Ապստամբություն Սիրիայում` ընդդեմ ամերիկամետ խամաճիկների
Տառապյալ Սիրիայում տեղի է ունեցել այն, ինչ մենք կանխատեսել էինք դեռ 2019-ի վերջին` ապստամբություն, այսպես կոչված, «Սիրիական ժողովրդավարական ուժերի» (SDF) ամերիկամետ խամաճիկների դեմ: Սիրիայի արևելքում Ալ-Բաղարա բեդուինների ցեղը մերժել է Միացյալ Նահանգների գլխավորած կոալիցիայի պահանջը` փոխանցել այն զենքերը, որոնք ցեղի մարտիկները բռնագրավել էին ԱՄՆ-ի զինվորականների կողմից սատարվող SDF-ի ստորաբաժանումներից օգոստոսի 16-ին Դեյր էզ-Զոր նահանգի գյուղատարածքում: Ինչպես հայտնի է, ամերիկամետ այս կառույցում գլխավոր դերը կատարում են Քրդական ժողովրդական ինքնապաշտպանական ստորաբաժանումները (YPG): Լիբանանի «Al-Masdar News» գործակալությունը օգոստոսի 17-ին հայտնել է, որ Ալ-Բաղարա ցեղի և քրդերի միջև դաժան բախումները ավարտվել են SDF ստորաբաժանումների դուրսմղումով: Իսկ օգոստոսի 16-ին, հարևան Ջադիդ Ագեդատի և Ջադիդ Բու-Հայերի հարևան գյուղերում արաբները նույնպես դուրս են հանել SDF-ի քրդերին իրենց դիրքերի մեծ մասից: Ալ-Ագեդատ ցեղից հարյուրից ավելի զինված մարդիկ օգնության են հասել Ալ-Բաղարա ցեղին:
Զինված բախումից հետո ԱՄՆ զինված ուժերը պահանջել են հանդիպում բեդուինների հետ, և Ալ-Բաղարա ցեղի ներկայացուցիչները հանդիպել են ԱՄՆ զինվորականների հետ՝ Ալ-Օմարի նավթային դաշտի տարածքում: Ամերիկացիները պահանջել են հանձնել բեդուինների կողմից քրդերից բռնագրավված զենքը: Սակայն արաբներն ու բեդուինները հրաժարվել են զենքի վերադարձի ամերիկյան պահանջը բավարարելուց: Ավելին, ցեղի առաջնորդներն առաջ են քաշել իրենց պայմանը, որ SDF-ի բոլոր ստորաբաժանումները պետք է լքեն արաբներով և բեդուիններով բնակեցված տարածքները Դեյր էզ-Զորի նահանգում: Հիշեցնենք, որ այս նահանգը բնակեցված է ոչ միայն քրդերով, արաբներով և բեդուիններով, այլև հայերով: Անգամ Ալ-Բաղարա ցեղի ապստամբությունից առաջ՝ հուլիսի 23-ին, ՄԱԿ Անվտանգության խորհրդի նիստում, Ռուսաստանի մշտական ներկայացուցիչ Վասիլի Նեբենզյան պահանջել էր, որ Վաշինգտոնը անհապաղ դադարեցնի Սիրիայի հյուսիսարևելյան նավթային օբյեկտների գրավումը. «Մենք կրկին Միացյալ Նահանգներին կոչ ենք անում անհապաղ դադարեցնել Սիրիայի Արաբական հանրապետության գրավումը և դրա բնական պաշարները վերադարձնել մի կառավարությանը, որը կարող է պաշտպանել շրջակա միջավայրը»։ Ռուս դիվանագետը ուշադրություն է հրավիրել նաև արևմտյան ԶԼՄ-ներում տարածված հաղորդագրություններին, թե «ԱՄՆ-ի նավթի արդյունահանման բարբարոսական մեթոդները կարող են հանգեցնել բնապահպանական աղետի Սիրիայի հյուսիս-արևելքում և Իրաքում». «Սիրիան ամսական կորցնում է մինչև 40 միլիոն դոլար՝ իր նավթահորերի մուտքի բացակայության պատճառով: Դրանք Սիրիայի կառավարությանը վերադարձնելը ամենալավ օգնությունը կլիներ Միացյալ Նահանգներից, քան Բրյուսելում կայացած համաժողովում հայտարարված դոնորային ներդրումը»: Բայց Մոսկվայի պահանջը կատարելու փոխարեն, որին անվերապահորեն սատարել են Սիրիայի կառավարությունը, Իրանը, Չինաստանը և ՄԱԿ-ի մի շարք այլ անդամ երկրներ, Միացյալ Նահանգները սկսել է Սիրիայում ստեղծել հատուկ ստորաբաժանում՝ Եփրատ գետի արևելքում գտնվող տարածքներում նավթային դաշտերը պաշտպանելու համար: Ըստ տեղական աղբյուրների տվյալների, հատուկ ուժերի կազմի մեջ ներգրավվել են ոչ միայն քրդերը, այլև SDF-ի մարտիկների էթնիկ արաբները: «Հատուկ ուժերի» խնդիրն է՝ հակազդել Դեյր էզ-Զորի նահանգում տեղակայված իրանամետ մարտիկների հավանական հարձակումներին, որոնք աջակցում են նախագահ Բաշար ալ-Ասադի կառավարական ուժերին: Բայց Ալ-Բաղարա ցեղի ապստամբությունը ցույց է տալիս, որ Սիրիայի ներսում դավաճանների վրա ԱՄՆ-ի հույսերը նվազում են յուրաքանչյուր անցնող ամսվա հետ:
Առայժմ, սակայն, Վաշինգտոնը շարունակում է դիմադրել: Օգոստոսի 17-ին սիրիական պետական SANA գործակալության հաղորդմամբ, ամերիկյան ինքնաթիռները գրոհել են հարևան Էլ Քամիշլի քաղաքից հարավ Սիրիայի հյուսիսարևելքում գտնվող Հասեկե նահանգի կառավարական անցակետերը: Արդյունքում զոհվել է մեկ և վիրավորվել սիրիական բանակի երկու զինծառայող: Associated Press գործակալության փոխանցմամբ՝ օդային ռմբակոծությունն իրականացվել է ԱՄՆ ռազմաօդային ուժերի ուղղաթիռի օգտագործմամբ: Այս տարածաշրջանում վերջին շաբաթների ընթացքում լարվածության աճ է նկատվում Բաշար լա-Ասադի կառավարական բանակի և ԱՄՆ զինված ուժերի միջև, նշում է AP-ն: Որպես ձևական առիթ ԱՄՆ-ն օգտագործել է այն փաստը, որ սիրիական բանակը խոչընդոտել է Էլ Քամիշլիի տարածքում ամերիկյան շարասյան անցմանը: Բայց մենք վստահ ենք, որ Միացյալ Նահանգները «վրեժ են լուծել» հենց Ալ-Բաղարա ցեղի ապստամբության համար: Բանն այն է, որ սիրիական բանակն առաջին անգամ չէ, որ արգելափակում է ամերիկացիներին և նրանց «քայլելու» հնարավորություն չի տալիս: Դեռ մայիսի 27-ին սիրիական բանակի մի ստորաբաժանում թույլ չի տվել, որ ամերիկյան ռազմական ջոկատն անցնի Հասեկե նահանգի Ալ-Դարդարա գյուղ: Ըստ տեղական աղբյուրների՝ այն ժամանակ ամերիկյան զորքերի գլխավորությամբ շարասյունը, որը բաղկացած էր մի քանի զրահապատ մեքենաներից, մոտեցել է կառավարական ուժերի դիրքերին Ալ-Դարդարայի սահմաններից դուրս: Հասնելով նրանց, ԱՄՆ զինված ուժերը ստիպված եղան շրջվել այն բանից հետո, երբ սիրիական զորքերը «կտրուկ» հրաժարվել էին պահանջը կատարելուց: Նշվում էր, որ շարասյունը բաղկացած էր ԱՄՆ զինված ուժերից և SDF քուրդ մարտիկներից, որոնց աջակցում են ԱՄՆ զորքերը: Մենք սպասում ենք իրադարձությունների զարգացմանը…
Սերգեյ Շաքարյանց
