Թուրքերը մտան Հյուսիսային Սիրիա, իսկ Իրանը բանակը մղեց դեպի թուրքական սահման
Թուրքիան, այնուամենայնիվ, սկսել է իր պատժիչ ռազմական գործողությունները Հյուսիսային Սիրիայում: Ընդ որում, բոլոր հիմնական համաշխարհային լրատվամիջոցները հայտնում էին. թուրքերը ներխուժել են հենց Հյուսիս-արևելյան Սիրիա: Այսինքն, թուրքերը շտապեցին անմիջապես այնտեղ, որտեղ, բացի քրդերից, կոմպակտ կերպով ապրում են նաև քրիստոնյաները` հայերն ու ասորիները, Հասեքի, Էլ-Կամիշլիի և Դեյր էզ-Զորի գավառները: Ռուսաստանն ու Իրանը միաժամանակ դեմ դուրս եկան թուրքական ագրեսիային: Հոկտեմբեր 9-ին, Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը, մի քանի անհաջող փորձերից հետո, այնուամենայնիվ, զանգահարեց Կրեմլ և զրույց ունեցավ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ: Թե ինչու են «մանրուքները» ստիպել Էրդողանին շտապ զանգահարել Պուտինին, անհայտ է, բայց պարզ է, որ պաշտոնական Անկարան անհանգստացել է Ռուսաստանի ԱԳՆ կոշտ հայտարարության պատճառով: Մոսկվայից ռուսական լրատվամիջոցները հայտնում են, որ Պուտինը Էրդողանին ասել է, որ Անկարան պետք է «ուշադիր կշռադատի իրավիճակը և իր ռազմական գործողություններով չվնասի ճգնաժամի կարգավորման ընդհանուր ջանքերը»։
Սիրիայի քրդերը, ընդ որում, մասնավորապես նրանք, ովքեր Սիրիայի ժողովրդավարական ուժերի (SDF) ամերիկամետ կոալիցիայի անդամ են, չգիտես ինչու որոշեցին օգնություն խնդրել… Սիրիայի կառավարությունից և Ռուսաստանից: Այս դեպքում SDF- ի քրդերը կեղծավոր են, և, ամենայն հավանականությամբ, նրանց նպատակը ոչ մի ընդհանուր բան չունի Սիրիայի քրդաբնակ (նաև հայաբնակ…) շրջանների Թուրքիայի կողմից օկուպացումը կանխելու ցանկության հետ: Որովհետև եթե նրանք այլևս հույս չեն դնում ԱՄՆ վրա, որոնք սկսել են զորքերը դուրս բերել Սիրիայից, ապա Թուրքիային կանգնեցնելու համար քրդերը պարտավոր էին դիմել ոչ միայն Սիրիային և Ռուսաստանին, այլև Իրանին և շիաների կամավորներին, քանի որ «ցամաքում» այս տարիներին պայքարող հիմնական ուժը հենց շիա աշխարհազորայիններն էին՝ ինչպես սիրիացիներ, այնպես էլ կամավոր շիաներ ամբողջ աշխարհից: Բացի դրանից, SDF- ի քրդերը պարտավոր էին առանձին դիմել Սիրիայի հայ աշխարհազորայիններին, քանի որ Էլ-Քամիշլի և Դեյր էզ-Զոր քաղաքները, քրդերի հետ, բացի սիրիական բանակից, ահաբեկիչների դեմ պաշտպանել են նաև հայ աշխարհազորայինները:
Թե SDF-ի քրդերին ինչ կպատասխանեն Դամասկոն ու Մոսկվան, շուտով պարզ կդառնա: Դե իսկ Իրանը «ձեռքերը ծալած» չի նստում: Ընդ որում, իրանցիները թուրքական ագրեսիայի բռնկմանն արձագանքեցին նույնպես հոկտեմբերի 9-ին: Իրանական բանակն առանց նախազգուշացման զորավարժություններ է սկսել երկրի հյուսիս-արևմուտքում՝ Թուրքիայի հետ սահմանի մոտակայքում, սկսած Ուրմիա լճից, հայտնում է բրիտանական Reuters գործակալությունը՝ հղում անելով իրանական ISNA գործակալությանը: ISNA գործակալությունը համարվում է իրանական հեղափոխության Գերագույն առաջնորդ, այաթոլլահ Սեյեդ Ալի Հոսեյնի Խամենեիին շատ մոտ կանգնած գործակալություն, ուստի աշխարհը պետք է հավատա դրան, ինչը հաղորդվում է փաստացի Իրանի զինված ուժերի Գերագույն հրամանատարի շտաբից: Ինչպես նշվում է, անսպասելի մանևվրներին մասնակցում են արագ արձագանքման ստորաբաժանումները, շարժական և հարձակողական ջոկատները: Բացի դրանից, ներգրավված են նաև ուղղաթիռներ, որոնք մտնում են ցամաքային զորքերի օդային ստորաբաժանումների կազմի մեջ: Նույն օրը Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանին նախազգուշացրել է Էրդողանին. «Այսօր ընտրված ուղին օգուտ չի տա տարածաշրջանին: Մենք կոչ ենք անում բարեկամական և եղբայրական Թուրքիային և նրա կառավարությանը ավելի մեծ խնամք և զսպվածություն ցուցաբերել այս հարցում և վերանայել ընտրված մոտեցումը: Թուրքիայի ղեկավարությունն անհանգստացած է իր հարավային սահմաններում տիրող իրավիճակով և իրավունք ունի լուծել այդ հարցը, բայց մենք համոզված ենք, որ այս ճանապարհին պետք է ճիշտ ընտրություն կատարվի»: Բացի դրանից, Ռոհանին պահանջեց անհապաղ դուրս հանել Թուրքիայի զորքերը Հյուսիսային Սիրիայի բոլոր հողերից, հաղորդեց Mehr News իրանական գործակալությունը:
Բայց Իրանում գիտեն, որ կոչերը քիչ ազդեցություն են թողնում Թուրքիայի վրա, և, հետևաբար, զորքերը առաջ են մղվել իրանա-թուրքական սահման: Սա նշանակում է, որ Թեհրանը քաջատեղյակ է իրավիճակի նրբություններին և ակնկալում է, որ հենց թուրք-սիրիական սահմանին «իրարանցման» ընթացքում, ենթադրաբար «քրդերի պատճառով» ավելանում է Թուրքիայի տարածքից Իրանի դեմ ահաբեկչական գործողությունների կրկնման սպառնալիքը: Մենք ապացույցներ չունենք, բայց թվում է, թե Էրդողանը շտապ սկսեց զանգահարել Պուտինին հենց այն պատճառով, որ նա իսկապես վախենում է իրանական զորքերի վճռականությունից, անհրաժեշտության դեպքում հատել իրանա-թուրքական սահմանը և սկսել ահաբեկիչների ոչնչացումը Թուրքիայի տարածքում: Իրանի դեմ ահաբեկչական հարձակումներից հետո իրանական բանակի Պակիստան ներխուժման նախադեպը անընդհատ Էրդողանի աչքի առջև է: Ուստի տեղին է ենթադրել, որ Էրդողանը չի զանգահարել Ռուսաստանի նախագահին «բացատրելու» Հյուսիսային Սիրիա թուրքական ներխուժման պատճառը, այլ համոզել Պուտինին «ազդել» Իրանի վրա և երաշխավորել, որ իրանական զորքերը որևէ պարագայում չեն հատի իրանա-թուրքական սահմանը:
Սերգեյ Շաքարյանց
