Թեհրանը պատմել է, թե ովքեր և ինչպես էին սպանում ցուցարարներին ու ոստիկանությանը․․․

Բառացիորեն օրերս, Իրանի իշխանությունները որոշ մանրամասներ են բացահայտել այն մասին, թե ինչ է տեղի ունեցել իրանական քաղաքներում այս տարվա նոյեմբերի կեսերին: Եվ ինձ ցավալիորեն հիշեցրեց այն իրադարձությունները, որոնք տեղի են ունեցել մեր Երևանում՝ 2008-ի մարտի 1-ին: Բայց ամեն ինչ մասին՝ հերթով: Իսլամական հեղափոխության գերագույն առաջնորդ այաթոլլահ Սեյեդ Ալի Հոսեյնի Խամենեին Իրանի ազգային անվտանգության գերագույն խորհրդի (ԱԱԳԽ) քարտուղար փոխծովակալ Ալի Շամխանիին ուղղված պատասխան նամակում հաստատապես նշել է, որ երկրի դատական ​​իշխանությունները պարտավոր են «Իսլամական ողորմություն» ցույց տալ նրանց, ովքեր ներգրավված էին բենզինի գնի կտրուկ աճին հետևած վերջին անկարգություններում: «Որքան շուտ քննվեն այս գործերը, այնքան լավ, իսկ նրանց  հանդեպ, ովքեր կասկածվում են որևէ խմբին հարելու մեջ, պետք է վերաբերվեն իսլամական ողորմության առավելագույն մակարդակով»:

Պատճառը պարզ է: Ըստ Գերագույն առաջնորդի խոսքերի՝ անկարգությունների ընթացքում խաչաձև կրակահերթերից  զոհված քաղաքացիները, չնայած որևէ դերակատարում չունենալուն, համարվելու են նահատակներ, իսկ նրանց ընտանիքները կապահովվեն «Նահատակների և վետերանների հիմնադրամի» կողմից: Այաթոլլահ Խամենեին նաև հանձնարարել է պաշտոնատար անձանց՝ փոխհատուցում վճարել ցույցերի ընթացքում զոհվածների ընտանիքներին և ցուցումներով օգնել նրանց ընտանիքներին: Գերագույն առաջնորդը երկրի իշխանություններին կոչ արեց նախ ստուգել անվտանգության ուժերի հետ փոխհրաձգության հետևանքով զոհվածների ընտանիքների պատմությունը՝ «առանձնացնելով պատվավոր ընտանիքները հանցագործության մեջ ներգրավվածներից»: Նա նաև հորդորեց մխիթարել և մեղմել այն ընտանիքների վիշտը, որոնք որևէ առնչություն չունեին հանցագործության հետ: Այսպիսով, առաջին անգամ, այն էլ բարձրագույն մակարդակով, Իրանն աշխարհին տեղեկացրել է, որ բողոքի խաղաղ ակցիաներն օգտագործվել են «ինչ-որ մեկի» կողմից, և որ հանցագործները կրակ են բացել: Այդ նույն փողոցներում, խաղաղ հավաքների ժամանակ՝ և ոստիկանության, և ցուցարարների ուղղությամբ։ Փոխհրաձգությունները են տեղի ունեցել «ցուցարարների» և անվտանգության ուժերի միջև:

Արդյո՞ք սա մեր Երևանը չէ` 2008 թվականի մարտի 1-ին: Ի վերջո, մենք նույնպես ունեցանք «անհասկանալի» փոխհրաձգություններ, ոմանք կրակում և սպանում էին ոստիկանության աշխատակիցներին, իսկ ոմանք՝ ցուցարարներին: Այսօր Հայաստանի իշխանություններին ձեռնտու չէ ընդունել, որ, այո, ոմանք սպանում էին մեր ոստիկաններին: Այսպիսով, 2008-ի մարտի 1-ին Երևանում գտնվող «խաղաղ ցուցարարներից» ո՞ւմ ձեռքին զենք կար։ Թե՞ մեզ մոտ, ինչպես Կիևում 2014-ի ձմռանը, հրաձիգները նույնպես դիպուկահարներ էին Վրաստանից կամ Բալթյան երկրներից: Այաթոլլահ Խամենեիի խոսքերը հիշեցրել են նաև 2014-ի ձմռանը Ուկրաինայում տեղի ունեցած հեղաշրջումը: 2019-ի նոյեմբերին իրանական քաղաքներում խաչաձև կրակահերթերի իրավիճակ ստեղծած հանցագործների «ձեռագիրը» կասկածելիորեն համընկնում է 2008-ին Երևանում և 2014-ին Կիևում հանցագործների «ձեռագրի» հետ: Բայց, ի տարբերություն Հայաստանի և Ուկրաինայի, Իրանի իշխանությունները խստորեն ճնշել են «ժողովրդավարական» մարդասպաններին՝ չնայած փողոցներում եղան նաև զոհեր: Հիշեցնենք, որ փոխծովակալ Շամխանին նախկինում հայտնել էր. նոյեմբերյան դեպքերից հետո Իրանի անվտանգության մարմինները ձերբակալել են ԱՄՆ ԿՀՎ-ի 8 գործակալների, որոնք գործում էին լրագրողների անվան տակ:

Արդեն Այաթոլլահ Խամենեիի բաց նամակից հետո, Իրանի ԱԱԳԽ-ի քարտուղար փոխծովակալ Շամխանին հանդիպել է արևմտյան նահանգների քաղաքներում անկարգությունների զոհերի մի քանիսի ընտանիքների հետ: Այն, ինչ Շամխանին ասել է զոհվածների ընտանիքներին, մեր կարծիքով, ավելի է խորացնում կասկածները, որ «ասֆալտի հեղափոխությունների» մասնակիցների «ձեռագիրը» գրեթե ամենուր նույնն է: Այսպիսով, Ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղարն ասել է, որ արևմտյան նահանգների քաղաքներում սպանվածների ավելի քան 85%-ը չի մասնակցել որևէ ցույցի, հայտնում էր Tasnim News-ը: Նրանք ենթարկվել են կասկածելի հարձակման և սպանվել անմիջապես մարտական զենքով, ինչպես նաև հրազենով, որոնք չկան Իրանի զինված ուժերի և անվտանգության ուժերի զինանոցում։ Ասել է նա՝ ենթադրելով, որ  երկրի ղեկավարության հակառակորդների կողմից եղել է դավադրություն՝ անկարգությունների ընթացքում մարդկանց սպանելու և ապա դրանում մեղադրելու  համար ոստիկանությանն ու երկրի անվտանգության ուժերին: Շամխանին հիշեցնելով այաթոլլահ Խամենեիի կոչը՝ փոխհատուցել անկարգությունների ժամանակ զոհվածների և վիրավորների ընտանիքներին, շեշտել է այս խնդրի շուտափույթ լուծման անհրաժեշտությունը՝ հիմնվելով լավ և համակարգված ծրագրի վրա:

Կարծում ենք՝ Հայաստանի քաղաքացիների համար հասկանալի դարձավ, թե ինչ և ինչպես է տեղի ունեցել այս տարվա նոյեմբերին իրանական քաղաքներում:

Սերգեյ Շաքարյանց