՞ ամերիկյան հրադադարը: Այնուհանդերձ, մինչև ԱՄՆ մեկնելը, հակամարտող, խաղաղության «գնացող» կողմերը` Մնացականյանը և ազիկ Բայրամովը անցան Ռուսիայի` Լավրովի դռնով:
բ/. Հետաքրքիր զուգադիպությամբ, Լավրովի` նախարարների հետ հանդիպումից հետո Նիկոլ Փաշինյանի կողմից հնչեց բավականին «հետաքրքիր» հայտարարություն` Ղարաբաղյան խնդիրը դիվանագիտական լուծում չունի այս պահին (պատճառները նշվեցին). կռվելու ենք` մինչև վերջին շունչը:
Գերտերություններից որ կողմին էր հատկապես ուղղված բավականին հետաքրքիր կոդեր պարունակող հայտարարությունը, չբարձրաձայնենք:
գ/. Իր հերթին Թուրքիան հարկ համարեց վաղը սպասվող ամերիկյան «բանակցություններից», հրադադարի «պայմանավորվածությունից» ժամեր «առաջ» պրեսինգ կիրառել` ասելով, եթե Ադրբեջանը դիմի Թուրքիային օգնության խնդրանքով, ինքը զորք կուղարկի:
դ/. Միակ սփոփիչն այս ամենում այն է, որ իր բնից վերջապես դուրս է եկել ՀՀ նախագահ, իրականում միջազգային խաղացողների հետ` հավասար նիստ ու կացի տիրապետող, անգլիական թագավորական ընտանիքի բարեկամ Արմեն Սարգսյանը, և հանդիպում է ԵՄ առաջնորդներին, ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգի հետ, որոնց պատմել է հայոց դարդը… Էրդողանի մարդակեր, ցեղասպան ասքը:
Եվ?…
Կարմեն Դավթյան