Նոր հակամարտություն ՆԱՏՕ-ի ներսում. այս անգամ Թուրքիայի և Գերմանիայի միջև
Մենք արդեն բազմիցս գրել ենք, որ ՆԱՏՕ-ի շրջանակներում հարաբերությունները այս դաշինքի անդամ երկրների միջև սրվում են: Եվ ահա ևս մեկ նախադեպ՝ այս անգամ Թուրքիայի և Գերմանիայի միջև: Ինչպես հայտնում է թուրքական «Anadolu» լրատվական գործակալությունը հուլիսի 16-ին, թուրքական դատարանը գերմանական «Die Welt» թերթի լրագրող Դենիզ Յուջելին դատապարտել է 2 տարի 9 ամիս ժամկետով ազատազրկման: Գործակալության տվյալներով՝ դատավորը Յուջելին մեղավոր է ճանաչել «ահաբեկչության քարոզչության» համար: Դատավճիռը կայացվել է լրագրողի բացակայության պայմաններում, քանի որ նա ներկայումս բնակվում է Գերմանիայում: Մինչդեռ, գերմանացի լրագրողի (ծագումով քուրդ) ամբողջ մեղքն այն էր, որ նա ճշմարտացի էր Թուրքիայում քրդերի մարդու իրավունքների իրավիճակի մասին զեկուցելու մեջ: Անցյալում Անկարայի և Բեռլինի միջև հարաբերություններն արդեն իսկ ծանր ժամանակաշրջան են ապրել՝ Թուրքիայում գերմանացի քաղաքացիների կալանքի պատճառով: Առավել տխրահռչակ դեպքերից էր «Die Welt» թերթի թղթակից Դենիզ Յուջելի ձերբակալությունը, որը Թուրքիայի իշխանությունների կողմից ազատ էր արձակվել 2018-ի փետրվարին: Ավելի ուշ նա Ստամբուլի դատարանում դատական հայց ներկայացրեց՝ պահանջելով Թուրքիայի իշխանություններին փոխհատուցել նրան այն բանի համար, ինչը նա համարում էր ապօրինի բանտարկություն:
Ըստ երևույթին, Գերմանիան ակնկալում էր, որ թուրքական դատարանը խտրական որոշում կկայացնի: Այս եզրակացությունը մենք անում ենք այն բանի հիման վրա, որ արդեն հուլիսի 17-ին գերմանական ARD հասարակական-իրավական հեռուստաալիքը Report Mainz ծրագրում զեկուցել է Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության (ԳԴՀ) կառավարությանը, որ գերմանական MAD Ռազմական հակահետախուզության ծառայությունը հետաքննություն է իրականացնում Բունդեսվերում չորս աջակողմյան ծայրահեղական թուրքերի հանդեպ: Սա Գերմանիայի կառավարության պատասխանն էր ԳԴՀ կառավարության Բունդեսթագում Ձախակողմյան կուսակցության խմբակցության հարցման վերաբերյալ: Դրանք համարվում են թուրքական ծայրահեղ աջ խմբավորման՝ «Գորշ գայլերի» (Բոզ Քուրթ) անդամներ: Դեպքերից մեկում խոսք է գնում Սահմանադրության խախտման մասին, մյուս երեքում կասկածյալների հաշվով կարողացել են բացահայտել ծայրահեղական դրդապատճառներ: ԳԴՀ-ի իշխանություններն իրենց պատասխանով նշել են նաև Գերմանիայում «Գորշ գայլերի» ենթադրյալ կապը Թուրքիայի ազգային հետախուզական կազմակերպության (MIT) հետ: Մասնավորապես, խմբի անդամները Գերմանիայում հանդիպեցին բարձրաստիճան թուրք պաշտոնյաների հետ, որը կարող է օգտագործվել հատուկ ծառայությունների շահերից ելնելով: Համացանցում հրապարակված լուսանկարներում նշվում է խմբի անդամների մասնակցությունը կրակային նախապատրաստության դասընթացներին: Նրանք նաև օգտվել են «առևտրային առաջարկից`անվտանգության դասընթացների համար, որոնք նման են ռազմական կիրառական սպորտին»,- ասվում է Գերմանիայի կառավարության պատասխանում:
«Գորշ գայլեր»-ի նման ասոցիացիաները «մեծ սպառնալիք» են, ասել է Բունդեսթագում «Ձախակողմյան կուսակցության» խմբակցության խոսնակ Ուլլա Յելպկեն: Խոսքը «Թուրքիայի հատուկ ծառայությունների երկարատև արտանետման վրա բանդիտական ծայրահեղ աջ խմբավորումների մասին է»,- ընդգծում է նա: Դե, ոչ միայն մենք, այլև, ինչպես վստահ ենք, ամբողջ աշխարհը գիտի, որ «Գորշ գայլերը» աջակցում է Թուրքիայի ծայրահեղ աջ ազգայնական շարժման կուսակցությանը (MHP): Համաձայն Գերմանիայի Սահմանադրության պահպանության դաշնային գրասենյակի, խումբը իրեն անվանելով «իդեալիստական շարժում», խթանում է «ազգայնականություն` զուգորդված էթնիկապես միատարր հասարակության գաղափարի հետ»:
Մենք առաջարկում ենք, որպեսզի Հայաստանի քաղաքացիները հաշվի առնեն, որ գերմանական քուրդ լրագրող Յուջելի դեմ Թուրքիայի դատարանի կողմից կայացված դատավճիռը և «Գորշ գայլերի» անդամների վերաբերյալ ԳԴՀ կառավարության պատասխանը փոխկապակցված իրադարձություններ են: Մեր կարծիքով, այս իրադարձությունները կարող են թաքցնել մեծ ծավալի անվստահություն, որն այժմ ձևավորվում է Գերմանիայի և Թուրքիայի միջև: Իհարկե, նման փաստերը չեն նպաստում ՆԱՏՕ-ի շարքերում միասնության պահպանմանը և հաստատում են Ֆրանսիայի ճշգրտությունը, որը հայտարարեց հունիսի կեսերին. «Մենք չենք կարող ջայլամ լինել, և չենք կարող ձևացնել, որ ՆԱՏՕ-ն չունի թուրքական խնդիր: Մենք պետք է դա տեսնենք, բարձրաձայնենք և լուծենք այս խնդիրը»:
Սերգեյ Շաքարյանց
