Իրանն իր հյուսիսային սահմաններում ոչնչացնելու է Մերձավոր Արևելքից եկած ահաբեկիչներին
Կրկին անգամ ցանկանում ենք ուշադրություն հրավիրել Իրանի դերի վրա, բայց այս անգամ` կոնկրետ Անդրկովկասում: Պատերազմ է ընթանում, և պատերազմի յուրաքանչյուր դրվագի վերլուծությունը ապագայի խնդիր է: Իսկ հիմա կարևոր է հասկանալ, թե ինչու (2016 թ. Ապրիլին ևս) ռազմական գործողությունների ընթացքում այդ «կովկասյան թաթարները» պարտադիր «սխալմամբ» ինչ-որ բան անում են Իրանի տարածքի անվտանգության դեմ: Ի դեպ, հայկական կողմն արդեն Իրանի իշխանություններին տեղեկացրել է այն մասին, թե ինչ է հայտնի Երևանին՝ շարունակվող պատերազմի և Թուրքիայի մասնակցության հետ կապված, մասնավորապես՝ Անկարայի դերի և Սիրիայից ահաբեկիչներին Նախիջևան, «Բաքվի հանրապետություն» և Արաքս գետի հոսքից հյուսիս ընկած ամբողջ տարածքը տեղափոխելու՝ թուրքերի քայլերի մասին։
Արդեն այն ժամանակ, երբ «կովկասյան թաթարները» երկու անգամ «սխալմամբ» հրետակոծել էին Իրանը, Թեհրանից սուր արձագանք եղավ: Իսկ սեպտեմբերի 28-ին Իրանի սահմանապահ զորքերի հրամանատարի տեղակալ (ԻՀՊԿ կազմում) բրիգադի գեներալ Քասեմ Ռեզային նախազգուշացրել է Հայաստանին ու Ադրբեջանին այն բանի համար, որ «ավելի լավ վերահսկեն» իրենց ռազմական գործողությունները Իրանի հետ սահմանային գոտում. «…Երկու ականանետային արկ սխալմամբ հարվածել է մեր սահմաններին հարակից տարածքներին, և մենք նրանց տեղեկացրել ենք այդ մասին: Հուսով ենք, որ հանգստությունը կվերականգնվի»: Նա նույնիսկ կոչ է արել վերադառնալ խաղաղ բանակցություններին. «Իհարկե, մենք հետևում ենք նրանց փոխհրաձգությանը, և այդ բախումները ոչ մեկին ձեռնտու չեն, քանի որ մյուսները կարող են չարաշահել իրավիճակը»: Բայց, ինչպես տեսնում ենք, ի տարբերություն մյուսների, ովքեր հրադադար էին պահանջում, իրանցի գեներալը նշում է նաև որոշ «ուրիշների» մասին, ովքեր «կարող են չարաշահել իրավիճակը»: Ռեզային հստակ նկատի ուներ ոչ տարածաշրջանային երկրները՝ Թուրքիան, ինչպես նաև ԱՄՆ-ը և Իսրայելը:
Հետագա իրադարձությունները ցույց են տվել, որ «Բաքվի հանրապետությունը» որոշել է անտեսել գեներալ Ռեզայի խորհուրդը: Եվ արդեն, երբ իսրայելական արտադրության ԱԹՍ-ը լկտիաբար (իհարկե՝ «սխալմամբ») խախտել է Իրանի օդային սահմանները, իրանական կողմը կրակ է բացել. մենք տեղյակ ենք միայն այն մասին, որ Իրանի ՀՕՊ խոցել է այդ ԱԹՍ-ը… Բայց կրակել էին նաև հարակից կողմի վրա. հավանաբար իրանցիները գիտեին, թե որտեղից էր օդ բարձրացել այս ԱԹՍ-ը, և հարվածում էին այս «օդանավակայանի» ուղղությամբ: Դա կրկին անգամ ուշքի չի բերել «կովկասյան թաթարներին»: Իրանական լրատվամիջոցները հայտնում են, որ հոկտեմբերի 1-ին պատերազմական գոտուց հերթական անգամ «պատահաբար» կրակ են բացել Իրանի մի շարք սահմանային շրջանների ուղղությամբ: Տեղեկատվության համաձայն, երեք արկ է ընկել Արևելյան Ադրբեջան նահանգի Խոդա-Օֆարին շրջանի Փարվիզխանլու գյուղի տարածքում: Միջադեպի արդյունքում երեխա է վիրավորվել, վնասվել է 6 տուն: Կան նաև տեղեկություններ որ Իրանը արդեն խոցել էր երկրորդ ԱԹՍ-ը:
Արդարության համար պետք է ասել, որ նման դեպքեր լինում են ոչ միայն «կովկասյան թաթարների» կողմից: Հոկտեմբերի 1-ի ցերեկը տարածվել է Արցախ-ԼՂՀ ՊԲ հայտարարությունը, որում ընդունվում էր, որ Վարազաթումբի շրջանում (թուրքերը այդ տեղն անվանում են «Լելե Թեփե») ԼՂՀ ՊԲ ստորաբաժանումները խոցել են Ադրբեջանի ԶՈւ ուղղաթիռ, որն ընկել է Իրանի տարածքում: Ռազմական գերատեսչությունը նշել է, որ Իրանի տարածքի մոտ հակառակորդի մարտական մեքենայի խոցումը «կանխամտածված չէ, քանի որ ռազմական գործողությունները ընթանում են… Իսլամական Հանրապետության սահմանին շատ մոտ»: Սակայն, ինչպես մեզ թվում է, Իրանն ինքն ամեն ինչ պարզ տեսնում է, և իզուր չէ սեպտեմբերի 28-ին գեներալ Ռեզային նախազգուշացրել, որ իրանական կողմը «հետևում է փոխհրաձգությանը» Իրանի տարածքին սահմանակից գոտում: Այսպիսով, ԼՂՀ ՊԲ խոստովանությունը իրանացիները ընդունել են դրական կերպով, ըմբռնումով: Եվ միևնույն ժամանակ, ինչո՞ւ պետք է անհանգստանանք: «Կովկասյան թաթարների» պաշտպանության նախարարությունը նույն օրը՝ հոկտեմբերի 1-ին, հերքել է բոլոր այն պնդումները, որ նրանք կորցրել են գոնե մեկ միավոր մարտական ավիացիա. պնդում են, որ բոլոր ինքնաթիռներն ու ուղղաթիռները «շարքում են»: Կարող եք ստել, մինչ ուշաթափվեք, թշնամիներ. աշխարհը չի՞ հավատա հայկական կողմին: Ոչինչ. ոչ ոք չի համարձակվի չհավատալ Իրանին…
Բազմաթիվ լրատվամիջոցներ արդեն նշում են, որ տեղեկություններ են ստացվում Իրանի՝ ինչպես զինված ուժերի, այնպես էլ Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի (ԻՀՊԿ) կողմից Արցախի Հանրապետության հարակից շրջաններում լրացուցիչ ուժեր տեղակայելու մասին: Չնայած փորձագետներ Կարինե Գևորգյանը (Մոսկվա), Վարդան Ոսկանյանը (Երևան) և այլք այս մասին հայտնել են դեռ սեպտեմբերի 30-ին: Գ. Գևորգյանի վկայությունները հատկապես արժեքավոր են, քանի որ նա հղում է կատարել Ռուսաստանի ռազմական շրջանակներում եղած աղբյուրին:
Իրանի կողմից ամենակարևոր «իրավիճակի գնահատումը» հետևել է քիչ ավելի ուշ, չնայած նույնպես հոկտեմբերի 1-ին: Իրանի ԱԳՆ խոսնակ Սաիդ Խատիբզոդան հայտարարել է, որ Իսլամական Հանրապետությունը ոչ մի կերպ թույլ չի տա, որ ահաբեկչական խմբավորումները երկրի հյուսիսային սահմաններին հարակից տարածքները վերածեն Իրանի ազգային անվտանգության սպառնալիքի: Խատիբզոդան նաև ասել է, որ բախումների տեղափոխումը Կովկաս կբերի տարածաշրջանի «շատ ավելի մեծ աղետի, քան ղարաբաղյան հակամարտությունը»: Այսպիսով, Իրանը, հետևելով Ռուսաստանին և Ֆրանսիային, փաստացի ասում է, որ Թեհրանի իշխանությունները նույնպես ապացույցներ ունեն, որ Թուրքիան Մերձավոր Արևելքից Անդրկովկաս է տեղափոխել ահաբեկիչներին: Եվ մինչ օրս սա է գլխավորը, ոչ թե Պուտինի կամ Ռուսաստանի անվտանգության խորհրդի հայտարարությունները, Մակրոնի նախազգուշացումները և Հայաստանին ու Արցախին սատարելու նրա խոսքերը: Տարածաշրջանն այժմ գրեթե 100% -ով գիտի, թե մի երկրի զորքերը (անհապաղ անհրաժեշտության դեպքում) կսկսեն ոչնչացնել թուրք ահաբեկիչներին «կովկասյան թաթարների» բանակի շարքերում: Այնուամենայնիվ, դա կարող են լինել նաև իրանա-ռուսական համատեղ պատժիչ գործողություններ…
Սերգեյ Շաքարյանց
