ԱՄՆ-ը և Չինաստանը մոլորակը անողոքաբար մղում են մեծ անախորժությունների

ԱՄՆ-ը և Չինաստանը շարունակում են ամբողջ աշխարհը դանդաղորեն մղել դեպի որոշակի գլոբալ, համամոլորակային առճակատման: Եվ եթե սկզբում փորձագետները խոսում էին միայն Պեկինի և Վաշինգտոնի միջև «առևտրային պատերազմի» մասին, ապա այժմ բոլորը տեսնում են, որ երկու գերտերությունների միջև ընթանում է լայնածավալ տեղեկատվական պատերազմ՝ «կորոնավիրուսի պատճառով»: Մենք բազմիցս ՀՀ քաղաքացիների ուշադրությունը հրավիրել ենք այն փաստի վրա, որ այս տեղեկատվական պատերազմի նախաձեռնողը ԱՄՆ իշխանություններն են, ովքեր փորձել են աշխարհին պարտադրել «Չինական [կամ«ուհանական»] վիրուս» տերմինը: Պատասխանը կոշտ էր, և մենք դրա մասին մանրամասն գրել ենք. մայիսի 2-ին Չինաստանի Կոմկուսի Կենտկոմի տպագիր մարմինը՝ «Ժենմին ժիբաո» թերթը «10 հարց, որոնց պատասխաններին աշխարհը սպասում է Միացյալ Նահանգներից» հոդվածում փաստացի մահացու հարված է հասցրել Վաշինգտոնին: Եվ այսօր արդեն կասկած չկա, որ ծագումով չինացի, պրոֆեսոր-մանրէաբան Լյու Բինը սպանվել է Ամերիկայում մայիսի 2-ին, այն բանի համար, որ նրան կարող էին կասկածել ԱՄՆ-ում կենսաբանական լաբորատորիաներից որոշակի տվյալներ չինական հետախուզական ծառայությունների ձեռքը փոխանցելու մեջ, և հենց Լյու Բինի փոխանցած տվյալների հիման վրա է, որ «Ժենմին ժիբաո» թերթում հայտնվել է «10 հարցի» մասին հոդվածը…

Մայիսի կեսի դրությամբ արդեն ամբողջ աշխարհի փորձագետները սկսել են նշել, որ Միացյալ Նահանգների և Չինաստանի միջև հասունացող բախումը պառակտում է համաշխարհային հանրությունը: Եվ Վաշինգտոն-Պեկին «կորոնավիրուսային ճակատամարտը» սպառնում է ամբողջ մոլորակին, այլ ոչ միայն ԱՄՆ-ի և Չինաստանի տնտեսություններին: Որպես հետագա սրացման նախաձեռնողներ կրկին հանդես են եկել ամերիկացիները: Մայիսի 14-ին ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել էր, թե Covid-19-ի գլոբալ բռնկման պատճառով հետաքրքրված չէ այս պահին խոսել Չինաստանի նախագահ Սի Ցզինպինի հետ: Ընդ որում, ինչպես մայիսի 15-ին նշել է Reuters գործակալությունը, Սպիտակ տան սեփականատերը այնքան հեռուն է գնացել, որ կարծիք է հայտնել, թե կարող է նույնիսկ «խզել կապերը» աշխարհի երկրորդ խոշոր տնտեսության հետ: Fox Business Network-ին տված հարցազրույցում Թրամփը նշել է, որ շատ հիասթափված է «այս հիվանդությունը պահելու Չինաստանի անկարողությունից», և որ համավարակը «հարվածի տակ է դրել» իր հունվարյան գործարքը Պեկինի հետ, որն ԱՄՆ առաջնորդը նախկինում անվանում էր մեծ ձեռքբերում: Իսկ այնուհետև… ամերիկացիները որոշել են շանտաժի ենթարկել Չինաստանը «Ույղուրյան հարցով»: Ինչպես տեղեկացրել է Catholic News Agency-ն (Ինգլուվուդ, ԱՄՆ)՝ ԱՄՆ սենատը միաձայն հաստատել է «մահմեդական ույղուրների հետապնդման» մեջ ներգրավված Չինաստանի առաջնորդների դեմ պատժամիջոցների մասին օրինագիծը: Հիանալի հոգատարություն «մահմեդական ույղուրների հանդեպ» ԱՄՆ կողմից. մինչդեռ ամերիկյան հատուկ ծառայությունները քաջատեղյակ են, որ ահաբեկիչ ույղուրները պայքարում են Սիրիայում Թուրքիայի և տարբեր «իսլամական պետությունների» կողմից, Սիրիայում ահաբեկչական խմբավորումների ույղուրների թիվը տարբեր տարիներին տատանվում է 2-ից 5 հազարի միջև: Հիմնականում ույղուր ծայրահեղական-պանթուրքականները միավորված են, այսպես կոչված, «Արևելյան Թուրքստանի Իսլամական շարժման» կամ «Թուրքստանի իսլամական կուսակցության» (Հիզբ ալ-Իսլամի ատ-Թուրքստանի) շրջանակներում: Հիզբ ալ-Իսլամի ատ-Թուրքստանին ՄԱԿ-ի կողմից ընդգրկված է ահաբեկչականների ցուցակում 2001 թվականին: ԱՄՆ-ը այն ահաբեկչական են հռչակել 2009 թվականին: Ռուսաստանում այն 2006 թվականից համարվում է ծայրահեղական, Չինաստանում այն ​​համարվում է ահաբեկչական և անջատողական: Ահաբեկչական գործունեությամբ տարբերվել է, ի դեպ, ոչ միայն Չինաստանում և Սիրիայում:

Այս սկանդալային օրինագծի հեղինակներն են սենատորներ Մարկո Ռուբիոն և Բոբ Մենենդեսը: Նրանք ԱՄՆ պետքարտուղարից պահանջում են զեկույցներ ներկայացնել Կոնգրեսին Չինաստանի Սինցզյան Ույղուր ինքնավար շրջանի (XUAR) ձերբակալվածների ճամբարների, ձերբակալման և զանգվածային վերահսկողության մեթոդների, ճամբարների պայմանների և հարկադիր աշխատանքի իրավիճակների վերաբերյալ: ԱՄՆ նախագահին առաջարկվել է դատապարտել «չարաշահումները» XUAR-ում և «կոչ անել Չինաստանին փակել այդ ճամբարները»: Իրավապաշտպան խմբերը ողջունել են այդ օրինագիծը, այդ թվում՝ նաև ԱՄՆ-ի Միջազգային կրոնական ազատությունների հանձնաժողովը, որը հայտարարել է, որ այն «կարևոր հանգրվան է Չինաստանի Ույղուր մահմեդականների համար կրոնական ազատությունների պաշտպանության գործում»: Իսկ մենք հարց կտանք. դրանից հետո ինչ-որ մեկը պնդելո՞ւ է, որ ԱՄՆ-ը կանգնած չէ աշխարհում ահաբեկչության և ահաբեկիչների պաշտպանության հետևում։

Չինաստան առայժմ պատասխանել է ԱՄՆ-ին Թրամփի մեղադրանքների վերաբերյալ, և դա հասկանալի է. «կորոնավիրուսային ճակատամարտը» բուռն ընթացքի մեջ է, իսկ «Ժենմին Ժիբաո» թերթի «10 հարցերը» գտնվում են աշխարհի բոլոր առաջնորդների սեղանների վրա: Վիեննայում ՄԱԿ-ի գրասենյակում և այլ միջազգային կազմակերպություններում երկրի մշտական ներկայացուցիչ Վան Ցունը Նավթ արտահանող երկրների կազմակերպության (ՕՊԵԿ) ներկայացուցիչների հետ հանդիպման ժամանակ իր կոշտ մեկնաբանությունների մեծ մասը նվիրել է ԱՄՆ-ին: «Միացյալ Նահանգներն արել է հնարավոր ամեն ինչ՝ Չինաստանի և Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) մեղադրական խաղերին և ստիգմանացմանը մասնակցելու համար, որպեսզի ԱՄՆ-ը համավարակի ոչ արդյունավետ վերահսկողության համար իրենից պատասխանատվությունը գցի», – հայտարարել է նա:- ԱՄՆ-ի նման գործողությունները ոչ միայն խարխլել և շարունակում են խաթարել համավարակի դեմ պայքարում միջազգային ջանքերն ու համագործակցությունը, այլև արհեստականորեն երկարաձգել են, ըստ էության, համավարակը և, որպես հետևանք, համաշխարհային տնտեսության դադարեցումը: Դա, իր հերթին, կհանգեցնի որոշ երկրների պարտքերի սպասարկման և ֆինանսական համակարգի ոլորտում համակարգային ռիսկերի ավելացմանը»: Նա նաև հայտարարել է, որ Վաշինգտոնը վտանգում է համաշխարհային տնտեսության վերականգնումը՝ ներմուծելով կամայական սակագներ, որոնք հրահրել են առևտրական վեճեր ու հակասություններ: Նման քաղաքական միջոցները կտրուկ կնվազեցնեն միջազգային առևտրի ծավալները և կխախտեն ապրանքների, ծառայությունների և աշխատողների ազատ տեղաշարժը. «Ներկայումս Չինաստանն արտադրում է աշխարհի արդյունաբերական ապրանքների 30%-ը և կարող է պարծենալ համաշխարհային առևտրի 30%-ով: Այսպիսով, հաշվի առնելով այնպիսի գործոններ, ինչպիսիք են ծախսերը, աշխատուժը, ենթակառուցվածքը և գործառնական ծախսերը, ինչպե՞ս կարող է Չինաստանում մատակարարման ցանցը փոխարինվել մեկ այլ երկրի պահանջով»: Այնուհետև նա ԱՄՆ-ին մեղադրել է այնպիսի երկրներում հումանիտար ճգնաժամեր հրահրելու մեջ, ինչպիսիք են Իրանը և Վենեսուելան, նոր «արտատարածքային պատժամիջոցներ» կիրառելու համար, որոնք, ի թիվս այլ բաների, «խեղաթյուրում են նավթի մատակարարումները» և էլ ավելի են ապակայունացնում Մերձավոր Արևելքը: Իսկ ի՞նչ կլինի, երբ Չինաստանը պատասխանի Ամերիկային «Ույղուրյան հարցի» կապակցությամբ: Մենք նույնիսկ ի վիճակի չենք երևակայել:

Սերգեյ Շաքարյանց